Μ ε την έκρηξη στις τιμές των καυσίμων ο Φρανσουά Μασό, βέλγος έμπορος κάρβουνου, ο οποίος έκτισε το πρώτο οικολογικό σπίτι-ηλιοτρόπιο και πέθανε εξαθλιωμένος και μόνος το 2002 σε ηλικία 97 ετών, απολαμβάνει μια κάποια- έστω και μεταθανάτια- δόξα. Αλλά ουδείς προφήτης στον τόπο του.

Στη δεκαετία του 1950, όταν ελάχιστοι ήταν αυτοί οι οποίοι μιλούσαν για οικολογία ή για εξοικονόμηση ενέργειας, ο Μασό κατασκεύασε ένα από τα πρώτα περιστρεφόμενα σπίτια στον κόσμο. Το έκτισε ακριβώς πριν από μισό αιώνα, το 1958, για να μπορεί η άρρωστη γυναίκα του, δασκάλα το επάγγελμα, να απολαμβάνει τον ήλιο και τη ζέστη, σπάνια και τα δύο στο Βέλγιο, οποιαδήποτε ώρα της ημέρας ή του χρόνου.

Σήμερα, με τις τιμές της ενέργειας να έχουν εκτοξευθεί στα ύψη και την ανάγκη για τον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα να έχει γίνει πιεστική, τα περιστρεφόμενα κτίρια έχουν γίνει της μόδας. Στη Νότια Γερμανία ο Ρολφ Ντις κατασκεύασε ένα σπίτι το οποίο περιστρέφεται με τη βοήθεια της ηλιακής ενέργειας. Στο Ντουμπάι ο Ντέιβιντ Φίσερ, ισραηλινής καταγωγής ιταλός αρχιτέκτονας, σχεδιάζει έναν περιστρεφόμενο ουρανοξύστη 80 ορόφων, τον Dynamic Τower. Για κάποιους η αρχιτεκτονική του ηλιοτροπίου είναι το μέλλον.

Η ρηξικέλευθη τεχνολογία την οποία χρησιμοποίησε για πρώτη φορά ο Μασό ήταν τόσο αποτελεσματική ώστε εξακολουθεί να λειτουργεί και σήμερα: και τα τρία σπίτια που κατασκεύασε ο βέλγος πρωτοπόρος παραμένουν «ενεργά». Και όμως, για την 50ή επέτειο από την κατασκευή του πρώτου σπιτιού από τον Μασό δεν έχει προγραμματιστεί καμία επίσημη εκδήλωση, καμία περιήγηση και κανένας φόρος τιμής στον Μασό.

« Υπάρχει πλήρης αδιαφορία » λέει ο Γκι Οτεν, παλαίμαχος δημοσιογράφος ο οποίος έγραψε πολλές φορές άρθρα για τον Μασό- ανάμεσά τους και τη νεκρολογία του. « Θεωρούνταν πάντα εκκεντρικός.Ποτέ δεν τον αποδέχθηκαν εδώ ».

Ο Μασό πέρασε όντως το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του δυστυχής, μέσα σε δικαστικές διαμάχες με κυβερνητικές υπηρεσίες και κατασκευαστές, διεκδικώντας χρήματα τα οποία πίστευε ότι δικαιούνταν. Η σύζυγός του και τα τέσσερα παιδιά του πέθαναν πριν από αυτόν, ενώ ένα από αυτά, ο γιος του Ζουλιέν, αυτοκτόνησε.

« Εκανε τα πάντα μόνος του,με τα ίδια του τα χέρια,χωρίς λεφτά και ίσως αυτό να ήταν που δεν μπορούσε να το ανεχθεί με τίποτε η οικογένειά του » λέει η Νικόλ βαν Χάρεν , πρώην γειτόνισσα της οικογένειας Μασό.

Ακόμη και σήμερα, σε ένα αριστοκρατικό προάστιο στη Βαβρ του Βελγίου, δεσπόζει το πρώτο περιστρεφόμενο σπίτι του Μασό. Τα στρογγυλά του θεμέλια από τούβλο και τσιμέντο είναι ακίνητα. Συγκρατούν μια μεταλλική ερπύστρια επάνω στην οποία περιστρέφεται το σπίτι με τη βοήθεια ενός ηλεκτρικού κινητήρα. Η οροφή του, μια τσιμεντένια πλάκα η οποία στηρίζεται σε κολόνες, είναι επίσης σταθερή.

« Είναι το πιο όμορφο σπίτι στη Βαβρ » λέει η Νικόλ Κινέ, αισθητικός, η οποία ζει στο σπίτι, το οποίο φιλοξε νεί και το γραφείο της. Οταν η κόρη της ήταν μικρούλα έπαιζε συχνά στο σκάμμα έξω από το σπίτι.

« Αν ήμουν στην κουζίνα » λέει η κυρία Κινέ « απλώς μετέφερα την κουζίνα εκεί όπου ήταν το σκάμμα για να την παρακολουθώ ».

