Βίοι παράλληλοι
«Σας ευχαριστώ πολύ, Μακαριότατε» είπε με δάκρυα στα μάτια ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων κ. Ειρηναίος στον Αρχιεπίσκοπο κ. Χριστόδουλο. Ηταν 13 Αυγούστου του 2001 και ο κ. Ειρηναίος επικοινώνησε τηλεφωνικά για να ανακοινώσει στον κ. Χριστόδουλο τα χαρμόσυνα νέα: η Αγιοταφική Αδελφότητα τον είχε αναδείξει λίγη ώρα πριν 140ό Πατριάρχη της Αγίας Πόλεως Ιερουσαλήμ και πάσης Παλαιστίνης, Συρίας, Αραβίας, Πέραν του Ιορδάνου, Κανά της Γαλιλαίας και Αγίας Σιών. Με την κίνηση του αυτή ο νέος Πατριάρχης έδειξε ξεκάθαρα στον Αρχιεπίσκοπο ότι δεν ήταν αγνώμων και πως αναγνώριζε τη στήριξη και τη βοήθεια που του προσέφερε. Ο κ. Χριστόδουλος και οι στενοί του συνεργάτες στην Αρχιεπισκοπή πανηγύριζαν. Ο φίλος τους, ο δικός τους άνθρωπος, ο σύμμαχός τους είχε καταφέρει να κερδίσει τον «ρωσόφιλο» Μητροπολίτη Βόστρων κ. Τιμόθεο και τον «φιλοπατριαρχικό» Μητροπολίτη Πέτρας κ. Κορνήλιο. Και ο Αρχιεπίσκοπος έδειξε ξεκάθαρα τα συναισθήματά του κατά τη διάρκεια της ενθρόνισης του νέου Πατριάρχη. «Οι εκπροσωπούντες την Αγιοταφικήν Αδελφότητα εκλέκτορες» επεσήμανε «επέλεξαν εις το πρόσωπο Υμών έναν καταξιωμένον Ιεράρχην, όστις διακρίνεται διά την ευρυμάθειαν, την σωφροσύνην και την καλοσύνην Αυτού. Με την αποτεθησαυρισμένην εμπειρίαν, την πηγάζουσαν εκ της τεσσαρακονταετούς Θεοφιλούς διακονίας Υμών εις τους Αγίους Τόπους, είναι βέβαιον ότι θα αντιμετωπίσητε επιτυχώς θεία χάριτι τα πολλαπλά και ποικίλα θέματα, τα συνεχιζόμενα με το καθεστώς των Αγίων Τόπων, επί τη βάσει των Διεθνών Συνθηκών».
Ο Εμμανουήλ Σκοπελίτης και ο Χρήστος Παρασκευαΐδης, προκαθήμενοι σήμερα δύο ιστορικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, γεννήθηκαν το 1939. H οικογενειακή και η κοινωνική προέλευσή τους είναι εκ διαμέτρου αντίθετες. Ο κ. Χριστόδουλος, γιος εμπόρου και δημάρχου, τελείωσε τη Λεόντειο Σχολή. Εκεί έμαθε αρχαία ελληνικά, λατινικά, ιστορία, γαλλικά και συναναστράφηκε με τους αυστηρούς Ρωμαιοκαθολικούς Φρερ της Σχολής. Ο πατέρας του επιθυμούσε ο μικρότερος από τους δύο γιους του, ο Χρήστος, να γίνει δικηγόρος. Τελικά ο σημερινός Αρχιεπίσκοπος, αφού απεφοίτησε από τη Νομική Σχολή, σπούδασε Θεολογία με την καθοδήγηση του πνευματικού του πατέρα και συμφοιτητή του, Μητροπολίτη Πειραιώς κ. Καλλινίκου.
