Ο καιρός άρχισε να θυμίζει και πάλι καλοκαιράκι. Τα καταιγιδοφόρα σύννεφα που επισκέπτονταν με απίστευτη συχνότητα επί ενάμιση μήνα τον ουρανό της Ελλάδας (με τους μετεωρολόγους, τους ειδικούς αλλά και τους πλημμυροπαθείς κατοίκους της Νοτιοδυτικής Αττικής στα πρόθυρα νευρικής κρίσης) άλλαξαν πορεία τις τελευταίες πέντε ημέρες. Η κυκλοφορία στην ατμόσφαιρα ωστόσο παραμένει αποσταθεροποιημένη, γεγονός που μειώνει εντυπωσιακά τα ποσοστά επιτυχίας των προγνώσεων για τις επόμενες εβδομάδες. Οι ενδείξεις πάντως που έχουν τα διεθνή κλιματικά κέντρα μάς προϊδεάζουν ότι ως το τέλος του έτους θα δούμε και πάλι πολλές φορές τους… ουρανούς να ανοίγουν. Τα πρώτα στοιχεία δείχνουν ότι το εφετινό φθινόπωρο τα ύψη βροχής στην περιοχή της Μεσογείου θα είναι αυξημένα, χωρίς ωστόσο να έχει υπολογιστεί ακόμη το πόσο και το πού.
Οι επιστήμονες επιφυλάσσονται να κάνουν λόγο για αλλαγή του κλίματος. «Είναι πολύ νωρίς ακόμη» επισημαίνουν, αλλά δεν διστάζουν να χαρακτηρίσουν τις απότομες εναλλαγές του καιρού «εξαιρετικά ακραία κατάσταση χωρίς κανένα προηγούμενο». Αυτό μαρτυρούν άλλωστε και τα δεκάδες έκτακτα δελτία πρόγνωσης επικίνδυνων καιρικών φαινομένων που εξέδωσε μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα (και ειδικά για τους μήνες Αύγουστο – Σεπτέμβριο) η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία. Αυτό αποδεικνύουν και οι μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών όλης της χώρας που δείχνουν ότι οι ημέρες συνεχόμενων καταιγίδων και τα ύψη βροχής ξεπέρασαν κάθε ρεκόρ για τον μήνα Αύγουστο αλλά και για το πρώτο δεκαπενθήμερο του Σεπτεμβρίου.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Κέρκυρα μόνο σε ένα εικοσιτετράωρο μετρήθηκαν 131 χιλιοστά βροχής, εκ των οποίων τα 120 χιλιοστά σημειώθηκαν σε τρεις μόνο ώρες. Στις 18 Αυγούστου, μια ημέρα με ιδιαίτερα ραγδαίες βροχές, σε μία μόλις ώρα στο Παναθηναϊκό Στάδιο σημειώθηκαν 56 χιλιοστά βροχής, στο Γουδί 53 χιλιοστά, στην Πανεπιστημιούπολη του Ζωγράφου 41 χιλιοστά, στα Λιόσια 40 χιλιοστά και στη Νέα Φιλαδέλφεια 28 χιλιοστά, τη στιγμή που σε αυτές τις περιοχές το μέσο ύψος βροχής για όλον τον μήνα Αύγουστο είναι μόλις 6 χιλιοστά και το μέγιστο ύψος βροχής που έχει καταγραφεί σε ένα εικοσιτετράωρο είναι 23 χιλιοστά! Στις 3 Σεπτεμβρίου στη Δυτική και Βόρεια Αττική σημειώθηκαν 87 χιλιοστά στο Ιλιον, 59 χιλιοστά στη Φιλαδέλφεια, 56 χιλιοστά στο Τατόι και 29 χιλιοστά στο Δαφνί, όταν για όλον τον μήνα Σεπτέμβριο η μέση τιμή ύψους βροχής είναι τα 13 χιλιοστά και η μέγιστη τιμή εικοσιτετραώρου τα 74 χιλιοστά βροχής!
«Είναι πράγματι αξιοσημείωτο ότι από το τρίτο δεκαήμερο του Αυγούστου και ως τα μέσα Σεπτεμβρίου στην περιοχή της Αττικής, που επηρεάστηκε περισσότερο, δεν έχουν παρατηρηθεί ποτέ στο παρελθόν (σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε στη Μετεωρολογική Υπηρεσία) τόσο πολλές ημέρες συνεχόμενης βροχής. Είχαμε δυόμισι εβδομάδες συνεχόμενων καταιγίδων, οι οποίες συνοδεύονταν από υψηλά ποσά βροχής και σε πολλές περιπτώσεις από μεγάλη συχνότητα κεραυνών» σημειώνει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Θ. Κολυδάς, μετεωρολόγος της ΕΜΥ, και προσθέτει: «Η κατάσταση αυτή οφειλόταν σε τοπικούς παράγοντες – είχαμε, δηλαδή, μια εμμονή των συστημάτων επάνω από τον ελληνικό χώρο – αλλά και γενικότερα στην κυκλοφορία της ατμόσφαιρας στον ευρωπαϊκό χώρο. Σε γενικές γραμμές όμως μιλάμε για μια εξαιρετικά σπάνια κατάσταση σε αυτό το χρονικό διάστημα».
