Κάθε χρόνο από τον Δεκαπενταύγουστο και μετά, στους τόπους όπου φύεται η αυτής… Υψηλότης η Φιστικιά επικρατεί παραζάλη. Στην Αίγινα, στην Ανάβυσσο, στον Ασπρόπυργο, στη Νότια Αττική γενικά, στη Λαμία, στον Βόλο, στη Χαλκιδική η συγκομιδή του φιστικιού πιέζει αφάνταστα τον παραγωγό.
Ο εξαίσιος καρπός πάνω στους λεπτούς ευαίσθητους μίσχους – τσαμπιά, πλαισιωμένος από καταπράσινο φύλλωμα, με ένα χρώμα ρόδινο από σκούρο σχεδόν πορφυρό ως αχνό τριανταφυλλί, πρέπει να συλλεχθεί ταχύτατα.
Πόσοι από μας, όταν αγοράζουμε φιστίκια Αιγίνης για το ουζάκι μας, αναλογιζόμαστε την επίπονη εργασία ώσπου να καρπίσει το δέντρο και μετά την άλλη φάση, την εξίσου επίπονη, της συγκομιδής, της αποφλοίωσης και ξήρανσης του φιστικιού, προτού παραδοθεί από τον παραγωγό στον έμπορο;
Πόσοι έχουμε χαρεί αυτή τη μικρή γιορτή που ολοκληρώνεται μέσα στις πρώτες μέρες του Σεπτέμβρη; Πόσοι προλάβαμε φέτος να αγοράσουμε φρέσκα φιστίκια Αιγίνης και να γευτούμε τον ευωδιαστό καρπό; Και ποιες, μετρημένες στα δάχτυλα, παραδοσιακές νοικοκυρές, έφτιαξαν φιστίκι, γλυκό του κουταλιού, που έχει μια γεύση πρωτόγνωρη;
Χαμένες μέσα στην παιδική μου θύμηση, ανασύρθηκαν αναμνήσεις από ένα μεγάλο κτήμα με φιστικιές. Ανήκε στην οικογένεια Φιξ, βρισκόταν στο Φάληρο και επιστάτης του ήταν ένας θείος μου.
Ξαναθυμήθηκα εκείνα τα αυγουστιάτικα απογεύματα, με το μελτέμι να φυσά και να ωριμάζει μαγικά τον καρπό, τότε που μαζί με την εξαδέλφη μου Γαρυφαλλιά τσιμπολογούσαμε φιστίκια, μόλις φτάνοντας τα χαμηλά κλαδιά, όταν μια ευγενική πρόσκληση από την κυρία Αθηνά Μαρτίνου φέτος με έφερε φιλοξενούμενη στο κτήμα της στην Ανάβυσσο. Την ευχαριστώ θερμά.
Είναι στ’ αλήθεια μεγάλο το κτήμα.
Τριακόσια στρέμματα με 6.500 φιστικιές που παράγουν καρπό εξαιρετικής ποιότητας στη γεύση και στο μέγεθος. Τα δέντρα είναι περίπου 40 ετών, βρίσκονται στην καλύτερή τους φάση. Η συγκομιδή άρχισε στις 21 Αυγούστου και ολοκληρώθηκε στις 10 Σεπτεμβρίου.
Το πρωί της 28ης Αυγούστου από τις 6.30 το πρωί βρισκόμαστε όλοι επί ποδός. Τα νεαρά αγόρια και κορίτσια από την Ανάβυσσο και οι απαραίτητοι «Βορειοηπειρώτες» πιάνουν δουλειά στις 7 το πρωί και σχολάνε στις 3 το απόγευμα. Οι πρωινές ώρες βασικά με το ελαφρό μελτεμάκι είναι οι πιο αποδοτικές.
Πλαστικά πλατιά πανιά τοποθετούνται κάτω από το δέντρο. Μετά, 6 με 8 άτομα κάνουν… έφοδο, ραβδίζοντας απαλά τα κλαδιά. Οι λεπτότατοι μίσχοι απαλλάσσονται από το γλυκό τους βάρος. Αφαιρούνται φύλλα και κλαριά και τα φιστίκια μεταφέρονται μέσα σε σάκους με το τρακτέρ στην άλλη άκρη του κτήματος, στον αποφλοιωτή. Εκεί, με τη βοήθεια νερού, πλένεται και αποφλοιώνεται ο καρπός.
Ας τον παρατηρήσουμε προσεκτικά. Περιβάλλεται από έναν μαλακό φλοιό ρόδινο, φιστικί. Μετά σαν ανοιχτό στόμα πουλιού με τη γλωσσίτσα του ανάμεσα στο κέλυφος προβάλλει το φιστίκι. Σπας με τα νύχια το κέλυφος και ο καρπός ντυμένος σε χρώμα ασορτί με τον εξωτερικό φλοιό (από μιαν άλλη ελαφρότατη φλούδα) καταλήγει στα δοντάκια μας για να μας τέρψει με τη σπάνια γεύση και το άρωμά του.
Λοιπόν, το φιστίκι, όπως είναι βρεγμένο, μεταφέρεται στα αλώνια για να στεγνώσει στον ήλιο για τρεις μέρες. Μετά ένα άλλο μηχάνημα θα διαχωρίσει το κλειστό από το ανοιχτό φιστίκι και έτσι πια είναι έτοιμο να οδεύσει προς τον έμπορο.
