Από την επομένη των τελευταίων εκλογών και με βάση τις δημοσκοπήσεις πολλοί προβλέπουν το τέλος του «Δικομματισμού». Κάποιοι τον «ξορκίζουν» και καθημερινά διατυπώνονται σενάρια για τη «διαδοχή» του… με αποκλεισμό των συνεργασιών! Ο «Δικομματισμός», στον οποίο οφείλουμε την πολιτική σταθερότητα για 34 χρόνια- τη μακροβιότερη του κοινοβουλευτισμού από το 1844-, έχει τη «δική του ιστορία». Η αφήγηση και η υπενθύμιση αυτής της ιστορίας με το ανάγνωσμα που δημοσίευσε «Το Βήμα» και το οποίο ολοκληρώνεται την προσεχή Τρίτη προσφέρουν μιαν άλλη οπτική των πολιτικών εξελίξεων.
Γεώργιος Παπανδρέου
«Με βαθυτάτην θλίψιν αισθάνομαι το χρέος να ανακοινώσω προς τον δημοκρατικόν κόσμον ότι η περαιτέρω συνεργασία με τον κ. Σοφ.
Βενιζέλον έχει καταστεί αδύνατος»
Σοφοκλής Βενιζέλος
«Φοβάμαι ότι ο κ. Παπανδρέου διά μίαν ακόμη φοράν έπεσε θύμα των κακών εισηγήσεων (…).
Εις ουδένα αναγνωρίζω το δικαίωμα της διαγραφής μου από την ΕΚ, της οποίας υπήρξα ο κύριος δημιουργός»
Ο «Ανένδοτος» ενοχλεί τα Ανάκτορα. Τα συνθήματα «αγγίζουν» τον νεαρό βασιλιά και τη «βασιλομήτορα» Φρειδερίκη. Φοβάται και κινεί τον Πιπινέλη να επιδιώξει συγκυβέρνηση ΕΡΕ και Κέντρου. Ο ανακτορικός άνθρωπος των παρασκηνίων θα βρει ανταπόκριση στον Βενιζέλο και στον Τσιριμώκο! Οι παρασκηνιακές αυτές κινήσεις θα προκαλέσουν την άμεση αντίδραση του Παπανδρέου και τα Ανάκτορα θα αποδεχτούν τη ματαιότητα των προσπαθειών τους. Θα στραφούν ανοικτά υπέρ του Καραμανλή.
Τότε ο Βενιζέλος θα πάρει και πάλι τον δρόμο προς το εξωτερικό. Προτού φύγει θα εξομολογηθεί (συνέντευξη στα «ΝΕΑ», 18 Μαρτίου 1963) ότι «ζημίαι προκαλούνται όταν διεξάγονται παρασκηνιακές συναντήσεις και όχι υπό το άπλετον φως της δημοσιότητας». Θα συναντηθεί και με τον Παπανδρέου και θα δηλώσει: «Ο κυβερνητικός Τύπος θα έχη πολλές ευκαιρίες να διαπιστώση εις την φαντασίαν του την διάσπασιν της ΕΚ».
Η δολοφονία του συνεργαζόμενου με την ΕΔΑ βουλευτή Γρηγορίου Λαμπράκη από το παρακράτος, με την ανοχή της Χωροφυλακής, στη Θεσσαλονίκη (22 Μαΐου 1963), η παραίτηση του Καραμανλή και ο σχηματισμός της μεταβατικής ανακτορικής κυβέρνησης Πιπινέλη θα επισπεύσουν τις εκλογές. Ο Βενιζέλος θα επαναφέρει το σενάριο για κυβέρνηση ΕΡΕΕΚ. Μιλώντας στο Ηράκλειο, σε συγκέντρωση φίλων του, τονίζει ότι η προσπάθειά του «υπενομεύθη εκ των ένδον» και ότι αυτή η κυβέρνηση θα ήταν η μόνη λύση για να πάψει το Κράτος να είναι «καραμανλικό».
