Φεύγοντας από τη Ροδόπολη Σερρών σιδηροδρομικώς για Θεσσαλονίκη – Αθήνα, 25 Σεπτεμβρίου, το μεσημέρι, αναρωτιόμουν τι θα γίνει αν κερδίσω τη λευκή μοσχίδα με τη μαύρη μουσούδα, βάρους 60 κιλών, στη λαχειοφόρο αγορά στο πανηγύρι του χωριού Κερκίνη για τη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου και Ευαγγελιστή.
Ευτυχώς ή δυστυχώς κάποιος άλλος την κέρδισε, επειδή αφορμή έψαχνα να βρω για να ξαναγυρίζω συχνά σε αυτή την περιοχή. Η Κερκίνη είναι η λίμνη όλων των εποχών του έτους κι εγώ τη γνώρισα εφέτος, πρώτη φορά, στις στιγμές της φθινοπωρινής της δόξας.
Εποχή που ανθίζουν τα λευκά και κίτρινα νούφαρα μες στα νερά και τα κυκλάμινα στο Μπέλες, εποχή που τα αποδημητικά πουλιά ξεκινούν να φύγουν για τον Νότο και ξαποσταίνοντας στη φιλόξενη αγκαλιά της Κερκίνης, όταν πετούν πάνω από αυτόν τον μοναδικό υδροβιότοπο, «σκοτεινιάζουν» τον ήλιο.
Δεν πρόλαβα όμως να δω την αναχώρηση των πελαργών είδα μόνο τις πολυάριθμες φωλιές τους πάνω στις στέγες, στα καμπαναριά και στους στύλους της ΔΕΗ. Το χωριό Κερκίνη, που τα τελευταία του σπίτια απέχουν 500 μ. από τη λίμνη, είναι νομίζω ο τόπος όπου μέτρησα τις περισσότερες φωλιές πελαργών στην επικράτεια. Οι πελαργοί λοιπόν φεύγουν στις 15 Αυγούστου για την Αφρική και επιστρέφουν στις εστίες τους στις 15 Μαρτίου, με σχεδόν μαθηματική ακρίβεια «από Αύγουστο χειμώνα κι από Μάρτη καλοκαίρι» δεν λέει και ο λαός;
Μιλώντας με τους ντόπιους ανακάλυψα ότι κάθε εποχή στην Κερκίνη μπορείς να απολαύσεις κάτι ολότελα ξεχωριστό.
Αλλοι λαχταρούν να τη δουν να αστράφτει στον ήλιο (καλοκαίρι, φθινόπωρο), άλλοι σαν κι εμένα (γιατί θα ξαναπάω αυτόν τον χειμώνα) τη χαίρονται με χιόνια και ομίχλες, και άλλοι την απολαμβάνουν την άνοιξη, όταν ανεβαίνουν τα νερά του Στρυμόνα και τα αποδημητικά πουλιά ξαναγυρίζουν στις φωλιές τους.
Σήμερα φθάσανε και οι ερωδιοί, ήταν τα πρώτα λόγια χαιρετισμού του Γιάννη Αβραμίδη από το περιβαλλοντικό κέντρο «Οικοπεριηγητής», που ήρθε να με παραλάβει το απόγευμα της 22ας Σεπτεμβρίου από τον μικροσκοπικό σιδηροδρομικό σταθμό της Λιβαδειάς Σερρών.
Δύο ημέρες εγώ, η απλή πολίτις, κάτω από τη φιλόξενη «ενημέρωσή» του, εγώ που ξέρω ελάχιστα πράγματα «ρομαντικά» για τους υδροβιότοπους, μαζί με τη βοήθεια και του άλλου Γιάννη, του Γιάννη Ρέκλου, περπάτησα σε οικολογικά μονοπάτια και περιηγήθηκα με ποδήλατο τις όχθες της λίμνης, παρατήρησα με τηλεσκόπιο αποικίες μαγευτικών πουλιών, μπήκα σε τζιπ, πλάβες (βάρκες χωρίς καρίνα), κανό. Εφαγα νοστιμότατα ψάρια της Κερκίνης και παραδοσιακά «πιάτα» στα Ανω Πορόια, φωτογράφισα πελεκάνους σε απόσταση πνοής από τη μηχανή μου και έμαθα χιλιάδες νέα πράγματα για το βασίλειο των πτερωτών «αδελφών» μου.
Εμαθα ιστορίες για φαλαρίδες και για βαλτογλάρονα που γεννούν τα αβγά τους επάνω στα σαρκώδη πλατιά φύλλα των νούφαρων, για τις χουλιαρομύτες που είναι πολύ κοινωνικές και κάνουν baby-sitting στους νεοσσούς της φιλενάδας τους, όταν αυτή λείπει για κυνήγι.
