Ηπια δύναμη είναι η ικανότητα να αποκτάς εκείνο που θέλεις με προσφορά κυρίως, παρά με εκβιασμό
Η Κίνα και η Ρωσία πρόσφατα παρουσίασαν στον κόσμο δύο ριζικά διαφορετικές χρήσεις της δύναμης. Οπως σημειώνει ο γάλλος αναλυτής Ντομινίκ Μοασί «ενώ η Κίνα προσπαθεί να γοητεύσει και να εντυπωσιάσει τον κόσμο με τον αριθμό των ολυμπιακών μεταλλείων της,η Ρωσία επιχειρεί να εντυπωσιάσει τον κόσμο, επιδεικνύοντας την στρατιωτική υπεροχή της. Εδώ έχουμε αντιπαράθεση της ήπιας δύναμης της Κίνας με τη σκληρή δύναμη της Ρωσίας». Ορισμένοι αμερικανοί αναλυτές, όπως ο Εντουαρντ Λίτγουοκ, λ.χ., συμπεραίνουν ότι η εισβολή της Ρωσίας στη Γεωργία αποδεικνύει την «ανεδαφικότητα της ήπιας δύναμης» και την επικράτηση της σκληρής δύναμης. Στην πραγματικότητα η υπόθεση είναι πιο περίπλοκη και για τις δύο χώρες.
Ηπια δύναμη είναι η ικανότητα να αποκτάς εκείνο που θέλεις με προσφορά μάλλον παρά με εκβιασμό ή πληρωμή. Δεν είναι λύση για όλα τα προβλήματα. Το ενδιαφέρον του βορειοκορεάτη δικτάτορα Κιμ Γιονγκ Ιλ για τις ταινίες του Χόλιγουντ δεν επηρεάζει το πυρηνικό πρόγραμμά του και η ήπια δύναμη δεν πέτυχε να πείσει, τη δεκαετία του ΄90, την κυβέρνηση των Ταλιμπάν του Αφγανιστάν να μην υποστηρίζει την Αλ Κάιντα. Αλλοι όμως στόχοι, όπως η προώθηση της δημοκρατίας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, προσεγγίζονται ευκολότερα με την ήπια δύναμη. Εκείνοι που υποτιμούν τη χρήση της επειδή δεν λύνει όλα τα προβλήματα μοιάζουν με τον μποξέρ που αγωνίζεται, χωρίς όμως να χρησιμοποιεί το αριστερό χέρι του επειδή το δεξί του είναι ισχυρότερο. Χρήση μόνης της ήπιας δύναμης δεν αρκεί, αλλά συνήθως είναι απαραίτητη σε συνδυασμό με τη σκλη ρή δύναμη για να εξασφαλίσουν την επιτυχία της στρατηγικής της «έξυπνης δύναμης».
Η Ρωσία περνά σήμερα περίοδο εθνικιστικής αντίδρασης σε εκείνο που θεωρεί ταπείνωση, την οποία υπέστη μετά την κατάρρευση της σοβιετικής αυτοκρατορίας. Καθώς η αύξηση της τιμής των καυσίμων διόγκωσε τη ρωσική οικονομία το Κρεμλίνο είδε τώρα μια ευκαιρία να ανακτήσει την επιρροή του στις γειτονικές χώρες. Πέραν τούτου ένιωσε να απειλείται από τη συνεχιζόμενη επέκταση του ΝΑΤΟ, την εγκατάσταση μονάδων πυραυλικού αμυντικού συστήματος στην Ανατολική Ευρώπη και την αναγνώριση από τη Δύση της απόσχισης του Κοσσυφοπεδίου από τη σύμμαχό της Σερβία. Η Ρωσία προσπάθησε από καιρό να αποδυναμώσει την κυβέρνηση της Γεωργίας. Στις αρχές Αυγούστου έστησε παγίδα στη Νότια Οσετία και η Γεωργία ανοήτως πιάστηκε σε αυτήν.
