Επί μισόν αιώνα και πλέον, χιλιάδες άρθρα, εκατοντάδες βιβλία και πλήθος σχόλια, ειδήσεις και επίσημα κείμενα σε δεκάδες γλώσσες αποδίδουν την αναγκαστική παραίτηση από τον αγγλικό θρόνο του Εδουάρδου Η’ στις 10 Δεκεμβρίου 1936 στο «ασυμβίβαστο» του γάμου ενός βασιλέα με μια «κοινή θνητή», στη «δυσφορία» που ένιωσε η μητέρα του αφού ο γιος της θα ενυμφεύετο μια «διαζευγμένη δύο φορές, με εν ζωή και τους δύο συζύγους της».
Απόρρητα επίσημα έγγραφα που δόθηκαν στη δημοσιότητα μόλις την περασμένη εβδομάδα δημιουργούν αρκετά ερωτήματα. Γιατί αποκαλύπτουν έναν άλλον Εδουάρδο. Ενα αφελές και ανόητο ανθρωπάκι που θεωρεί βεβαία τη νίκη της χιτλερικής Γερμανίας, που βλέπει τον εαυτό του πάλι στον αγγλικό θρόνο και μάλιστα ως «φύρερ», επικεφαλής μιας φασιστικής συμμαχίας Πετέν – Φράνκο – Σαλαζάρ που θα άφηνε απερίσπαστο τον Χίτλερ να πολεμήσει την τότε Σοβιετική Ενωση!
Μήπως, λοιπόν, δεν ήταν συναισθηματικοί ή έστω συνταγματικοί αλλά σαφώς πολιτικοί και εθνικοί οι λόγοι που η κυβέρνηση των Συντηρητικών και η Αυλή υποχρέωσαν τον Εδουάρδο να εγκαταλείψει τον αγγλικό θρόνο; Τα ερωτήματα είναι πολλά και σοβαρά.
ΔΕΝ ήταν μόνο οι «αφελείς αντιλήψεις» του δούκα του Ουίνδσορ για τον πόλεμο και τη Γερμανία που ανησυχούσε τη βρετανική κυβέρνηση. Ο Εδουάρδος αποκαλύπτεται τώρα ότι ήταν «ξένος στις εθνικές ανάγκες και στις ανάγκες του (βρετανικού) έθνους», ένα άτομο που «δεν ήθελε να αντιληφθεί την εθνική επιταγή εν καιρώ πολέμου», σημειώνει ένας βρετανός διπλωμάτης. Χωρίς να ρωτήσει κανέναν πηγαίνει με τη σύζυγό του στη Γαλλία τις πρώτες εβδομάδες του πολέμου, το 1939, κάνει μια «εξαιρετικά σπάταλη ζωή», ξοδεύοντας «αφειδώς και χωρίς νόημα» χρήμα. Αλλά και μετά τον πόλεμο, το 1945 επί κυβερνήσεως Εργατικών, ζητά να σταλεί στον «ειδικό λογαριασμό του στην τράπεζα Λόιντ στο Παρίσι» το υπέρογκο για τους λιτούς εκείνους καιρούς ποσό των 5.000 στερλινών. Πράγμα που αναγκάζει τον Πίρσον Ντίξον, ανώτατο στέλεχος του Φόρεϊν Οφφις, να του γράψει ότι μολονότι δεν υπάρχει πρόβλημα συναλλάγματος «το υπουργείο Οικονομικών είναι διστακτικό να διαθέσει στον δούκα ένα τόσο σημαντικό ποσό τη στιγμή όπου ο κοινός βρετανός πολίτης υφίσταται τόσες στερήσεις». Και καταλήγει: «Είναι ασφαλώς λογικό ο δούκας και η δούκισσα να έχουν πολύ περισσότερες ανέσεις από τους άλλους βρετανούς πολίτες. Αλλά θα υπάρξουν σοβαρές επικρίσεις αν θελήσουν να κάνουν μια εξωφρενική ζωή, αν κάνουν διασκεδάσεις που απαιτούν μεγάλα έξοδα και αν θέλουν να διακοσμήσουν εκ νέου την κατοικία τους». Φυσικά, η κυβέρνηση Ατλι δεν έστειλε το ποσό που της ζητούσε ο δούκας.