Εμαθα για τους πελεκάνους που ζουν 10 ως 12 χρόνια και αλλάζουν χρώμα ώσπου να ενηλικιωθούν, ενώ έχουν στο πτέρωμά τους άλλο χρώμα την άνοιξη, άλλο το φθινόπωρο και άλλο πολύ εντυπωσιακό τον καιρό της αναπαραγωγής, και αναρωτιόμουν με απορία ποιος μεγαλοφυής ενδυματολόγος τους ντύνει…
Μάζεψα σπάνια νεροκάστανα στις όχθες της λίμνης, απόλαυσα τα nymphaea alba (λευκά νούφαρα) και τα λεπτεπίλεπτα nymphaides peltata (κίτρινα νούφαρα) και φωτογράφισα βουβάλια να βόσκουν ήρεμα στα υγρολίβαδα.
Σκόρπιες εικόνες αστράφτουν στο μυαλό μου, οι εμπειρίες της παραμονής στην Κερκίνη, και είναι δύσκολο να περικλείσεις σε λόγια τη μαγεία.
* Κορμοράνοι που απλώνουν τα φτερά τους να στεγνώσουν στον ήλιο μετά από κομψή «κατάδυση» προς εύρεση τροφής.
* Οι σκοτεινές πλαγιές του Μπέλες «φορτωμένες με τα φύλλα της οξυάς», σκοτεινές από την πυκνότατη βλάστηση, όπως οξυές, πλατάνια, δρύες, κρανιές, σφενδάμια, φλαμουριές, ιτιές, λεύκες, αρκουδοπούρναρα και φουντουκιές στις υπώρειες. Και τάπητας πυκνοϋφασμένος τα κυκλάμινα σε χρώμα έντονα ιώδες, να καλύπτουν κάθε σπιθαμή εδάφους. Και ένα λιτό κολατσιό δίπλα στη δεύτερη νεροσυρμή καθώς ανηφορίζεις στο Μπέλες, αφού περάσεις τη γέφυρα του Στρυμόνα, κοντά στο χωριό Βρυώνεια.
* Ηχος νερού που κελαρύζει, ήχος φτερών, κελαηδίσματα, αυτόν τον θησαυρό ήχων αποκόμισα από την Κερκίνη.
* Στα νησάκια, στους λασπότοπους, στις ρηχοτοπιές, στα δέντρα της παραλίμνιας διαδρομής του ανατολικού αναχώματος, συνωστισμός ναι, είναι η πιο κατάλληλη λέξη, συνωστισμός από πελεκάνους, ερωδιούς (τσικνιάδες) όλων των χρωμάτων, κορμοράνους, χουλιαρομύτες, βαλτογλάρονα, πάπιες, φλαμίγκος, νυχτοκόρακες!
* Τα «χιονισμένα» δέντρα. Στο ανατολικό ανάχωμα, με τη λίμνη αριστερά και τον εύφορο κάμπο των Σερρών δεξιά, είδα στα μέσα του Σεπτέμβρη «χιονισμένα» δέντρα! Εκατοντάδες ερωδιοί κουρνιάζουν στα κλαριά τους ή φτερουγίζουν ολόγυρά μας, λευκή οπτασία και απόλαυση για τα έκπληκτα μάτια μας.
* Μία από τις πιο ουσιαστικές παρατηρήσεις για τη λίμνη άκουσα από τη Ζαφειρούλα Πετικοπούλου, φιλόλογο και και συνεργάτιδα του «Οικοπεριηγητή»:
«Δεν είναι ζωολογικός κήπος ο βιότοπος!».
* Ενα φλιτζάνι ζεστός καφές και μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για την οικολογική ισορροπία της λίμνης στο φιλόξενο σπίτι του Θ. Ναζηρίδη, που έχει αφιερώσει χρόνια από τη ζωή του στην περιβαλλοντική μελέτη της Κερκίνης.
* Στις 10.30 το πρωί (23.9.97) είχα στα πόδια μου 11 αργυροπελεκάνους. Φυσικά δεν ήρθαν για να τους φωτογραφίσω, ήρθαν για τον ψαρά «φίλο» τους τον ψαρά Δημήτρη Αραμπατζή και τον γιο του Σίμο, που τους καλομαθαίνουν ταΐζοντάς τους τσιρόνια τους κάνουν και άλλα κόλπα και αυτά τα πανέμορφα μεγάλα πουλιά τους λατρεύουν. Ο Μαρκούλης με τα κίτρινα δαχτυλίδια στα πόδια και οι άλλοι 10 λεβέντες (μικρός αριθμός φυσικά) της μοναδικής αποικίας αργυροπελεκάνων στην Ευρώπη τσιμπολογούν ψάρια κυριολεκτικά μέσα από τα χέρια μας! Επιπλέον έμαθα ότι κάθε «ομάδα» πελεκάνων έχει και τον «ιδιοκτήτη» ψαρά και τον ακολουθεί πιστά πίσω από την πλάβα του.