Η Νικόλ Κινέ πατούσε απλώς ένα από τα δύο πράσινα κουμπιά στον τοίχο του καθιστικού και το σπίτι μετακινούνταν ανεπαίσθητα, με ένα απαλό τρίξιμο. Για να το σταματήσει πατούσε ένα τρίτο, κόκκινο κουμπί. Το σπίτι κινείται αργά και πραγματοποιεί μία πλήρη περιστροφή 360 μοιρών μέσα σε 90 λεπτά. « Αν κάνει ζέστημπορώ να μεταφέρω το σπίτι στη σκιά » λέει η κυρία Κινέ.

Ενα «έξυπνο» τμήμα του σπιτιού αποτελεί το σύμπλεγμα πλαστικών σωλήνων και ηλεκτρικών διακοπτών στο υπόγειο, το οποίο εξασφαλίζει τη σταθερή παροχή νερού και ηλεκτρικού και την απομάκρυνση των λυμάτων καθώς το σπίτι κινείται.

Το σπίτι του Μασό έχει εμβαδόν 130 τετραγωνικών μέτρων. Εχει τέσσερα υπνοδωμάτια, κουζίνα και μεγάλο σαλόνι, αλλά παρά το μεγάλο του μέγεθος εξοικονομεί ενέργεια. Τις ηλιόλουστες ημέρες του χειμώνα, όταν το χιόνι καλύπτει τα πάντα έξω, μέσα στο σπίτι όλα είναι ζεστά χωρίς θέρμανση, αρκεί να στρέψει η κυρία Κινέ το κτίριο προς τον ήλιο.

Οι κάτοικοι της Βαβρ είναι ακόμη διχασμένοι όσον αφορά τη γνώμη τους για τον Μασό. Το 1958, ενώ ο Βέλγος αγωνιζόταν για να ολοκληρώσει το σπίτι για τα εγκαίνια της Παγκόσμιας Εκθεσης των Βρυξελλών, παλιές φωτογραφίες δείχνουν τοπικούς αξιωματούχους, ανάμεσά τους και τον δήμαρχο, να καταφθάνουν μέσα σε αυτοκίνητα για να θαυμάσουν την κατασκευή. Οι αξιωματούχοι μπορεί να θαύμασαν, αλλά δεν έβαλαν το χέρι στην τσέπη. Το 1968 ο Μασό αναγκάστηκε να πουλήσει το σπίτι στον πατέρα της κυρίας Κινέ, προκειμένου να βρει τα χρήματα για την κατασκευή νέων περιστρεφόμενων σπιτιών. Αφού πλήρωσε τον Μασό για το σπίτι, ο Πολ Κινέ του δάνεισε χρήματα, ελπίζοντας ότι θα τα έπαιρνε πίσω όταν ο Μασό πουλούσε τα σπίτια του.

« Αλλά δεν τα πούλησε ποτέ » λέει η Νικόλ Κινέ. Τα επόμενα χρόνια οι δικαστικές υποθέσεις πολλαπλασιάστηκαν, καθώς ο υπό πτώχευση επιχειρηματίας έκανε μηνύσεις σε κυβερνητικές υπηρεσίες, κατασκευαστές και μηχανικούς που συνεργάζονταν μαζί του. Σύντομα μετατράπηκε σε θλιβερή φιγούρα.

« Εκανε απεργίες πείνας…Τον θυμάμαι να διαμαρτύρεται για τις δικαστικές του περιπέτειεςμε πανό μπροστά από το δημαρχείο » θυμάται ο Ζαν Μαρί Ντουκέν, εκπρόσωπος σήμερα του Δημοτικού Συμβουλίου της Βαβρ. « Στα 85 του χρόνια μοίραζε φυλλάδια όπου έγραφε για τις δίκες ».

Οσοι θαυμάζουν τον Μασό λένε ότι πρόκειται για τυπική περίπτωση ενός ανθρώπου εκτός συστήματος, ο οποίος συνετρίβη από το κατεστημένο. « Δεν ήταν ούτε αρχιτέκτοναςούτε μηχανικόςούτε οικοδόμος.Ηταν ένας έμπορος κάρβουνου » λέει ο εγγονός του Φιλίπ Βιγέμ, ο οποίος μένει στο δεύτερο από τα τρία περιστρεφόμενα σπίτια του Μασό.

Στις αρχές του χρόνου η κυρία Κινέ αποφάσισε να βγάλει το σπίτι της προς πώληση στην αγορά επειδή είναι πολύ μεγάλο για αυτήν. Ζητούσε 507.000 δολάρια. Αλλά παρά τη φήμη του, το κτίριο προσέλκυσε μόνο έναν αγοραστή. « Οι άνθρωποι είναι καχύποπτοι.Νομίζουν ότι είναι ακριβό και δύσκολο να συντηρηθεί » λέει…