Αλλά ήταν αυτή η ίδια κυβέρνηση, των Εργατικών, που κυριολεκτικά κάλυψε τον Εδουάρδο. Με εντολή του τότε υπουργού Εξωτερικών Μπέβιν όλα τα απόρρητα έγγραφα που αφορούσαν το ζεύγος κρατήθηκαν μυστικά. Ο ίδιος ο Μπέβιν άσκησε κάθε πίεση που ήταν δυνατόν στους Αμερικανούς να μη φέρουν στο φως τα χιτλερικά έγγραφα που βρήκαν στα αρχεία του Φρουρίου του Μάρμπουργκ και τα οποία αναφέρουν λεπτομέρειες των «φιλικών σχέσεων» και της «στενής, εγκάρδιας συνεργασίας» του ζεύγους με τον Χίτλερ και άλλα στελέχη της ναζιστικής Γερμανίας. Ο ίδιος ο Μπέβιν επέμεινε «να μην κάνει καμία χρήση των εγγράφων ή νύξη γι’ αυτά» ο αμερικανός αρχιδικαστής Τζάκσον στη δίκη της Νυρεμβέργης για τους εγκληματίες πολέμου. Αλλά το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απάντησε, όπως αποκαλύπτεται τώρα από τηλεγράφημα του πρεσβευτή στην Ουάσιγκτον λόρδου Χάλιφαξ, ότι «δυστυχώς, μολονότι εκτιμά τους λόγους που υπαγορεύουν το αίτημα, δεν μπορεί να αγνοήσει τη σημασία που έχουν αυτά (τα έγγραφα) για την Ιστορία, ειδικότερα σε ό,τι αφορά τα γερμανικά τερτίπια που οδήγησαν στον πόλεμο».
Αλλά και ο Τσόρτσιλ, μετά τον πόλεμο, θέλησε να βοηθήσει και να εξαγνίσει τον Εδουάρδο. Πρότεινε στην κυβέρνηση των Εργατικών «να βρει στον δούκα μια θέση εκ προσωπικοτήτων που να του ταιριάζει». Ο Μπέβιν δεν το απέρριψε, όπως τώρα αποκαλύπτεται, αλλά ζήτησε και τη γνώμη του Γεωργίου Στ’. Ενα μνημόνιο της 13ης Οκτωβρίου 1945, που και αυτό ήρθε τώρα στη δημοσιότητα, αναφέρει ότι «ο βασιλεύς ρώτησε τον Μπέβιν για το ενδεχόμενο να τοποθετηθεί ο δούκας του Ουίνδσορ ως πρεσβευτής στην Ουάσιγκτον. Ο υπουργός απάντησε ότι δεν νομίζει πως θα έπρεπε να δοθεί στον δούκα μια τέτοια απασχόληση. Και ο βασιλεύς εξέφρασε την ικανοποίησή του», καταλήγει το μνημόνιο. Τι αποκαλύπτουν τα αρχεία του Φόρεϊν Οφφις για τις φασιστικές διασυνδέσεις του δούκα του Ουίνδσορ και της Σίμσον Βασιλείς ελέω… Χίτλερ
Ο ΔΟΥΞ του Ουίνδσορ (όπως ονομάστηκε ο βασιλιάς Εδουάρδος Η’ της Αγγλίας μετά την παραίτησή του το 1936) και η αμερικανίδα σύζυγός του Γουόλις Σίμσον είχαν αναπτύξει «στενές σχέσεις» με τους χιτλερικούς, οι οποίοι τους είχαν υποσχεθεί ότι θα τους «εγκαθιστούσαν στον αγγλικό θρόνο». Οι σχετικές «διαπραγματεύσεις» άρχισαν προτού ακόμη καταρρεύσει η Γαλλία, το καλοκαίρι του 1940, προέβλεπαν σχηματισμό κυβέρνησης από την αντιπολίτευση, απομάκρυνση φυσικά του βασιλέα Γεωργίου Στ’ και δημιουργία «συμμαχίας Γαλλίας, Ισπανίας και Αγγλίας» που «υποστήριζε το αγγλικό κατεστημένο», ώστε να δοθεί η δυνατότητα στη Γερμανία «να κάνει πόλεμο εναντίον της Ρωσίας».