Και λίγη ιστορία. Η φιστικιά δεν είναι γηγενής. Δηλαδή η υπέροχη αυτή κυρία… δεν είναι Αιγινίτισσα! Ηρθε το 1925 από τη Συρία. Την πειραματική της καλλιέργεια στην Αίγινα τη δοκίμασε ο έλληνας έμπορος Περόγλου καθώς και αιγινίτες ναυτικοί που έφεραν και φύτεψαν τα πρώτα δεντράκια στην Αίγινα. Ηταν το περίφημο τότε Σαμ ΦιστίκΩ το φιστίκι της Δαμασκού. Και το θαύμα έγινε. Η φιστικιά βρήκε στο νησί του Σαρωνικού την «καλή και τη γλυκιά του ώρα».
Το λευκό χώμα της Αίγινας, που θριάμβευσε στην αρχαιότητα σαν υλικό κεραμικής υψηλής τέχνης, πρόσφερε τους χυμούς του, την όλη δομή της χημείας του στο δέντρο αυτό και μετουσιώθηκε σε καρπό υπέροχης γεύσης.
Από τότε έγινε το σύμβολο της Αίγινας. Τώρα έχει και ΠΟΠ! Δηλαδή Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης. Αυτό το ΠΟΠ της Αίγινας που δημιουργεί αποκλειστικότητα στο όνομα έχει γίνει ένα από τα πιο σοβαρά προβλήματα διαμάχης ανάμεσα στους φιστικοπαραγωγούς της Ελλάδας γενικά. Εύχομαι να βρεθεί η σωστή λύση που θα ικανοποιήσει όλους τους ενδιαφερομένους.
Και τα υπόλοιπα προβλήματα όμως του παραγωγού είναι σοβαρά. Τα έξοδα σε ζιζανιοκτόνα ή χορτοκοπτικά, το πότισμα, τα ραντίσματα, ο φόβος και ο τρόμος της ασθένειας της φιστικιάς που λέγεται μελάνωση, τα εργατικά και η συγκομιδή ανεβάζουν το κόστος για το φιστίκι σε υψηλό σημείο.
Φέτος το ανοιχτό φιστίκι θα πουληθεί περίπου 900 δρχ. το κιλό! Δυστυχώς τα έξοδα περνούν κατά πολύ το κόστος. Και φυσικά έχουμε και τον αθέμιτο ανταγωνισμό του εισαγόμενου φθηνού… τουρκικού φιστικιού, που το αγοράζουμε εμείς οι αιώνια αθώοι καταναλωτές… σαν φιστίκι Αιγίνης.
Το ελληνικό φιστίκι, και φυσικά το πρωτοκλασάτο φιστίκι Αιγίνης, είναι το πιο γευστικό στην παγκόσμια αγορά. Ο,τι χάνουμε σε ποσότητα λόγω μορφολογίας εδάφους το κερδίζουμε σε ποιότητα που παίρνει άριστα με τόνο! Αλλες χώρες με μεγάλη παραγωγή είναι η Τουρκία και το Ιράν.
Τώρα, αν θέλετε και μια συνταγή για γλυκό του κουταλιού, δεν θα σας χαλάσω το χατίρι. Μου την έμαθε η κυρία Χρυσούλα από την Ανάβυσσο και έσπευσα να φτιάξω το γλυκό. Ξεκινήστε και εσείς αμέσως τώρα!
Για μια μικρή δόση χρειάζονται:
300 γρ. φιστίκι φρέσκο ξεφλουδισμένο
2 φλιτζάνια του τσαγιού νερό
1 κιλό ζάχαρη
Λίγος χυμός λεμονιού
Μια πρέζα βανίλια
Βράζουμε σε αρκετό νερό το φιστίκι. Οταν το τσιμπάμε απαλά με μια βελόνα είναι έτοιμο. Το σουρώνουμε, το ξεπλένουμε ελαφρά και το απλώνουμε σε μια λευκή πετσέτα. Μετά βράζουμε για 7 ή 8 λεπτά το νερό με τη ζάχαρη. Αφήνουμε το σιρόπι να κρυώσει.
Αφαιρούμε τη λεπτή φλούδα του καρπού όσο είναι χλιαρός και τον ενσωματώνουμε στο σιρόπι. Θα μείνει έτσι 24 ώρες. Την επόμενη μέρα βράζουμε ξανά το γλυκό ώσπου να δέσει το σιρόπι. Προσθέτουμε τον χυμό του λεμονιού, τη βανίλια, και, όταν κρυώσει καλά, γεμίζουμε γυάλινα βάζα και τα κλείνουμε αεροστεγώς.
Το βράδυ της 28ης Αυγούστου, όταν η πανσέληνος αναδύθηκε ανάμεσα στις φιστικιές πελώρια, στις 20.07′ ακριβώς, ευχαρίστησα όχι μόνο την ευγενική μου οικοδέσποινα κυρία Αθηνά Μαρτίνου αλλά και την καλή μου τύχη για την πιο όμορφη μέρα του φετινού καλοκαιριού.
Φρέσκα φιστίκια βρίσκουμε ακόμη και τώρα στα καταστήματα ξηρών καρπών, στις οδούς Ευριπίδου και Σοφοκλέους, στην Αθήνα.
