Εδώ και καιρό υπήρχαν σημάδια μεταβολής των συνθηκών στον κόσμο και ενδείξεις μετατόπισης των κέντρων ισχύος, αλλά και σοβαρών γεωπολιτικών ανακατατάξεων. Οι εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία μετέδιδαν πολλά τέτοια σήματα. Η άνθηση του διεθνούς εμπορίου, η υπερανάπτυξη της Κίνας, της Ινδίας, ο γρήγορος πλουτισμός των Ρώσων και των Αράβων, όπως και η χειραφέτηση των Λατινοαμερικανών μετέδιδαν τη βεβαιότητα ότι ο κόσμος κινείται και αλλάζει.

Ταυτοχρόνως η εξελισσόμενη εδώ και έναν χρόνο πιστωτική κρίση φανέρωνε κλονισμό της αμερικανικής οικονομίας και αποτελούσε σοβαρή ένδειξη υποχώρησης της αμερικανικής ισχύος. Δεν είναι τυχαίο ότι οι μεγάλες αμερικανικές τράπεζες χρειάστηκαν κεφαλαιακές ενισχύσεις και βοήθεια που προσφέρθηκε από μέχρι πρότινος σχεδόν εχθρικές ζώνες.

Νέα κέντρα πλούτου, όπως αυτά της Νοτιοανατολικής Ασίας, της Αραβικής Χερσονήσου και της Ρωσίας ήλθαν να καλύψουν τις αμερικανικές ανάγκες, επισκιάζοντας σε πολλές περιπτώσεις τη σταθερή στα μεταπολεμικά χρόνια πρωτοκαθεδρία της Γουόλ Στριτ. Εθνικές κεφαλαιακές επιχειρήσεις της Ασίας και της Αραβικής Χερσονήσου έπαιξαν και συνεχίζουν να παίζουν ρόλο διασώστη των κλονιζόμενων μεγάλων αμερικανικών και ευρωπαϊκών χρηματοοικονομικών οίκων, αποκτούν κρίσιμα μερίδια, ρόλο και συμμετοχή σε ιδρύματα που άλλοτε συμβόλιζαν την επικυριαρχία της Δύσης στο παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.

Ακόμη η συνεχής αιμορραγία των ΗΠΑ στο Ιράκ και στο Αφγανιστάν, οι εμμονές και τα συνεχή λάθη της αμερικανικής διοίκησης, τα πολλαπλά μέτωπα που αμετροεπώς άνοιξε σε ζώνες επικίνδυνες και αφιλόξενες, χωρίς να είναι σε θέση να τα υποστηρίξει με επάρκεια, μετέδιδαν επίσης σημάδια υποχώρησης.

Η πολιτική ρητορική στην ίδια την Αμερική, όλη αυτή η προεκλογική συνθηματολογία του Μπαράκ Ομπάμα για αλλαγή και απελευθέρωση από το κατεστημένο της Ουάσιγκτον επιβεβαίωναν επίσης το πρόβλημα, έδειχναν από καιρό ότι η μέχρι πρότινος μόνη υπερδύναμη ασθενεί και μάλιστα βαρύτατα. Η γενικότερη ακόμη αντίληψη, που ακόμη και στην Αθήνα έχουν όσοι συνομιλούν με τους εδώ εκπροσώπους της Ουάσιγκτον, ότι οι αμερικανικές εκτιμήσεις και αναλύσεις είναι παιδαριώδεις, καθώς στηρίζονται σε υποθέσεις ξεπερασμένες, είναι επιβεβαιωτική της κάμψης.

Οι οξυδερκείς παρατηρητές των διεθνών εξελίξεων διαισθάνονταν τις γεωπολιτικές μετατοπίσεις, ένιωθαν ότι όσο θα περνάει ο καιρός ο νέος κόσμος θα αποδεσμεύεται ολοένα και περισσότερο από το αμερικανικό άρμα, θα δημιουργεί νέες αλληλεξαρτήσεις και θα αναπτύσσει διαφορετικά κοινά συμφέροντα, άλλοτε διμερή, τριμερή ή πολυμερή ακόμη, σε καθαρά περιφερειακή βάση, τα οποία δεν θα ταυτίζονται κατ΄ ανάγκην με τα παλαιά στερεοτυπικά του Ατλαντισμού ή και της Δύσης ακόμη, με την ευρεία του όρου έννοια.

Φαινόταν αυτή η κίνηση από τους δεσμούς που ανέπτυξαν οι Γερμανοί με τους Ρώσους και τους Κινέζους, από τις πρόσφατες αντιρρήσεις πολλών Ευρωπαίων στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι για την ένταξη της Ουκρανίας και της Γεωργίας στη συμμαχία, ακόμη και τα ελληνικά λοξοκοιτάγματα προς τη Μόσχα είναι ενδεικτικά των γεωπολιτικών μετατοπίσεων.

Πολλοί λοιπόν υπέθεταν ότι στον βαθμό που αυτές οι τάσεις αποδέσμευσης από τις ΗΠΑ ενισχύονταν, θα προκαλούσαν κάποια στιγμή αντίδραση. Η κρίση της Γεωργίας φαίνεται πως ανέδειξε τη μετατόπιση, πείθοντας και τους Αμερικανούς πια ότι δεν είναι πλέον μόνοι.

Το μέγα ερώτημα είναι αν θα αποδεχθούν τη μετατόπιση και θα αναζητήσουν την αποκατάσταση μιας νέας ισορροπίας στον κόσμο ή θα θελήσουν να επιβεβαιώσουν την κλονισμένη ηγεμονία τους με ψυχροπολεμικά αντίμετρα και επικίνδυνους τυχοδιωκτισμούς. akarakousis@dolnet.gr