Mε ευφορία υποδέχτηκαν τα χρηματιστήρια όλου του κόσμου την κρατικοποίηση των δύο μεγαλυτέρων οργανισμών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, της Fannie Μae και της Freddie Μac, και τις προσπάθειες διάσωσης της τέταρτης μεγαλύτερης τράπεζας της Wall Street, της Lehman Βrothers. Στόχος του υπουργού Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον είναι να αποκαταστήσει την τρωθείσα εμπιστοσύνη και να ανατρέψει την ψυχολογία της πτωτικής πορείας στις τιμές των κατοικιών, προκειμένου να μπει ένα τέλος στην πιστωτική κρίση. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να προβλέψει αν θα επιτευχθεί ο στόχος αυτός.

Αν πειστούν δηλαδή οι επενδυτές ότι τα δραματικά προβλήματα με τα οποία βρίσκεται αντιμέτωπο το χρηματοπιστωτικό σύστημα των ΗΠΑ έχουν τελειώσει. Διαφορετικά οι φόβοι για τη βιωσιμότητα των αμερικανικών χρηματοπιστωτικών ινστιτούτων θα συνεχίζουν να παίρνουν διαστάσεις πανικού, επιδεινώνοντας έτσι το ήδη βεβαρημένο επενδυτικό κλίμα σε όλον τον κόσμο, το οποίο δημιουργούν οι ολοένα και αυξανόμενες ενδείξεις για ύφεση της παγκόσμιας οικονομίας. Οι ενδείξεις αυτές αντικατοπτρίζονται στην τιμή του πετρελαίου. Αλλοτε, η ανακοίνωση του ΟΡΕC ότι θα μειώσει την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου και οι τυφώνες στον Κόλπο του Μεξικού θα είχαν εκτινάξει την τιμή του αργού σε νέα ύψη. Ομως η τιμή του αργού βρίσκεται στα 100 δολάρια το βαρέλι. Αντικατοπτρίζονται επίσης στην πανικόβλητη φυγή των επενδυτικών κεφαλαίων από τις αναδυόμενες και περιφερειακές αγορές και στην ισχυροποίηση του δολαρίου. Από την άλλη, η συνεχιζόμενη ανάκαμψη του δολαρίου έναντι του ευρώ έχει πλήξει την αξία του χρυσού και των άλλων πολύτιμων μετάλλων. Η τιμή του χρυσού έχει χάσει πάνω από 26,6% από τα ύψη ρεκόρ των 1.030,80

δολαρίων την ουγκιά που είχε σκαρφαλώσει στα μέσα του Μαρτίου.

▅ Η παρέμβαση του κράτους
Η πρόσφατη και πλέον βαρυσήμαντη απόκριση της αμερικανικής κυβέρνησης στην εξελισσόμενη τραπεζική κρίση κορυφώθηκε με την κρατικοποίηση των δύο μεγαλύτερων οργανισμών στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ, της Fannie Μae και της Freddie Μac. Οι συνέπειες από την κατάρρευση των δύο στυλαβατών της αμερικανικής αγοράς στεγαστικής πίστης δεν θα περιορίζονταν στην οικονομία των ΗΠΑ, αλλά θα υπήρχαν καταστρεπτικές επιπτώσεις και για το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα στο σύνολό του- και εξαιτίας αυτού πιθανότατα ο κόσμος να βυθιζόταν σε βαθιά ύφεση. Οι οικονομίες της Κίνας και της Ινδίας ενδεχομένως κάποια μέρα να ξεπεράσουν τον αμερικανικό γίγαντα, αλλά ακόμη επιβεβαιώνεται ότι όταν οι ΗΠΑ κρυολογούν, ο υπόλοιπος κόσμος παθαίνει πνευμονία.

Ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον- ένας από τους επιτυχέστερους τραπεζίτες της Wall Street ως πρόεδρος της Goldman Sachs- έριξε όλο του το βάρος υπέρ της κρατικής παρέμβασης, παρά το γεγονός ότι παραβιάζονται οι αρχές της ελεύθερης αγοράς, στις οποίες πιστεύει αυτός και η ρεπουμπλικανική κυβέρνηση Μπους. Θα πρέπει όμως να λεχθεί ότι οι αμερικανικές αγορές, παρά τη φιλελευθεροποίησή τους, εξακολουθούν και διέπονται από τους αυστηρότερους κανόνες στον κόσμο και κυρίως υπάρχει η μεγάλη παράδοση της διάσωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος από μια αποτυχία. Από τη στιγμή που συνειδητοποιήθηκε το τεράστιο μέγεθος της κρίσης, τόσο η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) όσο και το υπουργείο Οικονομικών άφησαν να εννοηθεί με λόγια και με έργα ότι θα κάνουν οτιδήποτε προκειμένου να αποτρέψουν περαιτέρω κατάρρευση στις τιμές των κατοικιών, η οποία και θα βύθιζε την Αμερική σε μια νέα Μεγάλη Κρίση (Great Depression) και θα πυροδοτούσε το χάος στις χρηματοπιστωτικές αγορές όλου του κόσμου.

Στόχος του κ. Πόλσον είναι ο εξής: θέτοντας υπό κρατικό έλεγχο τους δύο αυτούς κολοσσούς να αποκαταστήσει την τρωθείσα εμπιστοσύνη, καθώς και να διασφαλίσει τη συνέχιση του ζωτικού ρόλου των Fannie Μae και Freddie Μac για τη χρηματοδότηση της αγοράς στεγαστικών δανείων. Χωρίς τους δύο αυτούς οργανισμούς ελάχιστοι Αμερικανοί θα μπορούσαν να βρουν δάνεια για την αγορά κατοικίας και η εμπιστοσύνη των καταναλωτών θα κατέρρεε, καθώς εξαιτίας της πιστωτικής ασφυξίας σταμάτησε να υπάρχει κάποια εναλλακτική χρηματοδότηση προς τη βιομηχανία στεγαστικών δανείων. Στις ΗΠΑ η Fannie και η Freddie κατέχουν ή έχουν εγγυηθεί σχεδόν το ήμισυ των εκκρεμών στεγαστικών δανείων, ενώ τα δύο στα τρία νέα στεγαστικά δάνεια προέρχονται από τους δύο αυτούς οργανισμούς. Τα οικονομικά τους ωστόσο είχαν σαρωθεί από την πιστωτική κρίση και από την αυξανόμενη ταχύτητα των απλήρωτων στεγαστικών δανείων. Οι ζημιές τους από την subprime κρίση ξεπέρασαν τα 12 δισ. δολάρια. Επίσης, έτσι αποτρέπεται μια φυγή κεφαλαίων από τις ΗΠΑ, την οποία θα προκαλούσε η κατάρρευση των δύο αυτών οργανισμών με απρόβλεπτες συνέπειες για την παγκόσμια οικονομία από τη στιγμή που οι ξένες κυβερνήσεις κατέχουν χρέος ύψους σχεδόν 1 τρισ. δολαρίων της Fannie και της Freddie.

▅ Η ψυχολογία της αγοράς
Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να προβλέψει αν θα επιτευχθεί ο στόχος του κ. Πόλσον. Είναι εξαιρετικά δύσκολο να ανατραπεί η ψυχολογία της πτωτικής πορείας στις τιμές των κατοικιών προκειμένου να μπει ένα τέλος στην πιστωτική κρίση. Σε ένα μοντέρνο τραπεζικό σύστημα, το χρήμα δημιουργείται βάσει των εγγυήσεων, επισημαίνουν οι οικονομολόγοι. Οταν λοιπόν οι τιμές των κατοικιών ανεβαίνουν, παράγεται χρήμα. Οταν όμως οι τιμές των κατοικιών πέφτουν, παρασύροντας μαζί τους και την αξία των εγγυήσεων πάνω στις οποίες είχαν σχεδιαστεί τα δάνεια, το χρήμα στερεύει.

