Η γλαυκή ιερότητα


Η Δήλος «είναι ένα νησί μαγικό, όπου διασταυρώνονται σπινθηρισμοί» έγραψε ο Ρολάν Μπαρτ. Εδώ, στο μικρότερο νησί των Κυκλάδων, οι Ιωνες λάτρεψαν τη Λητώ, την Αρτέμιδα και τον Απόλλωνα. Από τον 7ο αιώνα π.Χ. ως την καταστροφή της από τον στρατό του Μιθριδάτη, το 88 π.Χ., και από επιδρομή πειρατών 19 χρόνια αργότερα, το 69 π.Χ., η Δήλος μεσουράνησε στο Αιγαίο, σαν το πιο σημαντικό θρησκευτικό κέντρο όλου του Ελληνισμού.


Στο ιερό λιμάνι της Δήλου, σχεδόν αναλλοίωτο ως τις μέρες μας, έφθαναν έλληνες προσκυνητές από τη μακρινή Μασσαλία, τη Σικελία, τη Νότια Ιταλία, τις Ιλλυρικές ακτές και την Ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτοί έρχονταν από τη Δύση. Στη Δήλο συναντούσαν τους Ελληνες της Ανατολής, από το Αιγαίο, την Κύπρο, τις ακτές της Μικράς Ασίας, την Προποντίδα, τον Βόσπορο, τη Μαύρη Θάλασσα. Τον καιρό του Μεγάλου Αλεξάνδρου και στα ρωμαϊκά χρόνια, τα σύνορα γκρεμίστηκαν και τα πλήθη των πιστών έφθαναν από παντού, από τις ελληνοθρεμμένες χώρες της Αυτοκρατορίας, την Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία, την Καππαδοκία, τον Καύκασο κλπ.


Την άνοιξη (τον δικό μας μήνα Μάιο), που ήταν ο γενέθλιος μήνας του θεού Απόλλωνα, κάθε τέσσερα χρόνια γιορτάζονταν τα Δήλια προς τιμήν του φωτοδότη Φοίβου. Στο στάδιο, στις παλαίστρες, στον ιππόδρομο, στο θέατρο, τα μεγαλύτερα ονόματα στον κόσμο της μουσικής, της άθλησης, της ποίησης και της σκηνικής τέχνης ερχονταν να διαγωνιστούν για το στεφάνι του νικητή. Το στεφάνι της ευγενικής άμιλλας ήταν φτιαγμένο από κλαδιά φοινικιάς, του δέντρου εκείνου της Ιερής Λίμνης που τροφοδοτούσε με νερό ο αρχαίος μικρός ποταμός Ινωπος.


Στην ευεργετική σκιά αυτού του δέντρου γεννήθηκαν από τη Λητώ η Αρτεμις και ο Απόλλωνας. Οι αρχαϊκοί λέοντες από κρουστό κατάλευκο ναξιώτικο μάρμαρο, από τον 6ο αιώνα π.Χ., έγιναν οι αιώνιοι φύλακες της Ιερής Λίμνης, που γέμισε από πάλλευκους κύκνους όταν ξεπρόβαλλε στη γη ο ξανθός Απόλλων.


Σιγά σιγά η Δήλος, εκτός από μέγα θρησκευτικό κέντρο, γίνεται ένα από τα σημαντικότερα εμπορικά λιμάνια του Κεντρικού Αιγαίου. Ο πλούτος συσσωρεύεται στο μικροσκοπικό νησί. Τα ελληνιστικά σπίτια και μετά τα ρωμαϊκά (3ος π.Χ. – 1ος π.Χ. αιώνας) τα κατοικούν Αθηναίοι, Νάξιοι, Δήλιοι, Ρωμαίοι, Σύροι, Εβραίοι (βρέθηκε η μικρή συναγωγή τους) και τα στολίζουν με εξαίσια ψηφιδωτά δάπεδα, μαρμαροστόλιστα αίθρια και καλοκτισμένες δεξαμενές για την άνετη ύδρευσή τους. Οι αποθήκες στο λιμάνι βουλιάζουν από το στάρι, το κρασί, το λάδι, τα εξωτικά προϊόντα της Ανατολής και της Δύσης που μεταφέρουν πλοία από όλη τη Μεσόγειο.



Και απέναντι από τη Δήλο, η Ρήνεια, που στον χάρτη μοιάζει με πεταλούδα, γίνεται ο χώρος όπου θάβονται οι νεκροί του νησιού. Στη Δήλο, στο νησί της ζωής, εδώ που γεννήθηκε ο φωτοδότης θεός, δεν έχει θέση ο θάνατος.


Ολόκληρο το νησί είναι ένας εκτεταμένος αρχαιολογικός χώρος με μνημεία από διάφορες εποχές. Θα επισκεφθείτε το ιερό του Απόλλωνα, της Λητούς, της Αρτέμιδος και το Ηραίο. Θα δείτε τα ερείπια από τις μεγαλόπρεπες στοές του Φιλίππου, των Ναξίων και του Αντιγόνου. Τα ελληνιστικά σπίτια με τα θαυμάσια ψηφιδωτά στα αίθριά τους, τα ερείπια του θεάτρου και τους ναούς των ξένων θεών σε ψηλότερο επίπεδο.