Ο κ. Ειρηναίος γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Σάμο. Στο νησί δηλαδή που έχει προσφέρει συνολικά τέσσερις προκαθημένους στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων. H ομάδα των «Σαμίων» είναι γνωστή και συμπαγής στο εσωτερικό της Αγιοταφικής Αδελφότητας, γι’ αυτό και στα 14 μόλις του χρόνια οι γονείς του τον έστειλαν στην Αγία Πόλη. Ο κατά κόσμον Εμμανουήλ Σκοπελίτης μεγάλωσε μαζί με τις τρεις αδελφές του, στις οποίες έχει ιδιαίτερη αδυναμία, και δεν φοίτησε σε ιδιωτικά σχολεία. Ολη του τη γνώση την απέκτησε από τους αυστηρούς ορθόδοξους καλογήρους και δασκάλους της Πατριαρχικής Σχολής των Ιεροσολύμων. Οσο για τη θεολογική του κατάρτιση, την απέκτησε ενόσω ασκούσε τα καθήκοντα του Αρχιδιακόνου του Πατριάρχη Βενεδίκτου.
* H αρχή
Το 1958 ο κ. Ειρηναίος γίνεται μοναχός και το 1959, δηλαδή σε ηλικία μόλις 20 χρόνων, διάκονος. Ο κ. Χριστόδουλος χειροτονείται διάκονος το 1961, όταν ήταν 22 ετών.
Ο σχεδόν παράλληλος βίος των δύο εκκλησιαστικών ανδρών φαίνεται και από τις καίριες και νευραλγικές υπηρεσίες στις οποίες έχουν υπηρετήσει και οι δύο. Ο κ. Χριστόδουλος υπηρέτησε στη θέση του Γραμματέα της Ιεράς Συνόδου και ο κ. Ειρηναίος υπήρξε επί πολλά χρόνια Αρχιδιάκονος του Πατριάρχη Βενεδίκτου, ενός προκαθημένου που άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και στην Ορθοδοξία. Με τον Πατριάρχη Βενέδικτο ο κ. Ειρηναίος γνώρισε τον σημερινό βασιλιά της Ιορδανίας Αμπντάλα και τον πατέρα του βασιλιά Χουσεΐν. Εζησε δίπλα του πολλές δύσκολες και ευχάριστες στιγμές, ανάμεσά τους και την παραίτηση του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιάκωβου Βαβανάτσου. Τότε ο Πατριάρχης Βενέδικτος έλεγε στον Βαβανάτσο ότι δεν πρέπει να παραιτηθεί. Τον προέτρεπε να κερδίσει χρόνο και να μη δεχθεί τις πιέσεις των πολιτικών, με πρώτο τον τότε πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραμανλή, που του ζητούσαν να εγκαταλείψει τον Αρχιεπισκοπικό Θρόνο…
Το 1974 ο κ. Χριστόδουλος εξελέγη Μητροπολίτης Δημητριάδος. Ο κ. Ειρηναίος συνεχίζει να υπηρετεί τον Πατριάρχη Βενέδικτο. H πολυπόθητη στιγμή της επισκοποίησής του θα έλθει το 1981, όταν εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Ιεραπόλεως. Αλλά τρία χρόνια πριν, το 1978, θα καταφέρει να λάβει την αξιοζήλευτη για όλους τους Αγιοταφίτες θέση του Εξάρχου στην Αθήνα. Από αυτή τη θέση εργάζεται ως και το 2001 προκειμένου να μπορέσει να εκλεγεί Πατριάρχης. Από αυτή τη θέση θα έχει την ευθύνη της διαχείρισης της τεράστιας ακίνητης περιουσίας του Πατριαρχείου στην Ελλάδα, η οποία περιλαμβάνει θέατρα, κτήματα, σπίτια και καταθέσεις στις τράπεζες. Από αυτή τη θέση μπόρεσε να αποκτήσει γνωριμίες με τον πολιτικό κόσμο της χώρας. Από αυτή τη θέση γνώρισε δεκάδες Ιεράρχες της Εκκλησίας της Ελλάδος, μεταξύ των οποίων και τον σημερινό Αρχιεπίσκοπο.
