Χορεύοντας από τη Δύση προς την Ανατολή
Τους «Δρόμους του μεταξιού» ακολούθησε ο Guy Darmet, καλλιτεχνικός διευθυντής της Μπιενάλε αλλά και του Σπιτιού του Χορού στη Λυών, για να υποδεχθεί τη νέα χιλιετία αυτό το φθινόπωρο του 2000. Ιστορικά άλλωστε η γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης, Ασίας και Ευρώπης ξεκίνησε γύρω στο 100 π.Χ. περνώντας μέσω οδικών ή θαλασσίων οδών και όλα αυτά τα μυθικά ταξίδια, επικεντρωμένα στο εμπόριο φυσικού μεταξιού, δεν συμβολίζουν άλλο παρά τη συνάντηση δύο κόσμων που φιλοδοξούν να γνωρίσουν ο ένας τον άλλον. Ο εξωτισμός της Ανατολής ασκούσε ανέκαθεν ιδιαίτερη έλξη στον δυτικό άνθρωπο, κάτι που αναγνωρίζει και διερευνά ταυτόχρονα και η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης της Λυών που υπό τον τίτλο Partage d’ exotismes (Μοιρασιά εξωτισμών) διοργανώνεται αυτές τις ημέρες και ως την 1η Οκτωβρίου παράλληλα με τη χορευτική Μπιενάλε. Σε μια εποχή ραγδαίας παγκοσμιοποίησης, όπου η τεχνολογία έχει αναχθεί σε βασικό ρυθμιστή του παιχνιδιού, πόσο είμαστε αληθινά ανοιχτοί να επικοινωνήσουμε χωρίς προκαταλήψεις με το περιεχόμενο μιας άλλης κουλτούρας που δεν μοιάζει με τη δική μας; Κατά πόσον επίσης μπορεί η τέχνη να παρέμβει στο δίπολο εθνοκεντρισμού – ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης;
Στη συνέντευξη που παραχώρησε ο Γκυ Νταρμέ στο «Βήμα» εξηγεί το ύφος του προγραμματισμού της Μπιενάλε 2000 που μας ανοίγει τους «Δρόμους του μεταξιού» με την ελπίδα ότι θα αντανακλά την πραγματικότητα του χορού στην Απω Ανατολή.
Στις Μπιενάλε που διοργανώνετε εδώ και 17 χρόνια ακολουθείτε θεματική λογική. Πριν από δύο χρόνια ήταν το αφιέρωμα στη Μεσόγειο, αυτή τη φορά είναι «Οι δρόμοι του μεταξιού». Θα λέγαμε ότι κάθε φορά πρόκειται για μια συνάντηση, για ένα ταξίδι.
«Το ταξίδι συνεχίζεται. Πολλές φορές η γεωγραφία είναι απλώς ένα πρόσχημα για να δείξεις θεάματα άγνωστα ακόμη στην Ευρώπη, καλλιτεχνικά δάνεια και επιρροές. «Οι δρόμοι του μεταξιού» έχουν προφανώς μια συγκεκριμένη γεωγραφία καθώς από την Κίνα περνάς στην Ιαπωνία, στην Ινδία, στο Αφγανιστάν και στο Ιράν και από εκεί στην Αλεξάνδρεια, στη Βενετία και στη Λυών. Συμβολίζουν όμως την ίδια στιγμή πολύ περισσότερα πράγματα καθώς τους διαπερνά ένα πνεύμα ανταλλαγής, οικονομικής και άλλης».
Υπάρχει και μια ιδιαίτερη σχέση της πόλης σας, της Λυών, με το μετάξι.
«Από το 1536, όταν ο βασιλιάς της Γαλλίας ανακήρυξε τη Λυών πρωτεύουσα του μεταξιού, στη Γαλλία αναπτύχθηκαν τρομερά η μεταξουργία και η μεταξοϋφαντουργία. Και, όπως καταλαβαίνετε, η ίδια η ακμή της Λυών για τέσσερις αιώνες σχετίζεται με αυτή τη δραστηριότητα. Από τη δική μου πλευρά θέλησα να δείξω τις παράλληλες διαδρομές ανάμεσα στο μετάξι και στον χορό. Πώς από τον μύθο του γνήσιου μεταξιού με τη φυσική προέλευση φθάσαμε στις αρχές του 20ού αιώνα στο τεχνητό, για να περάσουμε στα σημερινά πρωτοποριακά τεχνητά υφάσματα, τα τόσο απομακρυσμένα από την προέλευσή τους αλλά εξίσου σημαντικά».
