Ελπίδα, ικανοποίηση, ενδιαφέρον, αλλά και ανασφάλεια και ανησυχία είναι μερικά από τα συναισθήματα των ευρωπαίων πολιτών λίγες ώρες πριν από την έλευση του ευρώ.


Το ευρώ είναι πια θέμα της καθημερινής μας ζωής.


Συναρτάται με τις προσδοκίες μας για ένα καλύτερο αύριο.


Ειδικά για μας, την Ελλάδα, η ένταξη στη ζώνη του ενιαίου ευρωπαϊκού νομίσματος αποτελεί ιστορικής σημασίας κατάκτηση.


Αφήνουμε πίσω μας την εποχή της νομισματικής αστάθειας και του υψηλού πληθωρισμού. Εξασφαλίζουμε, για πρώτη φορά στην ιστορία μας, την ισότιμη συμμετοχή μας στον σκληρό πυρήνα των προηγμένων ευρωπαϊκών εθνών. Ισχυροποιούμε τη θέση μας στην ευρύτερη περιοχή, στα Βαλκάνια και στην Παρευξείνια ζώνη.


Η είσοδος του ευρώ στη ζωή μας έχει ήδη την πρώτη πολιτική επίπτωση: Τριακόσια εκατομμύρια πολίτες στρέφουν την προσοχή τους στα νέα δεδομένα. Ποιος αποφασίζει; Και για ποια θέματα; Ποια είναι τα όρια του κράτους-έθνους και ποια τα όρια των υπερεθνικών θεσμών; Η ιστορία έχει δείξει ότι μετά από μια διαδικασία οικονομικής ενοποίησης ακολουθεί μια διαδικασία πολιτικής ενοποίησης. Ηδη η συζήτηση έχει ανοίξει. Η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης δεν είναι πια μια «απαγορευμένη» συζήτηση. Είναι μια συζήτηση στην οποία πρέπει να είμαστε, και θα είμαστε, παρόντες.



Η Ελλάδα θέλει να ανήκει σε μια ενωμένη Ευρώπη. Το ερώτημα είναι: Ποια Ευρώπη θέλουμε; Χρειάζεται μια νέα πολιτική πρόταση. Οχι, στην παρούσα φάση, δέσμες μέτρων θεσμικής αναδιοργάνωσης. Χρειαζόμαστε μια νέα πολιτική για την Ευρώπη.


Να φέρουμε την Ευρώπη πιο κοντά στους πολίτες της.


Να δημιουργήσουμε έναν ενιαίο, δημοκρατικό και κοινωνικό χώρο.


Ενιαίο, γιατί δεν πρέπει να δεχθούμε την Ευρώπη των δύο ή των πολλαπλών ταχυτήτων. Η νέα εποχή που έρχεται πρέπει να χαρακτηρίζεται από την ισότιμη και διευρυμένη δυνατότητα σε ευκαιρίες ανάπτυξης και ευημερίας. Αυτή είναι η πρώτη προϋπόθεση για να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στην ιδέα της ενωμένης Ευρώπης. Είναι ιδιαίτερα κρίσιμο οι σοσιαλιστές να αντιπαρατεθούν σε προσπάθειες ενίσχυσης εθνικιστικών τάσεων στον ευρωπαϊκό χώρο ή και δημιουργίας διευθυντηρίων και εξωθεσμικών διαδικασιών που αμφισβητούν στην πράξη την ενωμένη Ευρώπη και υποσκάπτουν την πορεία της ολοκλήρωσης.


Δημοκρατικό, όχι μόνο γιατί αυτό είναι το σημαντικότερο πολιτικό και πολιτιστικό κεκτημένο των ευρωπαϊκών λαών, αλλά και γιατί η ευημερία και η προοπτική της Ευρώπης, του κάθε πολίτη, θα περάσει μέσα από τη συμμετοχή στις αποφάσεις. Η ενίσχυση των υπερεθνικών δημοκρατικών θεσμών και της αντιπροσωπευτικότητας είναι ο καταλύτης για τη νομιμοποίηση της Ενωσης στα μάτια του ευρωπαίου πολίτη.


Κοινωνικό χώρο, γιατί τα προβλήματα είναι κοινά και οι απαντήσεις πρέπει να είναι επίσης κοινές. Η ανεργία και η μετανάστευση, για να αναφέρω δύο σημαντικά θέματα, δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά μέσα στα όρια του κράτους-έθνους. Η τάση του κεφαλαίου να αυξάνει την απόδοσή του το οδηγεί σε αναζήτηση ευκαιριών που υπερβαίνουν τα εθνικά σύνορα, δημιουργώντας συνθήκες διεύρυνσης των ανισοτήτων. Η προσαρμογή της Ευρώπης στην κοινωνία της πληροφορίας δημιουργεί νέες απαιτήσεις, ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης. Τα σύνορά μας είναι και σύνορα της Ευρώπης. Η μεταναστευτική πολιτική αφορά όλους τους Ευρωπαίους.


