Το θέαμα είναι… κοινό. Κάθε καλοκαίρι και δη τον Αύγουστο στις οργανωμένες παραλίες της χώρας επικρατεί το αδιαχώρητο, ο απόλυτος συνωστισμός. Παντού γίνεται «πατείς με, πατώ σε». Η χώρα με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή σε ολόκληρη την Ευρώπη και τη Μεσόγειο αδυνατεί να εξυπηρετήσει ακόμη και τις στοιχειώδεις ανάγκες των ημεδαπών και αλλοδαπών λουομένων που συρρέουν κατά κύματα στις σμαραγδένιες ακτές.

Ο λόγος είναι προφανής. Εν αντιθέσει προς τους αναρίθμητους θερινούς ταξιδιώτες που κάθε χρόνο διεκδικούν μια θέση στη… θάλασσα, οι δυνατότητες φιλοξενίας των οργανωμένων ακτών θεωρούνται πεπερασμένες. Μέσα από αυτή την ανάγνωση των πραγμάτων καθίσταται λογικό γιατί οι ελληνικές παραλίες υψηλού αισθητικού κάλλους πολύ συχνά τροφοδοτούν τα δελτία ειδήσεων και τα διεθνή ειδησεογραφικά πρακτορεία με απείρου κάλλους σκηνές. Αντί για τον μύθο τους, οι τουρίστες ζουν… των παθών τους τον τάραχο.

Την απογοητευτική εικόνα των οργανωμένων ακτών της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας πολύ συχνά επιβαρύνουν οι πάσης φύσεως απρογραμμάτιστες επεμβάσεις φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και διάφορων ποικιλώνυμων αναπτυξιακών εταιρειών. Με γνώμονα τη βελτίωση των οργανωμένων ακτών και την προσέλκυση περισσότερων θερινών επισκεπτών, εκτελούν έργα στο θαλάσσιο μέτωπο, επιτυγχάνοντας τα ακριβώς αντίθετα αποτέλεσμα: οδηγούν στη σταδιακή εξαφάνιση της αμμουδιάς και, μοιραία, στην απομάκρυνση των λουομένων. Πέραν της φύσης, και ο τουρίστας εκδικείται.

Την αντιστροφή αυτής της κατάστασης, η οποία τείνει να μονιμοποιηθεί στην Ελλάδα, υπόσχεται η εφαρμογή ενός πρωτοποριακού προγράμματος του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου (ΕΜΠ), το οποίο στοχεύει στην ανάκτηση… χαμένων ακτών. Επικεφαλής τού εν λόγω προγράμματος, που αποσκοπεί στη δημιουργία τεχνητών παραλιών σε παράκτιες περιοχές της Ελλάδας, είναι ο πρύτανης του ΕΜΠ κ. Κ. Μουτζούρης , με την επιστημονική ιδιότητα του επί σειρά ετών διευθυντή του Εργαστηρίου Λιμενικών Εργων του ομώνυμου τεχνολογικού ιδρύματος.

Με την πολύτιμη συμβολή της ακτομηχανικής επιστήμης, ομάδα ερευνητών του ΕΜΠ υπό την καθοδήγηση του κ. Μουτζούρη δημιούργησε τις πρώτες τεχνητές παραλίες της Ελλάδας. Πρόκειται για πέντε ακτές της Πρέβεζας, του Αγίου Νικολάου, της Μεσσηνίας και της Μαγνησίας οι οποίες ύστερα από σειρά παράκτιων έργων μικρής κλίμακας και ήπιες επεμβάσεις μεταμορφώθηκαν από θαλασσοδαρμένες ακτές σε σμαραγδένιες παραλίες. «Ως τεχνική παραλία ορίζεται η συσσώρευση κατά μήκος μιας ακτογραμμής ιζήματος αποδεκτής ποιότητας, η οποία επιτυγχάνεται με τη βοήθεια έργων μικρής κλίμακας μεγεθών, χωρίς όμως την τεχνητή τοποθέτηση ιζήματος» εξηγεί ο κ. Μουτζούρης.