Και ο χορός;
«Θα λέγαμε ότι κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην εξέλιξη του χορού. Από τον παραδοσιακό ινδικό ή ταϊλανδέζικο χορό έχουμε απόπειρες μοντέρνου στην Ινδία της δεκαετίας του ’60 και φυσικά την ιαπωνική ή την κορεατική πρωτοπορία στις ημέρες μας. Και βρήκα ενδιαφέρον για το 2000 και για την αλλαγή της χιλιετίας να εστιάσω την προσοχή μας στο ιδιαίτερο βάρος της παράδοσης αλλά και στη σημασία του σύγχρονου, του βιωμένου, του ζωντανού».
Για να είμαι ειλικρινής, εκτιμώ τη διάθεσή σας για ίσες αποστάσεις, ενώ και μόνο η λέξη παράδοση ή φολκλόρ είναι πονοκέφαλος στους κύκλους της γαλλικής διανόησης. Το πνεύμα της εποχής πριμοδοτεί σαφώς τους νεωτερισμούς. Πού κλείνει η ζυγαριά κατά τη γνώμη σας και με ποια κριτήρια επιλέξατε τις ομάδες που συμμετέχουν;
«Είναι αλήθεια ότι στη Δύση υπάρχει μια προκατάληψη εις βάρος της παράδοσης. Αυτό που αποπειρώμαι από την πλευρά μου δεν είναι άλλο από ένα ημερολόγιο ταξιδιού με συγκινήσεις και εντυπώσεις που επιθυμώ να μοιραστώ με το κοινό. Φιλοδοξία μου είναι να αντικατοπτρίζουν την εκεί χορευτική πραγματικότητα. Δεν μπορούμε να γινόμαστε παραχαράκτες του πραγματικού υποστηρίζοντας ότι στην Ασία υπάρχει μόνο σύγχρονος χορός. Αλλά και η άποψη ότι υπάρχει μόνο παραδοσιακός είναι λάθος. Στην πραγματικότητα η κατάσταση είναι περισσότερο περίπλοκη και συχνά αντιφατική. Χώρες όπως η Ιαπωνία, εξαιτίας της οικονομικής ανάπτυξής της, το Χονγκ Κονγκ, με το ιδιαίτερο καθεστώς που διαθέτει, η Νότια Κορέα αλλά και η λαϊκή Κίνα τελευταίως έχουν να επιδείξουν γνήσια σύγχρονο χορό. Αυτό όμως που αποτελεί πραγματικότητα του λαϊκού θεάματος στην Κίνα και έχει πολυάριθμο κοινό είναι το Μπαλέτο της Σαγκάης με υπερπαραγωγές όπου αναμειγνύονται ο κλασικός κινεζικός χορός, οι λαϊκές παραδόσεις, τα ακροβατικά και η όπερα».
Τεράστια ήπειρος, δισεκατομμύρια πληθυσμός. Θα συναντήσατε αναμφίβολα δυσκολίες για να προσεγγίσετε το υλικό σας.
«Πρόκειται όντως για την πιο δύσκολη Μπιενάλε από όσες οργάνωσα ως σήμερα. Δεν είχα ως τώρα επισκεφθεί την Ασία και ομολογώ ότι ήταν μια ανακάλυψη που δεν με εντυπωσίασε απλώς αλλά με επηρέασε».
Στον προγραμματισμό σας έχετε συμπεριλάβει και αρκετές γαλλικές ομάδες.
«Ο γαλλικός χορός έχει πάντα τον δικό του χώρο στις Μπιενάλε. Οι προσκεκλημένες ομάδες έχουν ως έδρα την ευρύτερη περιοχή Ροδανού – Αλπεων και τους ανέθεσα τη δημιουργία νέου έργου πάνω στο θέμα της εφετινής Μπιενάλε. Ετσι συμμετέχουν ο Ζαν-Κλοντ Γκαλοτά, η Κριστιάν Μπλεζ, αλλά και η ομάδα Ακροράπ, που εκφράζει ακριβώς αυτό το πνεύμα επιμειξίας Ανατολής και Δύσης, συνδυάζοντας ινδικό χορό και χιπ-χοπ. Κατά τα άλλα, τους ασιάτες καλλιτέχνες που έχω προσκαλέσει τους συνάντησα επί τόπου. Είναι καρπός του οδοιπορικού ενός Ευρωπαίου που ακολούθησε τους δρόμους του μεταξιού».