Αυτή η δήλωση θα ανοίξει νέο κύκλο δημοσίων αντιπαραθέσεων και αντεγκλήσεων μεταξύ των δύο ηγετών σε μια κρίσιμη καμπή. Οι εκλογές πλησιάζουν και η Ενωση Κέντρου έχει συσπειρώσει την πλειοψηφία των δημοκρατικών πολιτών. Οι πάντες προεξοφλούν την εκλογική νίκη. Ο Παπανδρέου απαντά, χωρίς να κρύβει την οργή του, ότι «οι λόγοι του κ. Βενιζέλου ευρίσκονται εις πλήρη αντίθεσιν προς τας ομοφώνους αποφάσεις της κοινοβουλευτικής ομάδος και αποτελούν προδοσίαν των ιδανικών του ανενδότου αγώνος» και τονίζει:
«Με βαθυτάτην θλίψιν αισθάνομαι το χρέος να ανακοινώσω προς τον δημοκρατικόν κόσμον ότι η περαιτέρω συνεργασία με τον κ. Σοφ. Βενιζέλον έχει καταστεί αδύνατος. Οδηγεί όχι εις την νόθευσιν αλλά εις την καταστροφήν του αγώνος». Ο Βενιζέλος, ουσιαστικά εκτός κόμματος, απαντά: «Φοβάμαι ότι ο κ. Παπανδρέου διά μίαν ακόμη φοράν έπεσε θύμα των κακών εισηγήσεων των ασπόνδων φίλων του. Εις ουδένα αναγνωρίζω το δικαίωμα της διαγραφής μου από την ΕΚ της οποίας υπήρξα ο κύριος δημιουργός και της οποίας, χάρις εις τας αόκνους προσπαθείας μας, διετηρήθη μέχρι σήμερον η ενότης η οποία αποτελεί το καθολικόν αίτημα του λαού… Κατά συνέπειαν εκείνοι οι οποίοι επιδιώκουν την διάσπασιν της ΕΚ, ας έχουν το θάρρος να εμφανισθούν ευθαρσώς και να αποκαλύψουν τα σχέδιά των…».
Ο Παπανδρέου παρελκύει τη σύγκληση της ΚΟ, που έχει ζητήσει ο Βενιζέλος για να εξετασθεί η θέση του στην ΕΚ, κατηγορώντας για τον «αυταρχικόν τρόπον με τον οποίον θέλει να διευθύνη την ΕΚ». Και η αντίφασις ή η «πονηριά;»: «Επειδή σήμερον ουσιαστικώς έχομεν εισέλθει εις περίοδον εκλογικού αγώνος, δηλώ ότι αφήνω εις τον κ. Παπανδρέου ακεραίαν την τιμήν και την ευθύνην της καλυτέρας τελέσεώς του».
Λίγες μέρες θα κρατήσει η «ανακωχή». Στις 23 Ιουλίου ο Βενιζέλος στέλνει επιστολή στον Παπανδρέου και τον κατηγορεί ότι αυθαίρετα ματαίωσε τη σύγκληση της ΚΟ και αντί να πολιτεύεται ως εθνικός ηγέτης προτίμησε «εν παντί και πάντοτε τον ρόλο ενός κοινού κομματάρχη». Εχουν ενδιαφέρον δύο παράγραφοι αυτής της επιστολής. Προφητεύουν τα Ιουλιανά και έχουν διαχρονική αξία. «Αλλά εκείνο που θα σας βαρύνη πάντοτε, η μεγαλυτέρα ευθύνη, είναι το γεγονός ότι ενώ εματαιώσατε τη δημιουργίαν ενός γνωμοδοτικού συμβουλίου, ηνέχθητε να λειτουργήση ευθύς εξ αρχής ένα είδος παρασυμβουλίου, αποφασιστικής μάλιστα αρμοδιότητος, το οποίον κατηύθυνε όλας τας ενεργείας. Ουδεμία μου απομένει αμφιβολία ότι οι άνθρωποι αυτοί εις τους οποίους έχετε εμπιστευθεί την τύχην σας, επιδιώκουν να μας διαιρέσουν προεκλογικώς, διά να δυνηθούν να σας καθαιρέσουν ευκολώτερον μετεκλογικώς».