Λεπτή άμμος «κατάπιε» το θαλάσσιο νερό
Η πρώτη τεχνητή παραλία διαμορφώθηκε στην πόλη της Πρέβεζας, μπροστά από το Μνημείο του Ναύτη. Οπως υπογραμμίζουν οι επιστήμονες του ΕΜΠ, «η συγκέντρωση και σταθεροποίηση του λεπτόκοκκου ιζήματος επετεύχθη με την κατασκευή ενός πρόβολου από φυσικούς ογκόλιθους και την αξιοποίηση του υπάρχοντος τοιχίου του μνημείου,το οποίο,έπειτα από ειδική μελέτη, λειτούργησε ως πρόβολος από σκυρόδεμα». Χάρη σε αυτές τις παρεμβάσεις, σε σύντομο χρονικό διάστημα η πόλη της Πρέβεζας απέκτησε «μια εντυπωσιακή και σταθερή παραλία με λεπτή άμμο, σε μια θέση στην οποία τα προηγούμενα χρόνια υπήρχε μόνο θαλάσσιο νερό».

Η δεύτερη τεχνητή παραλία δημιουργήθηκε στην Κυανή Ακτή της Πρέβεζας, στη βόρεια ακτή της εισόδου στον Αμβρακικό Κόλπο από το Ιόνιο Πέλαγος. Σύμφωνα με τις μετρήσεις των ερευνητών του ΕΜΠ, η προϋπάρχουσα παραλία, γνωστή για το μεγάλο μήκος και τη λεπτή άμμο της, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990 είχε υποστεί σημαντικές μεταβολές εξαιτίας ανθρωπογενών παρεμβάσεων, οι οποίες οδήγησαν στην εξαφάνιση του λεπτόκοκκου ιζήματος. Αυτό είχε αποτέλεσμα να συρρικνωθεί δραστικά ο αριθμός των παραθεριστών της περιοχής. Κατόπιν μακροχρόνιων μετρήσεων και υπολογισμών, οι επιστήμονες του ΕΜΠ προχώρησαν σε σειρά παράκτιων έργων- με κυριότερο ένα σύμπλεγμα έξι προβόλων από φυσικούς ογκόλιθους-, χάρη στα οποία πέτυχαν το ακατόρθωτο: ως διά μαγείας η Κυανή Ακτή απέκτησε τη χαμένη αίγλη της, καθώς εκ του μηδενός «διαμορφώθηκε μια νέα αμμώδης παραλία πολύ καλής ποιότητος».

Οι λουόμενοι επέστρεψαν
Επί πολλές δεκαετίες οι Αλυκές Βόλου αποτελούσαν δημοφιλή καλοκαιρινό προορισμό των κατοίκων της περιοχής. Ωστόσο η κατασκευή παραλιακής οδού και το προστατευτικό τοιχίο με την πάροδο του χρόνου αλλοίωσαν τους παράκτιους θαλάσσιους μηχανισμούς, καταστρέφοντας την παραλία. Πολύ γρήγορα οι λουόμενοι κατευθύνθηκαν σε άλλες παραλίες, επιφέροντας ισχυρό πλήγμα στην τοπική οικονομία. Για την ανάπλαση της περιοχής ο δήμος Βόλου ανέθεσε στο ΕΜΠ την εκπόνηση μελέτης για τη διαμόρφωση τεχνητής παραλίας.

Στην περιοχή κατασκευάστηκαν συστήματα προβόλων, υφάλων και εξάλων κυματοθραυστών από φυσικούς ογκόλιθους που λειτουργούν ως ανάχωμα, με αποτέλεσμα να επανέλθει στην ακτή η τόσο πολύτιμη για τους λουομένους λεπτή άμμος. Σήμερα, όπως διαβεβαιώνουν οι επιστήμονες του ΕΜΠ και οι τοπικοί παράγοντες, στις Αλυκές Βόλου συρρέουν χιλιάδες λουόμενοι και παραθεριστές, ενώ στη γειτονική περιοχή παρατηρείται έντονη οικοδομική ανάπτυξη.

Η δημιουργία μαρίνας στον Αγιο Νικόλαο, παρά την αδιαμφισβήτητη συμβολή της στην τουριστική ανάπτυξη και στην τοπική οικονομία, προκάλεσε και βαθιές πληγές στην όμορφη πόλη της Κρήτης. Η κατασκευή των μόλων της μαρίνας με την πάροδο των ετών οδήγησε στην εξαφάνιση της παραλίας. Στην εν λόγω περιοχή πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες μετρήσεις «θαλάσσιας υδραυλικής», βάσει των οποίων κατασκευάστηκε σε αρκετή απόσταση από την ακτογραμμή ένα σύστημα τριών κυματοθραυστών από φυσικούς ογκόλιθους. Με αυτόν τον τρόπο η πόλη του Αγίου Νικολάου διατήρησε τη δημοτική μαρίνα και επανέκτησε τη χαμένη παραλία της.