Οι κινήσεις και οι σχέσεις του δούκα και της δούκισσας του Ουίνδσορ, που μετά την πτώση της Γαλλίας είχαν εγκατασταθεί στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ και είχαν επαφές με την εκεί φασιστική κοινωνία καθώς και με ισπανούς φαλαγγίτες, είχαν ανησυχήσει τον Τσόρτσιλ ο οποίος φοβόταν ότι οι Γερμανοί θα μετέφεραν τον Εδουάρδο στη Γερμανία και θα τον έβαζαν επικεφαλής «κυβέρνησης εξορίστων», πράγμα που θα επηρέαζε ενδεχομένως την κοινή γνώμη όχι τόσο στην Αγγλία όσο στην Αμερική, όπου η κίνηση για ουδετερότητα είχε πολλούς οπαδούς, ιδιαίτερα στο Κογκρέσο, και η γερμανική προπαγάνδα οργίαζε ως το τέλος του 1941, όταν οι ΗΠΑ μπήκαν στον πόλεμο. Γι’ αυτό ο Τσόρτσιλ διόρισε τον δούκα κυβερνήτη στις Μπαχάμες, γεγονός το οποίο φαίνεται ότι ενόχλησε τον πρόεδρο Ρούσβελτ αλλά χαιρέτισε ο πρεσβευτής της Βρετανίας στις ΗΠΑ λόρδος Χάλιφαξ ως «έξυπνη πράξη για να αποσοβηθεί ο κίνδυνος να χρησιμοποιηθεί η Εξοχότης του από τον εχθρό». Πάντως ο Χάλιφαξ πρόσθεσε στην επιστολή του και ένα «λυπάμαι τους καημένους τους κατοίκους στις Μπαχάμες».
Τα έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών της Βρετανίας τα οποία τώρα ήλθαν στο φως μιλούν για την «ηττοπάθεια» του Εδουάρδου, ο οποίος συμπεριφέρεται ως «μέλος της 5ης φάλαγγας», ενώ τον χαρακτηρίζουν και «απίστευτα αφελή, σε βαθμό που να καθίσταται επικίνδυνος». Ο Εδουάρδος, λ.χ., πίστευε ότι «ο αγγλικός λαός τον λάτρευε», ότι «στην Αγγλία οι Εργατικοί δεν θα συνεχίσουν τον πόλεμο», ότι «η ώρα της λύτρωσης του (αγγλικού) λαού δεν είναι μακριά» και άλλες ανάλογες ανοησίες, που αποκαλύπτονται από τα ως τώρα μυστικά έγγραφα. Τον Οκτώβριο 1940, όταν ο Εδουάρδος έδωσε συνέντευξη σε κάποιο αμερικανικό περιοδικό στην οποία «υποστήριζε απόψεις ηττοπαθών», κατά την άποψη της αγγλικής κυβέρνησης, ο ίδιος ο Τσόρτσιλ παρακάλεσε τον πρόεδρο Ρούσβελτ «να παρέμβει (…) ώστε να μη δημοσιεύονται στον αμερικανικό Τύπο οι αφελείς σκέψεις της Εξοχότητάς του».