Στην επιστολή, που δεν δόθηκε στη δημοσιότητα (αποκαλύφθηκε από τον βιογράφο του Γρ. Δαφνή), ο Βενιζέλος δηλώνει και αυτός ότι αισθάνεται αδυναμία να συνεργασθεί με τον Γ. Παπανδρέου. Οι «σκληροί παπανδρεϊκοί» (Μητσοτάκης, Τούμπας κ.ά.) προσπαθούν να παρασύρουν τον Παπανδρέου σε οριστική διαγραφή, ενώ άλλοι (Κωστόπουλος, Χούτας) μεσολαβούν για συμφιλίωση. Προλαβαίνει ο Βενιζέλος και με επιστολή προς τον Παπανδρέου, που στέλνει και στις εφημερίδες, δηλώνει ότι εγκαταλείπει τη λύση της μεταβατικής και προσθέτει: «Η εν συνεχεία εξέλιξις πείθει και εμέ ότι επιβάλλεται η συνέχισις και η έντασις του ανενδότου αγώνος». Ακολουθεί δήλωση Παπανδρέου: «Κατόπιν της επιστολής θεωρώ το θέμα του κ. Σοφοκλή Βενιζέλου λήξαν».
Η ηγεσία του Παπανδρέου ενισχύεται και η απήχηση της ΕΚ διευρύνεται μετά την προσωπική επιτυχία του αρχηγού της. Με την απειλή αποχής από τις εκλογές- μεγάλο ρίσκο- αναγκάζει τα Ανάκτορα να αντικαταστήσουν την κυβέρνηση Πιπινέλη με υπηρεσιακή υπό τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου Στ. Μαυρομιχάλη. Η επιτυχία του «Ανενδότου» θα αποτυπωθεί στις εκλογές της 3ης Νοεμβ. ΄63. 
Ο Σοφοκλής Βενιζέλος, από τους κορυφαίους πρωταγωνιστές των πολιτικών εξελίξεων, στη μετεμφυλιακή Ελλάδα δεν θα προλάβει να χαρεί τον θρίαμβο της Ενωσης Κέντρου στις εκλογές του Φεβρουαρίου 1964. Θα αφήσει την τελευταία του πνοή τη νύχτα της 6ης Φεβρουαρίου στο επιβατηγό πλοίο «Ελλάς», επιστρέφοντας από προεκλογική ομιλία στο Ηράκλειο Κρήτης. Η απώλειά του άφησε μέγα κενό.
Οι παλινδρομίες του και οι παρασκηνιακές πρωτοβουλίες του προκαλούσαν, πάντοτε, αντιδράσεις. Αλλά η μετριοπάθειά του και οι «ισορροπιστικές» του πρωτοβουλίες φάνηκαν, πολλές φορές, χρήσιμες. Αν ζούσε κάποια χρόνια, ίσως να ήσαν διαφορετικές οι πολιτικές εξελίξεις που είχαν ως αφετηρία την ιουλιανή Αποστασία.
Ο Γ. Παπανδρέου θα μείνει μόνος, αλλά δεν θα χαρεί και αυτός για πολύ τον εκλογικό του θρίαμβο. Θα υπονομευθεί «εκ των ένδον» και με τη σύμπραξη Ανακτόρων και Αμερικανών θα ανατραπεί στις 15 Ιουλίου 1965.
Τα γεγονότα πέρασαν στην ιστορία ως «Ιουλιανή Συνωμοσία», που άνοιξε τον δρόμο στη δικτατορία. Θα περάσουν 16 χρόνια- αποστασία, δικτατορία, κυβερνήσεις Καραμανλή- για να επανέλθει το Κέντρο στην εξουσία με τον υιό Παπανδρέου- τον Ανδρέα. Και με την Ενωση Κέντρου μεταλλαγμένη σε κεντροαριστερό κόμμα- το ΠαΣοΚ.
