«Μισή ουγκιά καλού υλικού αν του έδινες, ο Ζακ Τουρνέρ ήταν ικανός να φτιάξει μια καλή ταινία» γράφει για τον γάλλο σκηνοθέτη ο ιστορικός κινηματογράφου Ντέιβιντ Κουίνλαν. Παρ΄ ότι έχει μείνει στη μνήμη ως σκηνοθέτης ανατριχιαστικών θρίλερ, φειδωλών όμως σε σκηνές φανερού τρόμου, η φαντασία του Τουρνέρ υπήρξε πλούσια και σε άλλα είδη. Η ικανότητά του στο μοντάζ με στόχο τη διατήρηση του ρυθμού της ταινίας πολύ πιθανόν να οφείλεται στη συνεργασία του με τον πατέρα του, τον Μορίς Τουρνέρ (1876-1961), έναν πρωτοπόρο του γαλλικού κινηματογράφου. Ο Τουρνέρ, που γεννήθηκε το 1904 στη Γαλλία, δούλεψε από το 1914 ως το 1928 στο Χόλιγουντ, αλλά γύρισε στην πατρίδα του το 1931, όπου σκηνοθέτησε την πρώτη ταινία του «Τout ca ne vaut pas l΄ amour». Ξαναπήγε στο Χόλιγουντ το 1955, όπου παρέμεινε ως το 1964, για να αφήσει τον κινηματογράφο έναν χρόνο αργότερα.

Η ακμή του αρχίζει το 1942, όταν άφησε την ΜGΜ και πήγε στην RΚΟ Ρictures για να δουλέψει στο πλευρό του παραγωγού Βαλ Λιούτον με τον οποίο είχε συνεργαστεί το 1935 στις σκηνές πλήθους της «Ιστορίας των δύο πόλεων». Οι πρώτες ταινίες του ήταν μια σειρά από χαμηλού κόστους ταινίες τρόμου, είδος άγνωστο ως τότε στα στούντιο. Ο Τουρνέρ αντικατέστησε τον τρόμο του αίματος και της φρίκης με τον τρόμο των σκιών, των φωτισμών και των υπαινιγμών.

Διόλου απίθανο η έφεσή του στις ατμοσφαιρικές ταινίες τρόμου να είχε τις ρίζες της στο ότι ο Τουρνέρ πίστευε στη μεταφυσική. Δεν ήταν εύκολο να πείσει. Οταν τα διευθυντικά στελέχη της RΚΟ είδαν τα πρώτα πλάνα του «Ανθρωποιγάτες», θέλησαν να τον απομακρύνουν από την ταινία, κάτι που δεν έγινε τελικά χάρη στην επέμβαση του Λιούτον. Ο Τουρνέρ ολοκλήρωσε την ταινία που σημείωσε τεράστια επιτυχία, εξασφαλίζοντας το μέλλον του στο στούντιο. Το ντουέτο χώρισε ύστερα από τρεις ταινίες, κάτι για το οποίο ο Τουρνέρ μετάνιωσε. Το 1947 όμως γύρισε το αριστούργημά του, «Αμάρτημα του παρελθόντος», ένα αρχετυπικό φιλμ νουάρ που παραμένει κορωνίδα του είδους.

Αργότερα άρχισε να φλερτάρει με άλλα είδη, όπως την πειρατική ταινία με την «Φλόγα και το βέλος» (πρωταγωνιστής ο Μπαρτ Λάνκαστερ ) και το γουέστερν με το «Αγάπησα έναν δραπέτη» (πρωταγωνίστρια η Τζιν Τίρνεϊ ).

Επέστρεψε στον τρόμο με τον «Δράκο του Τσέστερ» (προβάλλεται στο φεστιβάλ ως η «Νύχτα του δαίμονα») και η τελευταία μεγάλη ταινία του υπήρξε μια καταπληκτική παρωδία των ταινιών τρόμου, το «Πανδοχείο των ζωντανών νεκρών», όπου πρωταγωνιστούσαν οι Πίτερ Λόρε , Μπέιζιλ Ράθμποουν, Βίνσεντ Πράις και Μπορίς Καρλόφ, όλοι τους ηθοποιοί που διέπρεψαν στο είδος.

