Με τον όρο «New media» (νέα μέσα) εννοούμε τα ψηφιοποιημένα μαζικά μέσα ενημέρωσης, τις κινούμενες εικόνες, την τηλεόραση, το Διαδίκτυο, τη διαδραστική επικοινωνία και τη συνεπακόλουθη χρήση DVD μέσω οθόνης και υψηλής ψηφιακής τεχνολογίας για ευρύτερη, ταχύτερη, γενικότερη και αποτελεσματικότερη παραγωγή, διάθεση, διακίνηση και κατανάλωση προϊόντων επικοινωνίας. Τι κάνει όμως τα νέα μέσα αληθινά «νέα»; Οπως μας εξηγεί ο επιμελητής τής υπό συζήτηση έκδοσης, Νταν Χάρις, είναι οι νέοι τρόποι με τους οποίους καθορίζονται η αμοιβαία δράση μας με τα μίντια, οι νέες συγκλίσεις της τεχνολογίας και η ολοένα αυξανόμενη αλληλεξάρτηση των διαφορετικών προϊόντων τους. Ενας άλλος τρόπος για να καταλάβουμε τον χαρακτήρα των νέων μέσων είναι να βάλουμε σε ένα μίξερ ορολογίες του τέλους του 20ού αιώνα, όπως «multimedia», «interactive media», «online media» και «digital media» και ό,τι βγει από αυτό το μείγμα να το ονομάσουμε «νέα μέσα», αφού σε αυτό προσθέσουμε και όρους όπως Tablet PCs, blogs, DVD interface και άλλους που συνεχώς εφευρίσκονται, καθώς οι καινοτομίες στον χώρο των νέων μέσων είναι τόσο ραγδαίες που ακόμη και οι επιστήμονες δεν τα βγάζουν εύκολα πέρα.
Οι πολλές ενσωματώσεις
Ο τόμος Το βιβλίο των νέων μέσων χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια, όπου με δοκίμιά τους είκοσι ένας πανεπιστημιακοί από την Αμερική κυρίως αλλά και από τη Βρετανία, την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία περιγράφουν το εν εξελίξει τοπίο των νέων μέσων, κάνοντας και προβλέψεις για την πορεία τους. Στα επιμέρους θέματα, στο κεφάλαιο «Τεχνολογίες», ξεχώρισα το άρθρο της Mischele Hilmes του Πανεπιστημίου του Γουισκόνσιν «Καλωδιακές, δορυφορικές και ψηφιακές τεχνολογίες», η οποία επισημαίνει ότι το δορυφορικό σήμα άρχισε να αλλάζει ριζοσπαστικά το εθνικό μεντιατικό τοπίο και ότι οι δορυφόροι κατευθύνουν το μεντιατικό κίνημα προς την απόλυτη παγκοσμιοποίηση καθιστώντας το «το κατ’ εξοχήν εργαλείο διεθνούς επικοινωνίας». Ακόμη, στο ίδιο κεφάλαιο, τη διαπίστωση του Νίκολας Νεγκροπόντε, ενός άλλου προφήτη των μίντια του μεγέθους ενός Μάρσαλ Μακ Λιούαν, ότι ο αφορισμός του τελευταίου «Το μήνυμα είναι το μέσο» έχει αντιστραφεί. «Στον ψηφιακό κόσμο το μήνυμα δεν είναι το μέσο αλλά η ενσωμάτωσή του. Ενα μήνυμα έχει πολλές ενσωματώσεις οι οποίες ταυτόχρονα έχουν την ίδια πηγή από τα ίδια δεδομένα» λέει ο Νεγκροπόντε. Αλλού ο σύγχρονος γκουρού των μίντια ισχυρίζεται ότι «σήμερα η βασική διαφορά μεταξύ τηλεόρασης και ηλεκτρονικού υπολογιστή δεν έχει να κάνει με τον χώρο, τη γεωγραφία, τις κοινωνικές συνήθειες ή την ανάγκη να χαλαρώνουμε. Εχει να κάνει με το πώς μεταφέρονται τα bits». Αν πιστέψουμε το αξίωμα του Νεγκροπόντε ότι το μέσο δεν είναι το μήνυμα, τότε καταλήγουμε σε έναν νέο ντετερμινισμό: η ψηφιακή τεχνολογία συνεπάγεται την απόλυτη σύγκλιση όλων των μίντια.
Αλλο κεφάλαιο με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι το «Παραγωγές», όπου ο Ρ. David Marshall του Πανεπιστημίου Νορθίστερν της Βοστώνης θίγει το θέμα του «εμπορίου της διακειμενικότητας». Εδώ καταγράφεται η απόπειρα της βιομηχανίας να θέσει τους όρους του ηλεκτρονικού παιχνιδιού, όπου η απόλαυση απορρέει από τους κανόνες του ίδιου του παιχνιδιού που διαμορφώνονται συνεχώς, μεταμορφώνονται και αλλάζουν από τους ίδιους τους παίκτες.
Παλιά και νέα μέσα
Το Βιβλίο των νέων μέσων εξετάζει τις επιδράσεις που έχουν τα παλιά μέσα στα νέα, τα «αργά μέσα» (εφημερίδες, περιοδικά, βιβλία) στα «γρήγορα (ή κινούμενα) μέσα» (κινηματογράφος, τηλεόραση, ραδιόφωνο, Διαδίκτυο). Τα συγκεντρωμένα 20 δοκίμια ακαδημαϊκών από τον χώρο του κινηματογράφου, των μίντια και της επικοινωνίας επαναπροσδιορίζουν αυτή τη σχέση, προσεγγίζοντάς την με μία συστηματική (πρακτική και θεωρητική) ανάλυση και οπωσδήποτε με την πλούσια βιβλιογραφία και τις επιμέρους σημειώσεις αποτελούν έναν άριστο οδηγό για τον ερευνητή του σύγχρονου μεντιατικού τοπίου. Περιττό να τονίσουμε ότι η συμβολή των νέων μέσων στην περαιτέρω ανάπτυξη της παγκοσμιοποίησης είναι κεφαλαιώδους σημασίας.
Ο κ. Ντίνος Σιώτης είναι συνεκδότης της λογοτεχνικής επιθεώρησης «(δέ)κατα».