Είναι φανερό ότι η αναγκαιότητα της ζωής, αλλά και η ίδια η αξιοπιστία της πολιτικής και της δημοκρατίας, περνάει μέσα από τη διατύπωση μιας νέας ευρωπαϊκής πολιτικής πρότασης, πέρα από τα στενά όρια του κράτους-έθνους.


Η θεμελίωση μιας κοινής εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής έχει κρίσιμη σημασία για τη διασφάλιση ενός ειρηνικού και δημιουργικού μέλλοντος για κάθε ευρωπαίο πολίτη. Η αμυντική συνιστώσα της νέας ευρωπαϊκής πολιτικής πρότασης πρέπει να αναδειχθεί με αξιόπιστο τρόπο τα επόμενα χρόνια, μέσα από την εξασφάλιση της αυτονομίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης στις αποφάσεις που αφορούν την ανάπτυξη του Ευρωστρατού.


Στην εποχή του ευρώ, στη νέα εποχή, οι πολίτες συνειδητοποιούν κάθε μέρα και περισσότερο ότι ένα από τα στοιχεία της ανεπάρκειας του πολιτικού συστήματος είναι η μετάθεση των ευθυνών και η αδιαφάνεια στη λήψη αποφάσεων. Αδιαφάνεια που δεν οφείλεται μόνο σε σκοπιμότητες αλλά και σε έλλειμμα ενημέρωσης για το ποιος αποφασίζει τι και με ποια νομιμοποίηση.


Χρειάζεται λοιπόν να τολμήσουμε. Στη συζήτηση που έχει ήδη ανοίξει πρέπει να προσέλθουμε με αυτοπεποίθηση, με γνώση, με σαφείς προτεραιότητες, για να συνδιαμορφώσουμε το κοινό μας μέλλον με τους άλλους λαούς της Ευρώπης.


Η ενωμένη Ευρώπη δεν είναι μόνο μια πολιτική πρόκληση. Είναι και μια μεγάλη ιδέα. Μια ιδέα που πρέπει να συνεπάρει τους λαούς για να προχωρήσει. Τα συστατικά της στοιχεία υπάρχουν μέσα στις καλύτερες παραδόσεις του προοδευτικού κινήματος. Τα ανοιχτά σύνορα, η συμμετοχή και η δημοκρατία, ο σεβασμός και η ανοχή στο διαφορετικό, η ισότητα και η δικαιοσύνη είναι για μας, για την προοδευτική παράταξη, οι ακρογωνιαίοι λίθοι του νέου ιδεαλισμού, της νέας ιδέας, της ενωμένης Ευρώπης.


Η συμμετοχή της Ελλάδας σε αυτή τη διαδικασία εμβάθυνσης της Ενωσης πρέπει να είναι ενεργή και ουσιαστική. Η σύγκλιση δεν αφορά μόνο την οικονομία. Πρέπει να επεκταθεί σε όλους τους τομείς της πολιτικής, με έμφαση στην κοινωνική πολιτική και στο κοινωνικό κράτος. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιήσαμε ένα άλμα στην οικονομία, καλύπτοντας καθυστερήσεις δεκαετιών. Τα συσσωρευμένα κοινωνικά ελλείμματα όμως παραμένουν ακάλυπτα, αντανακλώντας αδυναμίες και ανεπάρκειες της διοίκησης, ιδεολογικές αγκυλώσεις, ξεπερασμένες νοοτροπίες. Παρά τις αυξημένες δυνατότητες της οικονομίας μας, ο πολίτης δεν γίνεται αποδέκτης ποιοτικών κοινωνικών υπηρεσιών, ιδιαίτερα στον χώρο της παιδείας και της υγείας.


Με τη δύναμη της ισχυρής οικονομίας μπορούμε να προωθήσουμε έναν ευρύτερο διοικητικό, κοινωνικό και πολιτικό εκσυγχρονισμό. Να προχωρήσουμε σε μεταρρυθμίσεις τώρα, αναβαθμίζοντας το κράτος και τις υπηρεσίες που προσφέρει στους πολίτες. Προωθώντας την κοινωνική σύγκλιση και μετέχοντας ενεργά στη διαδικασία πολιτικής ενοποίησης της Ευρώπης ανταποκρινόμαστε στην ουσιαστικότερη απαίτηση της ελληνικής κοινωνίας, του έλληνα πολίτη. Να προσφέρουμε ένα καλύτερο επίπεδο ζωής, σε ένα περιβάλλον που ευνοεί τη συμμετοχή στις αποφάσεις και τον έλεγχο της εξουσίας.


Το μέλλον ήλθε, είναι εδώ. Ας τολμήσουμε.


Ο κ. Γιάννος Παπαντωνίου είναι υπουργός Εθνικής Αμυνας.