Ας δούμε όμως τι συγκεκριμένο έκρυβαν ως προχθές αυτά τα έγγραφα:
«ΑΚΡΩΣ απόρρητη» έκθεση άγγλου πράκτορα της Ιντέλιτζενς Σέρβις στη γερμανοκρατούμενη Πράγα με ημερομηνία 7 Ιουλίου 1940 προς τον μόνιμο υφυπουργό Εξωτερικών σερ Αλεξάντερ Καντόγκαν επισημαίνει λακωνικά τα εξής:
«Πηγή απολύτως φερέγγυα και σε συνεχή επαφή με τον Φον Νόιρατ (τον χιτλερικό διοικητή της Βοημίας) αναφέρει ότι οι Γερμανοί προσδοκούν βοήθεια από τον δούκα και τη δούκισσα του Ουίνδσορ, δεδομένου ότι η δούκισσα επιθυμεί να γίνει πάση θυσία βασίλισσα. Οι Γερμανοί είναι σε διαπραγματεύσεις με αυτήν από τις 27 Ιουνίου. Το κατεστημένο της Αγγλίας αναμένει τη δημιουργία μιας αντιρωσικής συμμαχίας. Οι Γερμανοί προτείνουν να σχηματιστεί μια αντιπολιτευτική κυβέρνηση υπό τον δούκα του Ουίνδσορ, αφού προηγουμένως μεταβάλλουν την κοινή γνώμη με την προπαγάνδα τους. Οι Γερμανοί πιστεύουν ότι ο βασιλεύς Γεώργιος θα παραιτηθεί όταν αρχίσει η επίθεση κατά του Λονδίνου».
Λίγο αργότερα ο Ντέιβιντ Εκλες, ένας διπλωμάτης της βρετανικής πρεσβείας στη Λισαβόνα όπου είχε φθάσει το ζεύγος Ουίνδσορ, στέλνει μακρά «απόρρητη» επιστολή στο υπουργείο του για τις «επαφές» που του είχαν αναθέσει να έχει με τον Εδουάρδο. Κατά την εκτίμησή του, «η Εξοχότητά του έγινε γερμανόφιλος». Και εξηγεί: «Είχα συνομιλία με τον δούκα και τη δούκισσα του Ουίνδσορ, τον κύριο και την κυρία Γουντ και τον ταγματάρχη Φίλιπς (σ.σ.: το στενό περιβάλλον του ζεύγους, που το ακολούθησαν από την Αγγλία). Δεν απέχουν πολύ από το να είναι 5η φάλαγγα. Ισχυρίζονται ότι ωθήσαμε τη Γαλλία σε έναν πόλεμο που δεν ήθελε και κατόπιν την εγκαταλείψαμε και ότι η γαλλική ανακωχή ήταν το καλύτερο που είχαν να κάνουν οι Γάλλοι». Επρόκειτο για απόψεις που διοχέτευε εκείνη την εποχή η χιτλερική προπαγάνδα σε όλη την Ευρώπη και που ήταν διαμετρικά αντίθετες με την έκκληση της αγγλικής κυβέρνησης προς τη Γαλλία να μη συνθηκολογήσει με τη Γερμανία.
