Ειρηνιστές, αναρχικοί και χορτοφάγοι
Από το 1947, χρονιά ίδρυσής του στη Νέα Υόρκη, ως σήμερα, που μοιράζει τις διαδρομές του ανάμεσα στην αμερικανική μητρόπολη και στο ανακαινισμένο παλάτσο του 17ου αιώνα που το στεγάζει στη Βόρεια Ιταλία, το Living Theatre παραμένει στρατευμένο στην ιδέα της αντίστασης. Ενάντια στο επαγγελματικό θέατρο και στην αστική τάξη, ενάντια στον μιλιταρισμό, ενάντια στη βία και στην καταπίεση. Με το ίδιο πάθος που χαρακτηρίζει εδώ και μισόν αιώνα τις παραστάσεις-διαμαρτυρίες του, με την ίδια πίστη πως ο κόσμος μπορεί ακόμη να αλλάξει.
«Αναπόφευκτα» όπως υποστηρίζει από την άλλη άκρη της τηλεφωνικής γραμμής η Τζούντιθ Μαλίνα, ιδρυτικό μέλος του Living Theatre, εμμένοντας στη μορφή ενός θεάτρου έντονα πολιτικοποιημένου. «Εχουμε πάντα μια πολύ ισχυρή πολιτική θέση. Το μοντέρνο πολιτικό θέατρο του Πισκάτορ και του Μπρεχτ αποτελεί μέρος της κληρονομιάς μας. Πιστεύουμε ότι ο ηθοποιός δεν έχει δικαίωμα να σταθεί στη σκηνή και να πει στον θεατή «άκουσέ με, κοίταξέ με» αν δεν έχει κάτι να του πει. Τι έχουμε εμείς να πούμε; Οτι είμαστε ειρηνιστές, αναρχικοί, φεμινιστές και οι περισσότεροι από μας… χορτοφάγοι» επισημαίνει αδιαφορώντας για όσους εγγράφουν τον θίασο στον χώρο ενός παρωχημένου ιδεαλισμού. «Το πολιτικό θέατρο εθεωρείτο από κάποιους ξεπερασμένο ήδη από την εποχή του Αισχύλου. Ξεπερασμένη είναι όμως και η ίδια η άποψη ότι είναι παρωχημένο. Θεωρούμε ότι ο αγώνας ανάμεσα στην κοινωνία που προσπαθεί να διατηρήσει το status quo και στους καλλιτέχνες που προσπαθούν να το αλλάξουν δεν έχει σταματήσει. Οι σημερινοί νέοι, αυτοί που διαμαρτύρονται στο Σάλτσμπουργκ και στη Γένοβα, διαπνέονται από τα ίδια οράματα με εκείνα του Μάη του 1968. Η δουλειά μας συνεπώς δεν έχει ακόμη τελειώσει» δηλώνει δίνοντας την εντύπωση ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει από τον καιρό που αποφάσιζε με τον Τζούλιαν Μπεκ, εκείνη μαθήτρια του γερμανού σκηνοθέτη Ερβιν Πισκάτορ, εκείνος ζωγράφος του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, να αντιπροτείνουν στο εμπορικό θέατρο ένα πειραματικό λαϊκό σχήμα που θα συνταύτιζε σκηνικά τον πολιτικό αγώνα με τη θεατρική έκφραση.