* 24 Σεπτεμβρίου 1997. Γύρω στις 6.15 το απόγευμα μαζί με τον Αλέξη Κοντό, δημοσιογράφο, και τον Carl – Antonio Balzati, «παρακρουσμένο» από το πρωί, ορνιθολόγο από την Ελβετία, και τον Γιάννη Ρέκλο φθάνουμε στις όχθες της λίμνης για μια τελευταία βαρκάδα ανάμεσα στα νούφαρα.
Τι χρειάζεσαι στην Κερκίνη: κιάλια, παλιά παπούτσια και γαλότσες για τον λασπότοπο, δυνατό τηλεφακό αν είσαι φωτογράφος, άπειρα φιλμ! Ρούχα άνετα, παλιά, που να μην τα λυπάσαι. Και φυσικά νιτσεράδα για τους χειμωνιάτικους και ανοιξιάτικους μήνες της επίσκεψης.
Φοράμε τα πορτοκαλιά σωσίβια και με τα τριθέσια αβύθιστα κανό του «Οικοπεριηγητή» γλιστράμε στη λίμνη. Οι τελευταίες αναλαμπές της δύσης φωτίζουν τις κορυφές του Μπέλες. Κανένας ήχος, μόνο το πλατάγισμα των κουπιών και των φτερών το φουρφούρισμα. Πέντε – έξι ξεκομμένοι πελεκάνοι λάμνουν αργά ανάμεσα στα νούφαρα και χάνονται μες στο μουντό μισοσκόταδο
Ξαφνικά σταματάμε τις ομιλίες, γιατί η φωνή μας ηχεί ιερόσυλη σε αυτή τη θεία σιωπή. Αυτή τη σιωπή, αυτή την απόλυτη γαλήνη της ψυχής κρατώ σαν την πιο ακριβή ανάμνηση της επίσκεψης στην Κερκίνη.
Γεωγραφικό στίγμα
Λίμνη Κερκίνη (χωριό Κερκίνη) ΒΑ των Σερρών (60 χλμ.) και 110 χλμ. από Θεσσαλονίκη.
Πώς θα φΘάσετε
Αεροπορικώς μέσω Θεσσαλονίκης, οδικώς μέσω Σερρών ή Κιλκίς. Διόδια για ΙΧ αυτοκίνητο 2.250 δρχ. περίπου. Εμένα που δεν έχω αυτοκίνητο μου πάει το «σιδηροδρομικώς». Π.χ., Παρασκευή βράδυ φεύγεις από Αθήνα με ταχεία με κλινάμαξα και φθάνεις φρέσκος και ξεκούραστος Σάββατο πρωί στη Ροδόπολη ή στη Λιβαδειά Σερρών. Χαίρεσαι δύο πλήρεις ημέρες στην Κερκίνη και Κυριακή βράδυ με τον ίδιο τρόπο (ταχεία και κλινάμαξα) επιστροφή στην Αθήνα.
Πού θα μείνετε
Στο χωριό Κερκίνη. Από τις αρχές του 1998 σε νεόδμητα διαμερίσματα του «Οικοπεριηγητή». Ως τότε στο ορεινό χωριό Πορόια (υψόμετρο 680 μ.). Διαθέτει δύο μικρές μονάδες – ξενώνες. Τηλ.: (κωδικός 0327), ξενώνας Μπέλες 51279, 51260 και Πανόραμα 51363.
Πού θα φάτε
Στην περιοχή βρίσκεις κρέατα αγνά, ντόπια. Βασικά χοιρινό. Εδώ όμως πιο πολύ γεύεσαι τα νόστιμα ψάρια της λίμνης: γριβάδια (κυπρίνους), πρικιά, πεταλούδες, γουλιανούς.
Γουρουνόπουλο στον φούρνο, «τηγανιά» και «μπουγιουρντί» είναι από τα πιο νόστιμα φαγητά της περιοχής, ένας συνδυασμός μακεδονίτικης και μικρασιατικής κουζίνας λόγω των προσφύγων του 1922 που εγκαταστάθηκαν εδώ.
Στην Κερκίνη: Νούφαρα, Τρία Αδέλφια, Κληματαριά, Μακεδονία.
Στα Πορόια: Οασις, Του Βασιλείου, Μπουγάζι. Και μην ξεχάσετε την ταβέρνα με πέστροφες του Δημήτρη Θεοδωρακέλη.
Χρήσιμα τηλέφωνα
Κερκίνη: Κοινότητα 0327 41213 και Αστυνομία 41211.
Πορόια: Κοινότητα 0327 51211.
Περιβαλλοντικό Κέντρο «Οικοπεριηγητής» για προγράμματα – διαμονή – πληροφόρηση: τηλ. / φαξ 0327 41450. Κερκίνη Σερρών: κινητό 094 431995. Ζητήστε τον κ. Ιωάννη Ρέκλο ή τον κ. Ιωάννη Αβραμίδη.