Το ζεύγος Ουίνδσορ είχε εγκαταλείψει την Αγγλία και χωρίς την άδεια της κυβέρνησης ή τη συγκατάθεση της Αυλής με την οποία άλλωστε είχε διακόψει τις σχέσεις εγκαταστάθηκε στη φιλοχιτλερική πλην ουδέτερη Πορτογαλία, λίγες μόνο ημέρες προτού αρχίσει ο βομβαρδισμός του Λονδίνου από τη Λουφτβάφε. Ανάμεσα στα έγγραφα εκείνης της εποχής που δημοσιοποιήθηκαν προχθές υπάρχει και ένα μνημόνιο του άγγλου πρεσβευτή στη Λισαβόνα το οποίο αναφέρει λεπτομερώς τι διημείφθη μεταξύ του δούκα και ενός νεαρού ισπανού αριστοκράτη, του κόμη Νάβα ντε Τάχο που διήλθε από τη Λισαβόνα. «Οπως κατέστη φανερό από τη συνομιλία», γράφει ο πρέσβης στον υπουργό του Αντονι Ιντεν, «η Εξοχότης του πιστεύει ότι πολύ σύντομα θα παραιτηθεί η βρετανική κυβέρνηση και ότι θα δούμε τον σχηματισμό Εργατικής κυβερνήσεως η οποία θα αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία. Περιμένει επίσης ότι ο Γεώργιος Στ’ θα παραιτηθεί ύστερα από μια αληθινή επανάσταση, την οποία θα προκαλέσει το γεγονός ότι η άρχουσα τάξη δεν λαμβάνεται διόλου υπόψη, οπότε εκείνος (ο δούκας, δηλαδή) θα κληθεί να επανέλθει στην Αγγλία και να καταλάβει τον θρόνο».
Ενα άλλο έγγραφο του ίδιου πρέσβη προς τον πρωθυπουργό Τσόρτσιλ αυτό είναι πιο αποκαλυπτικό για τις «πεποιθήσεις» του Εδουάρδου. Ο δούκας «οραματίζεται» μια Αγγλία, υπό τον ίδιο βεβαίως, η οποία θα τεθεί επικεφαλής ενός «συνασπισμού με τη Γαλλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, ενώ η Γερμανία θα είναι ελεύθερη να βαδίσει εναντίον της Ρωσίας». Υπενθυμίζουμε εδώ ότι εκείνη την εποχή η Ρωσία (Σοβιετική Ενωση τότε) είχε φιλικές σχέσεις και στενή συνεργασία με τη Γερμανία. Οι σχετικές πληροφορίες που αναφέρει ο πρέσβης παρέχονται πάλι από τον κόμη Ντε Τάχο, ο οποίος «πιστεύει ότι όλες αυτές οι ιδέες μπήκαν στο κεφάλι του δούκα από Γάλλους και Ισπανούς που παίζουν το γερμανικό παιχνίδι (…). Ο δούκας εξήγησε ότι η εποχή της συνταγματικής μοναρχίας παρήλθε και προφανώς πιστεύει ότι είμαστε στον αιώνα των «φύρερ», όπως ο Πετέν, ο Φράνκο και ο Σαλαζάρ». Ο Εδουάρδος πίστευε ότι «εξωπετάχτηκε από τους Τόρις» (τους άγγλους συντηρητικούς) και «εκφράστηκε βιαιότατα εναντίον της βασίλισσας Ελισάβετ (της γυναίκας του αδελφού του και μητέρας της βασίλισσας Ελισάβετ Β’), την οποία χαρακτήρισε «υπερβολικά φιλόδοξη γυναίκα».
Η κυβέρνηση Τσόρτσιλ δεν θέλησε ποτέ να κόψει τις γέφυρες με τον Εδουάρδο και επεχείρησε να τον ελκύσει πίσω στην Αγγλία. Αλλά ο δούκας, «προφανώς υπό την επήρεια της συζύγου του», γράφει κάπου ο Τσόρτσιλ, έθετε όρους. Τον Οκτώβριο του 1940 ο άγγλος πρεσβευτής στη Μαδρίτη σερ Σάμιουελ Χόαρ «ενημερώνει» το Φόρεϊν Οφφις ότι «η Εξοχότης του, επειδή προφανώς θα μείνει (στην Αγγλία) σε πόλη κατά τη διάρκεια του πολέμου, απαιτεί να έχει μια σύντομη συνάντηση με τον βασιλέα και τη βασίλισσα για τον ίδιο και τη δούκισσα, και μάλιστα επιμένει η σχετική συνάντηση να καθοριστεί με όλους τους τύπους από την Εθιμοτυπία, η οποία να κάνει και την απαραίτητη ανακοίνωση στο ανακοινωθέν της Αυλής».