Ο κ. Χριστόδουλος είχε πιο γρήγορη εξέλιξη, αφού εξελέγη Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος το 1998.
Οταν στις αρχές του 2001 έπρεπε να αποφασίσει ποιον από τους υποψήφιους μνηστήρες του Πατριαρχικού Θρόνου των Ιεροσολύμων θα υπεστήριζε, δέχθηκε πολλές εισηγήσεις. Ο ίδιος ο κ. Χριστόδουλος από τη δεκαετία του ’80 είχε αναπτύξει εξαιρετικά φιλικές σχέσεις με τον κύριο αντίπαλο του κ. Ειρηναίου, Μητροπολίτη Βόστρων κ. Τιμόθεο. Πολλοί λένε ότι ο κ. Χριστόδουλος ως Μητροπολίτης Δημητριάδος με τη στήριξη του Μητροπολίτη Γέροντα Χαλκηδόνος κ. Ιωακείμ μπόρεσε να ανατρέψει τις ποινές που είχε επιβάλει κατά του κ. Τιμόθεου η Μείζων και Υπερτελής Σύνοδος των ελληνοφώνων Εκκλησιών, που αντιμετώπισε την εισπήδηση του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων στην Αρχιεπισκοπή Αυστραλίας, η οποία υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Με τις αποφάσεις που ελήφθησαν τότε, ο κ. Τιμόθεος ως Μητροπολίτης Λύδης και ο σημερινός Μητροπολίτης Καπιτωλιάδος κ. Ησύχιος τιμωρήθηκαν με καθαίρεση από τον επισκοπικό τους βαθμό και την υπαγωγή τους στην τάξη των μοναχών. Ο κ. Χριστόδουλος ήταν ο καθοριστικός παράγων της άρσεως των ποινών και πραγματοποίησε πολλές επισκέψεις στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να το καταφέρει.
* H στήριξη
Ο Αρχιεπίσκοπος όμως τελικά δεν στήριξε τον παλιό του φίλο. Αντίθετα, δέχθηκε τις εισηγήσεις των στενών του συνεργατών οι οποίοι επέμεναν ότι έπρεπε να υποστηριχθεί ο κ. Ειρηναίος. Πολλοί Ιεράρχες δήλωναν τότε ότι ο κ. Τιμόθεος δεν έπρεπε να υποστηριχθεί διότι είχε άμεσες και στενές σχέσεις με το Πατριαρχείο Μόσχας. Ενώ ο κ. Ειρηναίος ως Εξαρχος μιλούσε για τις Θερμοπύλες, το Αγιον Φως, την Ελλάδα, και τα λόγια του άρεσαν και συγκινούσαν πολλούς. Οπως επισημαίνεται όμως από γνωστούς θεολόγους, ο κ. Τιμόθεος είναι ένας μορφωμένος άνθρωπος, με πολλές διασυνδέσεις και θα χάραζε ως Πατριάρχης τη δική του γραμμή πλεύσης. Αντίθετα ο κ. Ειρηναίος κρίθηκε ότι θα ήταν άμεσα συνδεδεμένος με την Αρχιεπισκοπή και την Εκκλησία της Ελλάδος αφού δεν διέθετε υψηλές γνωριμίες.