Το ρεπερτόριό τους περιλαμβάνει ως σήμερα 80 παραγωγές σε εννέα γλώσσες και σε 25 χώρες: από τα πρώτα ποιητικά δράματα που ανέβαζαν τη δεκαετία του ’50 στη Νέα Υόρκη («Ο Δόκτωρ Φάουστ ανάβει τα φώτα» της Γερτρούδης Στάιν, «Ο σύνδεσμος» του Τζακ Γκέλμπερ, «Το μπρίκι» του Κένεθ Μπράουν) ως την «Αντιγόνη» του Μπρεχτ και τα «Μυστήρια και μικρότερα κομμάτια» τον πρώτο καιρό της «εξορίας» του θιάσου στην Ευρώπη τη δεκαετία του 1960, την «Κληρονομιά του Κάιν», τον κύκλο δηλαδή των έργων που ανέβασαν σε μη θεατρικούς χώρους τη δεκαετία του 1970, την «Αρχαιολογία του ύπνου» και τον «Προμηθέα στα χειμερινά ανάκτορα» του Τζούλιαν Μπεκ στις αρχές της δεκαετίας του 1980 αλλά και την «Αντίσταση» που σκηνοθέτησε η Μαλίνα στη δεύτερη περίοδο «ζωής» του θιάσου, μετά τον θάνατο του Μπεκ και τη διαδοχή του από ένα παλιό μέλος της ομάδας, τον Χάνον Ρέζνικοφ. «Το δυναμικό μας ανανεώνεται συνεχώς, αν και τρεις από την ομάδα μας είμαστε μαζί 30 χρόνια. Δουλεύουμε ωστόσο πάντα με τον ίδιο τρόπο: ξεκινάμε, δηλαδή, κάθε φορά από το ποιο είναι το σημαντικότερο θέμα που μας απασχολεί τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, πολιτικά, φιλοσοφικά, ιστορικά, και ύστερα αποφασίζουμε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να το εκφράσουμε» εξηγεί αναφερόμενη στη δουλειά που ετοιμάζουν αυτόν τον καιρό πάνω σε μια ιστορία της Βίβλου. Παρά την απαρασάλευτη εμμονή της στο στρατευμένο θέατρο, η Μαλίνα διαπιστώνει ότι το τοπίο της θεατρικής αβανγκάρντ έχει πλέον διαφοροποιηθεί. «Το θέατρο δρόμου είναι σήμερα μια πολύ κανονική και κατανοητή φόρμα. Οι θεατές δεν είναι πια παθητικοί. Αποτελούν μέρος του θεατρικού κόσμου και όχι θεατές του. Αν τους ζητήσεις να ανέβουν στη σκηνή, είναι έτοιμοι πια να το κάνουν. Ειδικά οι νέοι.
Εχοντας αλλάξει αναγκαστικά πολλές στέγες από τη δεκαετία του ’50 το Living Theatre αναζητεί και πάλι νέο χώρο στη Νέα Υόρκη. «Ο μόνος τρόπος για να επιβιώσεις σε αυτή την πόλη είναι με πολλά δολάρια. Αν δεν τα έχεις, πολεμάς. Οπως εμείς». Ο πιο δύσκολος αγώνας; «Στα 50 χρόνια που έχουν περάσει από την ίδρυση του Living Theatre μας έχουν συμβεί τα πάντα. Σκέφτομαι όμως συχνά ότι οι θεατές κινητοποιούνται μεν στις παραστάσεις μας αλλά όχι τόσο ώστε να κάνουν βγαίνοντας από το θέατρο μια επανάσταση!».
Τα «Μυστήρια» και οι αρχαιοελληνικοί μύθοι
Αποτέλεσμα συλλογικής δημιουργίας τα «Μυστήρια» αποτελούν σήμερα μία από τις κλασικές παραστάσεις του θιάσου που περιοδεύουν συχνά ανά τον κόσμο. Μανιφέστο της πειραματικής θεατρικής έκφρασης τη δεκαετία του 1960, η σπονδυλωτή αυτή παράσταση «έχει να κάνει με τα αρχαιοελληνικά μυστήρια». «Πρόκειται, αν θέλετε, για μια εξερεύνηση του αγνώστου, περιοχών που δεν καταλαβαίνουμε, σαν μια πορεία από το σκοτάδι στο φως και αντίστροφα. Χρησιμοποιούμε μεταξύ άλλων κείμενα του Αρτό, κραυγές από τραγούδια του δρόμου που μοιραζόμαστε με το κοινό». Θα είναι η δεύτερη φορά που ο θίασος έρχεται στην Ελλάδα μετά την «Αντιγόνη» και τον «Προμηθέα στο χειμερινό ανάκτορο» που παρουσίασαν το 1979. «Οι αρχαιοελληνικοί μύθοι αποτελούν τη βάση σε κάθε δουλειά που έχουμε κάνει ως σήμερα. Εχω την αίσθηση ότι βρίσκονταν πάντα εκεί, σαν ένα μέρος της γνώσης μας, ένας κομμάτι αν θέλετε της συλλογικής συνείδησης».
Το Living Theatre παρουσιάζει τα «Μυστήρια» την Τρίτη και την Τετάρτη, στις 9 μ.μ., στο Θέατρο Ρεματιάς (πεζόδρομος Προφ. Ηλία, Χαλάνδρι, τηλ. 6895.300). Σκηνοθεσία: Τζούντιθ Μαλίνα. Η παράσταση ανεβαίνει στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Αετοπούλειου Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Χαλανδρίου.