Και πάλι σπίτια ελληνιστικά, στέρνες, συκιές, αγριολούλουδα, αμάραντα και εκεί όπως προχωράτε στις πρασινάδες του ποταμού Ινώπου, μπορεί να έχετε και τρυφερά συναπαντήματα. Το δικό μου πρόσφατο συναπάντημα ήταν πρώτα ένα φουρφούρισμα στα χόρτα και μετά μου ξεπετάχτηκε καμαρωτή μπροστά στα πόδια μου μια πέρδικα με τα μικρά της.


Πρέπει να σκαρφαλώσετε την αρχαία κλίμακα για να βρεθείτε στην Κορυφή του Κύθνου. Το νησί γίνεται για την αγαλλόμενη όρασή σας το κέντρο των Κυκλάδων! Ολόγυρά σας η Νάξος, η Πάρος, η Τήνος, η Ανδρος, η Σύρος, η Μύκονος… Κατηφορίζοντας προς το Μουσείο, στην καντίνα μπορείτε να ξαποστάσετε με έναν καφέ ή αναψυκτικό.


Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Δήλου είναι ένα σημαντικό μουσείο. Στεγάζει σπάνια αρχαϊκά γλυπτά (κούρους), ψηφιδωτά, επιτύμβιες στήλες, αντικείμενα μικρογλυπτικής σε ελεφαντόδοντο, το αριστουργηματικό σύμπλεγμα του Βορέα και την Ορειθυίας κλπ.


Και πιο πέρα η εξερεύνηση θα τελειώσει σε άπειρες φωτογραφίες με θέμα τα περίφημα αρχαϊκά λιοντάρια, δώρο της παντοδύναμης Νάξου, τον 6ο αιώνα π.χ, στο νησί του Φοίβου!


Η επίσκεψη στη Δήλο θέλει όμως καλό καιρό χωρίς μποφόρ! Αυτό το μικρό πέρασμα από Μύκονο ή Τήνο προς Δήλο, με δυνατό ΒΑ άνεμο, γίνεται μια «αξέχαστη» εμπειρία. Ενα Αιγαίο ­ που βγάζει φίδια ­ δεν είναι καθόλου ευχάριστη ή εύκολη υπόθεση. Και δεν φτάνει που θα αποβιβαστείτε στη Μύκονο κίτρινοι σαν το λεμόνι, με τρεμάμενα πόδια και ανακατεμένο στομάχι έχετε και από πάνω τους καπεταναίους – θαλασσόλυκους της Μυκόνου, που πολύ «γουστάρουν» το ταρακούνημα, να σας εύχονται από καρδίας, άμα τη αφίξει «Καλή όρεξη!». Τη στιγμή όπου η μόνη σας σκέψη είναι αποχή από το φαγητό μέχρι Δευτέρας Παρουσίας.


Η ταυτότητα του νησιού


Η Δήλος ανήκει στις Κυκλάδες. Είναι μακρόστενη στο σχήμα και έχει έκταση 6 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Από τη Ρήνεια την χωρίζει το στενό της Δήλου (άνοιγμα 1/3 του μιλίου περίπου). Στο στενό της Δήλου, 60 μ. από τις ακτές της βρίσκονται οι νησίδες Μικρό Ρευματάρι και Μεγάλο Ρευματάρι.


Ο αρχαίος μόλος της Δήλου σχηματίζει έναν ορμίσκο με βάθος 3 μ. και σε αυτό τον ίδιο αρχαίο μόλο δένουν τα μικρά επιβατικά από Μύκονο και Τήνο, που φέρνουν επισκέπτες το καλοκαίρι.


Κατά τη θερινή περίοδο καθημερινά στις 09.00 το πρωί ξεκινούν κυρίως από τη Μύκονο τουριστικά πλοιάρια που καλύπτουν την απόσταση ως τον Ιερό Λιμένα της Δήλου σε 45′


Τι να δείτε


Τις εκτεταμένες αρχαιότητες σε όλο το νησί και το τοπικό μουσείο. Τηλ. 0289-22259. Είναι κλειστό τη Δευτέρα και τις μεγάλες αργίες. Είναι ανοικτό καθημερινές 8.30 π.μ. – 3 μ.μ. και Κυριακές 8.30 π.μ. – 3.00 μ.μ.


Πού θα μείνετε


Διαλέξτε ποιο νησί σάς ταιριάζει περισσότερο στην ψυχοσύνθεση ­ Τήνο ή Μύκονο ­ και κάντε το ορμητήριό σας. Στη Δήλο δεν επιτρέπεται η διανυκτέρευση.


Αν μπορέσετε να απολαύσετε και κανένα μπάνιο στα απάνεμα λιμανάκια της Ρήνειας με τις αμόλυντες ακρογιαλιές, η επίσκεψη στις Δήλες (Δήλος – Ρήνεια), όπως τις λένε σήμερα οι ναυτικοί και οι γιότσμεν, θα σφραγίσει τη μνήμη σας.