Οπως εξηγεί ο μετεωρολόγος, τον τελευταίο περίπου ενάμιση μήνα παρατηρήθηκε μια εμμονή στο να τροφοδοτείται η ανώτερη ατμόσφαιρα της περιοχής μας από ασταθείς ψυχρές αέριες μάζες από την Ανατολική Ευρώπη, ενώ παράλληλα είχαμε τη διαδοχική διέλευση αβαθών βαρομετρικών χαμηλών από την Κεντρική Μεσόγειο, τα οποία σε συνδυασμό με τις ασταθείς ψυχρές αέριες μάζες προκαλούσαν σχεδόν καθημερινά ισχυρές καταιγίδες στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας.
«Οι περιοχές που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν η Κεντρική και Νότια Ελλάδα και κυρίως η περιοχή του Λεκανοπεδίου, όπου είναι χαρακτηριστικό ότι τα ύψη βροχής τις ημέρες των καταιγίδων στην Αθήνα ήταν 8-12 φορές μεγαλύτερα από τη μέση κλιματική τιμή, απόκλιση που θεωρείται σημαντική» τονίζει ο κ. Κολυδάς και συνεχίζει: «Ακόμη βέβαια δεν μπορούμε να κάνουμε λόγο για αλλαγές κλίματος. Ωστόσο μπορούμε να μιλάμε για μια ακραία και ασυνήθιστη κατάσταση η οποία ξεκίνησε από τους πρώτους καλοκαιρινούς μήνες με ισχυρά βαρομετρικά χαμηλά που επηρέασαν τη Βόρεια αλλά και την Κεντρική Ευρώπη. Τα συστήματα αυτά εμπόδισαν να αναπτυχθεί ο αντικυκλώνας στα Βαλκάνια και γι’ αυτόν τον λόγο δεν είχαμε μελτέμια στην περιοχή μας».
Ο ΕΝΟΧΟΣ Τι δείχνει το φαινόμενο της Βόρειας Ατλαντικής Ταλάντωσης (ΝΑΟ)
Ενα από τα μεγάλα κλιματικά φαινόμενα που την τελευταία δεκαετία μελετάται από τους επιστήμονες και το οποίο αποτελεί έναν σημαντικό δείκτη για την κυκλοφορία της ατμόσφαιρας είναι το φαινόμενο ΝΑΟ (North Atlantic Oscillation = Βόρεια Ατλαντική Ταλάντωση). Το φαινόμενο αυτό αναφέρεται στη διαφορά πιέσεων που παρατηρείται στην περιοχή του Ατλαντικού μεταξύ του βαρομετρικού υψηλού των Αζορών και του βαρομετρικού χαμηλού της Ισλανδίας και παίζει έναν σημαντικό ρόλο στις «διαθέσεις» του καιρού επηρεάζοντας την Ευρώπη αλλά και την περιοχή του Ατλαντικού. «Στον Ατλαντικό, στην περιοχή των Αζορών, παρατηρείται ένα μόνιμο βαρομετρικό υψηλό ενώ στη Βόρεια Ευρώπη, στην περιοχή της Ισλανδίας, ένα μόνιμο βαρομετρικό χαμηλό» αναφέρει σχετικά ο κ. Κολυδάς και εξηγεί: «Διαχρονικά παρατηρούνται κάποιες μεταβολές στη διαφορά πιέσεων αυτών των συστημάτων και όταν αυτή είναι μικρή μιλάμε για αρνητικό ΝΑΟ ενώ όταν είναι μεγάλη για θετικό ΝΑΟ. Αυτές οι διαφορές στις τιμές των πιέσεων έχουν κάποιες κλιματικές επιδράσεις στην περιοχή της Ευρώπης κυρίως κατά τους φθινοπωρινούς και τους χειμωνιάτικους μήνες του έτους».
Στην περίπτωση που έχουμε αρνητική τιμή ΝΑΟ έχουμε έναν ασθενή αντικυκλώνα στις Αζόρες και ένα ασθενές χαμηλό στην Ισλανδία, γεγονός που έχει ως αποτέλεσμα να εκδηλώνονται λιγότερες καταιγίδες στον Βόρειο Ατλαντικό αλλά να μεταφέρονται πιο υγρές αέριες μάζες στη Μεσόγειο και πιο ψυχρές στη Βόρεια Ευρώπη. «Πράγματι εφέτος από τις αρχές περίπου του καλοκαιριού ο δείκτης ΝΑΟ παρουσίαζε μειωμένες τιμές, οι οποίες διατηρούνται ως και σήμερα» αναφέρει τέλος ο κ. Κολυδάς και επισημαίνει ότι τα μεγάλα κλιματικά μοντέλα πρόγνωσης (αν και δεν παρουσιάζουν μεγάλα ποσοστά επιτυχίας) μας δείχνουν ότι το αρνητικό ΝΑΟ θα διατηρηθεί ως και το τέλος του έτους. Αν πράγματι αυτό επαληθευθεί, θα μας οδηγήσει σε βροχερότερο καιρό στην Κεντρική και στη Νότια Ευρώπη και κατ’ επέκταση και στη χώρα μας. Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι και την περασμένη άνοιξη τα κλιματικά μοντέλα προέβλεπαν αυξημένα ποσά βροχής στη Δυτική και στη Νότια Ελλάδα για το καλοκαίρι του 2002 και τελικά τα ποσά βροχής που σημειώθηκαν ήταν κατά πολύ μεγαλύτερα από κάθε πρόβλεψη.