«Ανθρωποι-γάτες»
(«Cat Ρeople», 1942).
Παίζουν: Σιμόν Σιμόν, Κεντ Σμιθ, Τζέιν Ράντολφ.

Κρίσιμο ρόλο στην καριέρα του Τουρνέρ έπαιξε η γνωριμία του με τον παραγωγό Βαλ Λιούτον με τον οποίο έδωσε καλλιτεχνική διάσταση στα b-movies τρόμου από την πρώτη κιόλας συνεργασία τους, το «Φιλί της μάγισσας» (γνωστό και ως «Ανθρωποι-γάτες»). Εδώ ένας αρχαίος θρύλος λειτουργεί καταλυτικά σε μια γυναίκα ( Σιμόν Σιμόν ) που πιστεύει ότι θα μεταμορφωθεί σε πάνθηρα αν αισθανθεί ερωτικό πάθος. Η φοβία θα προκαλέσει σειρά αλυσιδωτών αντιδράσεων σε ένα θρίλερ που άφησε εποχή και 40 χρόνια μετά την πρώτη προβολή του ξαναγυρίστηκε ως η «Αγριόγατα» από τον Πολ Σράντερ με πρωταγωνίστρια τη Ναστάζια Κίσνκι. (Παρασκευή 19/9, 00.45, Απόλλων, Δευτέρα 22/9, 23.00, Δαναός 2) «Περπάτησα με ένα ζόμπι»
(«Ι walked with a zombie», 1943). Παίζουν: Σάντρα Ντι, Τομ Κόνγουεϊ, Κριστίν Γκόρντον.

«Ε ίναι ζωντανή… αλλά πεθαμένη! Είναι πεθαμένη… μα ζωντανή» έλεγε η πρωτότυπη αφίσα αυτού του ατμοσφαιρικού θρίλερ που τοποθετείται στις Δυτικές Ινδίες και είναι αμυδρά εμπνευσμένο από την «Τζέιν Εϊρ». Μια νοσοκόμα ταξιδεύει στις Ινδίες προκειμένου να αναλάβει τη φροντίδα της συζύγου ενός κτηματία και αποφασίζει να καταφύγει στη μαύρη μαγεία και στα βουντού ως ύστατη λύση για τη θεραπεία της. Ετσι θα βρεθεί αντιμέτωπη με φοβερά οικογενειακά μυστικά. Με αληθινό πρωταγωνιστή την κάμερα του Τουρνέρ, που υποβάλλει τον θεατή σε σειρά ερεθισμών, η δεισιδαιμονία νοθεύει τον δυτικό ορθολογισμό και προτείνει μια νέα αντίληψη στην έννοια του πολιτισμού. (Σάββατο 20/9, 01.00, Δαναός 1) «Ο άνθρωπος-λεοπάρδαλη»
(«Τhe Leopard Μan», 1943). Παίζουν: Ντένις Ο΄ Κιφ, Τζιν Μπρουκς, Μαργκό.
Μ ότο της διαφημιστικής εκστρατείας αυτής της ταινίας ήταν: «Η αιματοβαμμένη ιστορία ενός μανιακού που σκοτώνει σαν γάτα!». Ασυνήθιστο, δυσάρεστο θρίλερ όπου η εκπαιδευμένη λεοπάρδαλη η οποία κυκλοφορεί ελεύθερη στους δρόμους του Νέου Μεξικού ίσως να μην είναι το μόνο σαρκοβόρο πλάσμα που αφήνει πίσω του κατακρεουργημένα πτώματα. Ο Τουρνέρ είναι πολύ προσεκτικός στην εικονογράφηση της βίας. Στην κλασική σκηνή της ταινίας όπου μια μητέρα και η κόρη της απειλούνται, το μόνο που βλέπουμε ως υπόνοια του εφιάλτη είναι το αίμα που κυλά κάτω από την πόρτα… Ας σημειωθεί ότι το σενάριο βασίστηκε σε ιστορία του συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων Κορνέλ Γούλριτς («Σιωπηλός μάρτυς»). (Πέμπτη 25/9, 00.30, Δαναός 1, Κυριακή 28/9, 21.00, Δαναός 2) «Το εξπρές του Βερολίνου»
(«Βerlin Εxpress», 1948). Παίζουν: Μερλ Ομπερον, Ρόμπερτ Ράιαν, Πολ Λούκας.
Δυναμική απόπειρα του Τουρνέρ στην παραδοσιακή ταινία κατασκοπίας και μια ιστορία όπου το σασπένς συνδυάζεται με τις πολιτικές προεκτάσεις. Καμβάς της πλοκής το συναρπαστικό ταξίδι με το τρένο «Βerlin Εxpress» ενός γερμανού VΙΡ τον οποίο προσπαθούν να προστατεύσουν οι αστυνομικές αρχές τεσσάρων διαφορετικών κρατών. Ο Τουρνέρ και ο διευθυντής φωτογραφίας του, ο σπουδαίος Λουσιέν Μπαλάρντ , χρησιμοποιούν τους δρόμους της ισοπεδωμένης μεταπολεμικής Γερμανίας ως σκηνικό για ένα εύπεπτο θρίλερ στο κλίμα (όχι όμως και της αξίας) του «Τρίτου ανθρώπου». Πλάνη, δράση και αρκετές ανατροπές, όχι όμως η ταινία για την οποία θα θυμόμαστε τον σκηνοθέτη της. (Παρασκευή 19/9, 17.30, Απόλλων)