Αν το Κρεμλίνο χρησιμοποιούσε τη λεγόμενη ειρηνευτική δύναμή του μόνο για να προστατεύσει την «αυτοδιάθεση» της Νότιας Οσετίας κατά το πρότυπο των ενεργειών της Δύσης στο Κοσσυφοπέδιο η φθορά της ήπιας δύναμής της θα ήταν μικρή και τα κέρδη ίσως μεγαλύτερα από το κόστος. Αλλά βομβαρδίζοντας, μπλοκάροντας και καταλαμβάνοντας πολλά μέρη της Γεωργίας, καθυστερώντας την αποχώρηση, παρουσιάζοντας γεωργιανούς στρατιώτες με καλυμμένα μάτια και μη προστατεύοντας τους γεωργιανούς πολίτες η Ρωσία έχασε τη νομιμότητα και προκάλεσε φόβο και έλλειψη εμπιστοσύνης στον κόσμο. Ενα άμεσο κόστος ήταν η άρση των αντιρρήσεων της Πολωνίας για την εγκατάσταση του αμερικανικού πυραυλικού συστήματος. Μακροπρόθεσμα το κόστος μπορεί να σημάνει την αποτυχία της ρωσικής πρότασης για ένα νέο ευρωπαϊκό σύστημα ασφαλείας, την ανανέωση του ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος για τους αγωγούς αερίου που παρακάμπτουν τη Ρωσία καθώς και τη μείωση των ξένων επενδύσεων.
Αντιθέτως η Κίνα όδευσε ως το τέλος Αυγούστου με την ήπια δύναμή της ενισχυμένη από τους επιτυχείς Ολυμπιακούς Αγώνες. Τον Οκτώβριο του 2007 ο πρόεδρος Χου Τζιντάο δήλωσε ότι η χώρα του έχει την πρόθεση να ενισχύσει την ήπια δύναμή της και οι Ολυμπιακοί αποτέλεσαν σημαντικό στοιχείο αυτής της στρατηγικής. Με την ίδρυση των ινστιτούτων Κομφουκίου προκειμένου να προωθηθεί ο κινεζικός πολιτισμός, με την προσέλκυση ξένων σπουδαστών στα πανεπιστήμιά της και με την ήπια διπλωματία έναντι των γειτόνων της στη ΝΑ Ασία η Κίνα πραγματοποίησε μεγάλες επενδύσεις ήπιας δύναμης. Οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν βελτίωση του διεθνούς κύρους της. Η κινεζική κυβέρνηση όμως δεν πέτυχε όλους τους ολυμπιακούς στόχους της. Μη τηρώντας τις υποσχέσεις ότι θα επέτρεπε τις ειρηνικές διαδηλώσεις και την ελεύθερη πρόσβαση στο Ιnternet η Κίνα ψαλίδισε τα κέρδη της ήπιας δύναμης.
Θα χρειαστούν πολύ περισσότερα από επιτυχείς Ολυμπιακούς για να ξεπεραστούν αυτά τα αυτοψαλιδίσματα. Πρόσφατη δημοσκόπηση του Ιδρύματος Ρew κατέδειξε ότι παρά τις προσπάθειες της Κίνας να ενισχύσει την ήπια δύναμή της οι ΗΠΑ παραμένουν κυρίαρχες στις κατηγορίες ήπιας δύναμης. Η Κίνα μπορεί να κέρδισε τα περισσότερα χρυσά μετάλλια στους Ολυμπιακούς του Πεκίνου δεν ανέτρεψε όμως την κατάσταση σε σχέση με την Ουάσιγκτον σε άλλους τομείς.
Εννοείται ότι μόνο ο χρόνος θα μας δείξει την έκβαση του αγώνα ανάμεσα στα κανόνια και στα χρυσά μετάλλια, της Ρωσίας με την Κίνα. Σε αντίθεση με τα αποτελέσματα των Ολυμπιακών οι εμφανίσεις αυτών των δύο δεν δίνουν τελικό αποτέλεσμα, παρά πολύ μετά τον αγώνα στον οποίο πήραν μέρος.
Ο Τζόζεφ Νάι Τζούνιορ είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στη Σχολή Διακυβέρνησης John F. Κennedy του Πανεπιστημίου Ηarvard και συγγραφέας του βιβλίου «Τhe Ρowers to Lead», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ.