Ο κ. Χριστόδουλος στάθηκε δίπλα στον κ. Ειρηναίο από την πρώτη στιγμή που έλαβε την απόφαση να τον στηρίξει. Και δεν υποχώρησε ούτε όταν το όνομά του, όπως και αυτό του κ. Τιμόθεου, διεγράφη από τον κατάλογο των υποψηφίων για τον Πατριαρχικό Θρόνο. Μάλιστα τότε έδωσε μια μεγάλη μάχη για να μπει το όνομα του κ. Ειρηναίου στον κατάλογο και διαμαρτυρήθηκε επανειλημμένως στον πρέσβη του Ισραήλ. Επίσης, στενοί συνεργάτες του Αρχιεπισκόπου βρίσκονταν σε άμεση επικοινωνία με τον κ. Ειρηναίο και τον συμβούλευαν για τον τρόπο που έπρεπε να διαχειρισθεί την προεκλογική μάχη. Ο Αρχιμανδρίτης Νικόδημος Φαρμάκης και ο Απόστολος Βαβύλης είναι μεταξύ των προσώπων που, σύμφωνα με τους ισχυρισμούς των ιδίων, στήριξαν τον κ. Ειρηναίο στην προσπάθειά του να εκλεγεί Πατριάρχης.
Οταν ξέσπασε η μπόρα…
Τον Αύγουστο του 2001 ο κ. Ειρηναίος κατάφερε το επιθυμητόν. Στο Αρχιεπισκοπικό Μέγαρο επικράτησε πανζουρλισμός. Από τότε έως και σήμερα ο κ. Χριστόδουλος υπήρξε πιστός φίλος του κ. Ειρηναίου. Τον στήριξε οικονομικά κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων του ισραηλινού στρατού στα παλαιστινιακά εδάφη, έστειλε μεγάλες ποσότητες ανθρωπιστικής βοήθειας στους ορθόδοξους το θρήσκευμα Αραβες και ασφάλισε σε ιδιωτική εταιρεία τους αγιοταφίτες μοναχούς οι οποίοι δεν έχουν καμία ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Ακόμη, ενημέρωνε τον κ. Ειρηναίο για τις επανειλημμένες συνομιλίες που είχε με εκπροσώπους των Παλαιστινίων, οι οποίοι τον επισκέπτονταν προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τη φιλοϊσραηλινή συμπεριφορά, όπως τη χαρακτήριζαν, του κ. Ειρηναίου. Μόνο που ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων δεν στήριξε τον Αρχιεπίσκοπο στις πραγματικά δύσκολες στιγμές του. Το 2003 προσέφερε το «πικρόν ποτήριον» στον κ. Χριστόδουλο όταν στο ζήτημα των λεγομένων Νέων Χωρών στήριξε ουσιαστικά τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίο. Και όταν συνεργάτες του κ. Χριστόδουλου του ζήτησαν να ανασκευάσει τη δήλωση υποστήριξης που προσέφερε στον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο κ. Ειρηναίος απεκάλυψε τις συζητήσεις αυτές στον κ.κ. Βαρθολομαίο. Από το ίδιο «πικρόν ποτήριον» πότισε τον κ. Χριστόδουλο όταν αποδέχθηκε ότι ο Απόστολος Βαβύλης εστάλη στα Ιεροσόλυμα από τον Αρχιεπίσκοπο με το όνομα Φωκάς. Και του προσέφερε ακόμη μία σταγόνα όταν από τον άμβωνα του Ναού της Αναστάσεως δήλωσε: «Τις ημέρες αυτές άνοιξαν οι πύλες της Κολάσεως και βγήκαν από αυτές ψεύδη και συκοφαντίες, ο πόλεμος κατά της Μητρός Εκκλησίας. Ψεύδη, συκοφαντίες, με υπονοούμενα για να σπιλωθούν υπολήψεις και να εξοντωθούν εκείνοι οι οποίοι φυλάττουν Θερμοπύλας του γένους και της Ορθοδοξίας στην Αγία Πόλη»… Ο κ. Χριστόδουλος όμως δεν τον ακολούθησε στην τακτική του αυτή, και όταν το πρωί της Τετάρτης το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών καλούσε εμμέσως πλην σαφώς τον κ. Ειρηναίο να παραιτηθεί, ο ίδιος έσπευσε να του τηλεφωνήσει και να του δηλώσει τη στήριξή του στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων…