«Αμάρτημα του παρελθόντος»
(«Οut of the past», 1947). Παίζουν: Ρόμπερτ Μίτσαμ, Κερκ Ντάγκλας, Τζέιν Γκριρ.
O Ρόμπερτ Μίτσαμ μισθώνεται από τον Κερκ Ντάγκλας για να βρει τα ίχνη της Τζέιν Γκριρ και ο διάβολος… ξυπνά όταν ο ντετέκτιβ ερωτεύεται την κοπέλα την οποία ούτως ή άλλως γνώριζε. Αριστούργημα από την κορυφή ως τα νύχια και κορωνίδα των φιλμ νουάρ. Ατμόσφαιρα, χαρακτήρες, διάλογοι: δέκα με τόνο! Θυμίζουμε ότι και αυτή η ταινία ξαναγυρίστηκε τη δεκαετία του 1980 ως «Ερωτας χωρίς αύριο» με τους Τζεφ Μπρίτζες,Ρέιτσελ Γουόρντ,Τζέιμς Γουντς στους ρόλους των (αντιστοίχως) Μίτσαμ, Γκριρ και Ντάγκλας. Μην το χάσετε! (Τρίτη 23/9, 21.00 Δαναός 2, Κυριακή 28/9, 17.30, Αττικόν)

«Πείραμα στον κίνδυνο»
(«Εxperiment Ρerilous», 1944). Παίζουν: Χέντι Λαμάρ, Τζορτζ Μπρεντ, Πολ Λούκας.
Ενας ψυχίατρος ( Τζορτζ Μπρεντ ) θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη ζωή μιας γυναίκας ( Χέντι Λαμάρ ) που καταπιέζεται αφόρητα από τον σύζυγό της ( Πολ Λούκας ), ο οποίος την έχει απομονώσει από τον υπόλοιπο κόσμο κρατώντας την έγκλειστη στο σπίτι τους. Εμπνευσμένο από το «Gaslight» του Τζορτζ Κιούκορ, βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα της Μάργκαρετ Κάρπεντερ και με «σκιές» από τη «Ρεβέκκα» του Αλφρεντ Χίτσκοκ, το «Πείραμα στον κίνδυνο» είναι ένα γοτθικό μελοδραματικό θρίλερ που δυστυχώς έχει ξεχαστεί. Ο τίτλος είναι «δάνειο» από μια φράση του Ιπποκράτη: «Η ζωή είναι σύντομη, η τέχνη είναι μεγάλη, η απόφαση δύσκολη και το πείραμα επικίνδυνο». (Σάββατο 20/9, 17.45, Απόλλων)

Στο φεστιβάλ θα προβληθούν επίσης οι ταινίες του Ζακ Τουρνέρ «Μόλις πέσει η νύχτα» (Πέμπτη 18/9, 18.30, Δαναός 2) και «Η νύχτα του δαίμονα» (Παρασκευή 26/9, 00.45, Δαναός 1, Σάββατο 27/9, 23.00, Δαναός 2)