Ολα αυτά τα σύνθετα επενδυτικά προϊόντα, έχοντας σχεδιαστεί πάνω στα ρισκαδόρικα subprime στεγαστικά δάνεια, θεωρούνται πλέον άχρηστα χαρτιά και δεν αγοράζονται. Χωρίς ωστόσο αγοραστές για τα ξεφτισμένα αυτά χαρτιά- τα οποία προσωρινά έχουν την εγ γύηση της αμερικανικής κυβέρνησης- η αγορά θα παραμένει στεγνή από ρευστό και τράπεζες όπως η Lehman Βrothers και η εμπορική τράπεζα Washington Μutual με αξίες ύψους 310 δισ. δολαρίων, αλλά και ασφαλιστικοί κολοσσοί όπως η Αmerican Ιnternational Group, δεν θα βρίσκουν κεφάλαια να αντλήσουν, πανικοβάλλοντας έτσι τους επενδυτές σε όλον τον κόσμο. ▅ Οι κινήσεις Μόσχας και Πεκίνου
Ενώ όμως από την πλευρά της η Ουάσιγκτον ανέλαβε υποχρεώσεις τρισεκατομμυρίων δολαρίων κρατικοποιώντας τους παραπαίοντες δίδυμους κολοσσούς Fannie Μae και Freddie Μac, ούτε η Μόσχα ούτε το Πεκίνο φαίνεται να έχουν σκοπό να παρέμβουν προκειμένου να φρενάρουν την κατρακύλα του ρωσικού και του κινεζικού χρηματιστηρίου.

Ο πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ άφησε κάποιους υπαινιγμούς για κυβερνητική παρέμβαση στο χρηματιστήριο, αλλά απέτυχε να καλμάρει τα νεύρα των επενδυτών που βλέπουν τις ρωσικές μετοχές να καταρρέουν. Ο ρώσος πρόεδρος προσπάθησε να τονώσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών προβλέποντας την επικείμενη ανάκαμψη των ρωσικών μετοχών. Κατηγόρησε την αμερικανική subprime κρίση για την απώλεια της εμπιστοσύνης και δήλωσε ότι οι ρωσικές μετοχές είναι υποτιμημένες.

Ο δείκτης βαρόμετρο για τις ρωσικές μετοχές, ο RΤS, ο οποίος και αποτιμάται σε δολάρια, χάνει 45,6% από την 1η Ιουνίου. Τα κεφάλαια εγκαταλείπουν τις ρωσικές αξίες από τις αυξανόμενες ανησυχίες για τις προοπτικές της ρωσικής οικονομίας τώρα που κατρακυλά η ζήτηση για τις πρώτες ύλες, τόσο ζωτικές στον εξαγωγικό τομέα της Ρωσίας. Επιπλέον η μεγάλη πτώση στις τιμές του πετρελαίου, των μετάλλων και των άλλων εμπορευμάτων έχει πλήξει τον επενδυτικό ενθουσιασμό που στηριζόταν στην αλματώδη άνοδο των τιμών αυτών. Τη φυγή των κεφαλαίων έχει επιδεινώσει και η ενίσχυση της έντασης μεταξύ Μόσχας και Δύσης, μετά τον πόλεμο με τη Γεωργία.

Πάντως ο ρώσος πρωθυπουργός Βλαντίμιρ Πούτιν παραδέχθηκε ότι θα υπάρξει πτώση κατά 45% στην εισροή επενδυτικών κεφαλαίων το τρέχον έτος, αλλά την απέδωσε στην πιστωτική κρίση που πλήττει και τον υπόλοιπο κόσμο και όχι στη σύγκρουση με τη Γεωργία.

Με αγωνία και οι κινέζοι επενδυτές αναμένουν κάποια ένδειξη ότι και η δική τους κυβέρνηση θα παρέμβει να φρενάρει τη βουτιά του Χρηματιστηρίου της Σανγκάης. Ομως υπάρχουν ελάχιστες ενδείξεις ότι το Πεκίνο έχει άμεσα σχέδια αγοράς μετοχών.

Ο δείκτης βαρόμετρο για τις κινεζικές μετοχές, ο Shanghai composite, έχει χάσει το 37,8% της αξίας του από την 1η Ιουνίου και το 60,47% της αξίας του από τις αρχές του έτους. Οι φήμες ότι θα υπάρξει κυβερνητική στήριξη όταν ο δείκτης θα διασπάσει προς τα κάτω τα κρίσιμα ψυχολογικά επίπεδα των 2.000 μονάδων ήταν έντονες προχθές. Πάντως, δεν έγινε κάτι τέτοιο και ο δείκτης έκλεισε στις 2.079,67 μονάδες την Παρασκευή. Οι φήμες και οι προσδοκίες ότι τα επίπεδα αυτά θα προκαλέσουν κυβερνητική στήριξη… σαρώνουν τις τελευταίες ημέρες.