Με τη δαμόκλειο σπάθη ενός νέου σχίσματος, ακριβώς 954 χρόνια μετά το πρώτο, να επικρέμαται επί της κεφαλής τους οι Πατριάρχες και οι Αρχιεπίσκοποι παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα τη «μονομαχία» του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου, αυτή τη φορά με τον πρώτο της… Τρίτης Ρώμης, τον Πατριάρχη Μόσχας κ. Αλέξιο.

Το τελευταίο 48ωρο οι Προκαθήμενοι των ορθοδόξων Εκκλησιών βρίσκονται σε αναβρασμό. Τον προκάλεσε επιστολή του Πατριάρχη Μόσχας, ο οποίος σε τέσσερις πυκνογραμμένες σελίδες τούς καλεί να μην επισκεφθούν το Κίεβο το Σαββατοκύριακο προκειμένου να συμμετάσχουν στους εορτασμούς για τα 1.020 χρόνια από τον εκχριστιανισμό των Ρως, του σλαβικού λαού από τον οποίο προήλθαν οι εθνότητες των Ρώσων, των Λευκορώσων και των Ουκρανών.

Ο κ. Αλέξιος εξαπολύει δριμύ «κατηγορώ» κατά του Οικουμενικού Πατριάρχη επειδή, όπως δηλώνει, στις τελετές έχουν προσκληθεί από τον πρόεδρο της Ουκρανίας κ. Β.Γιούστσενκο οι ηγέτες των σχισματικών Εκκλησιών της Ουκρανίας. «Εχοντες συνείδησιν των επικινδύνων συνεπειών, καλέσαμε τον Οικουμενικό Πατριάρχη να μην προβεί σε αντικανονικά βήματα. Εάν η έκκληση αντιμετωπισθεί με κατανόηση,είμαστε έτοιμοι να συλλειτουργήσουμε μαζί του και να έχουμε συνομιλίες» δηλώνει ο Πατριάρχης Μόσχας και προσθέτει: «Σε αντίθετη περίπτωση είναι δυνατόν να επέλθει εκκλησιαστική διαίρεση δυναμένη ως προς τα αποτελέσματά της να συγκριθεί προς τα γεγονότα του 1054», δηλαδή το σχίσμα μεταξύ Ρώμης και Κωνσταντινούπολης που διαιρεί από τότε τον χριστιανισμό.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης και ο Πατριάρχης Μόσχας υπό αυτές τις συνθήκες φαίνεται να βιώνουν τις δυσκολότερες στιγμές της αρχιερατείας τους. Οι εκπρόσωποι των δύο Προκαθημένων είχαν αποφασίσει πριν από δέκα ημέρες να τελέσουν κοινό συλλείτουργο το πρωί της Κυριακής στο Κίεβο, μετά την πρόσκληση του ουκρανού προέδρου, ο οποίος προσπαθεί να προσδώσει ιδιαίτερη λαμπρότητα στους εορτασμούς για τη συμπλήρωση 1.020

χρόνων από τη βάπτιση του πληθυσμού του Κιέβου από τον ηγεμόνα των Ρως Βλαδίμηρο. Επιστολές είχε αποστείλει και ο κ. Αλέξιος, όπου προσκαλούσε στις εκδηλώσεις γενικά τους «εκπροσώπους» των Προκαθημένων, περιμένοντας ότι δεν θα τεθούν επικεφαλής οι ίδιοι.

Ξαφνικά το πρωί της Κυριακής τα πάντα ανετράπησαν. Και τώρα φαίνεται ότι η ενότητα στο εσωτερικό των ορθοδόξων Εκκλησιών κρέμεται από μια κλωστή. Ο Πατριάρχης Μόσχας, αν και αποφεύγει να καταδικάσει άμεσα τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην επιστολή του προς τους ορθοδόξους Προκαθημένους, εμμέσως τον κατηγορεί για σχέσεις με τον σχισματικό Πατριάρχη Κιέβου κ. Φιλάρετο και τον κ. Μεθόδιο – ηγέτη της δεύτερης σχισματικής ομάδας της Ουκρανίας. Ο κ.κ. Βαρθολομαίος, ο οποίος δεν έλαβε αντίστοιχη επιστολή, ενημερώθηκε για τις εξελίξεις από άλλους Προκαθημένους, καθώς βρέθηκαν ενώπιον τεράστιου διλήμματος. Ο Πατριάρχης Μόσχας τούς ζητεί προσωπικά «να αποφύγετε την προσωπική σας συμμετοχή στους επικείμενους εορτασμούς,ώστε το γεγονός της παρουσίας σας να μην ερμηνευθεί ως έκφραση υποστηρίξεως πιθανών αντικανονικών ενεργειών».

Στόχος, όπως εκτιμήθηκε από την πρώτη στιγμή, ήταν η διάσπαση των Προκαθημένων των λεγομένων ελληνοφώνων Εκκλησιών. Το πρόβλημα είχε αρχίσει να διαφαίνεται από το μεσημέρι της περασμένης Παρασκευής, όταν έγιναν γνωστές οι δηλώσεις του Αρχιεπισκόπου Κύπρου κ. Χρυσοστόμου, ο οποίος επισκεπτόταν επισήμως το Πατριαρχείο Ρωσίας. «Μας είπε ο Πατριάρχης Αλέξιος ότι αυτό που πάει να γίνει στο Κίεβο δεν το επιθυμεί» είπε ο Αρχιεπίσκοπος Κύπρου και πρόσθεσε: «Η Ουκρανική Εκκλησία είναι μέρος της Εκκλησίας της Μόσχας και πρέπει να σέβεται τη μητέρα της Εκκλησία». Οι απόψεις του κ. Χρυσοστόμου προκάλεσαν έντονο προβληματισμό στον Οικουμενικό Πατριάρχη, ο οποίος έβλεπε τον Προκαθήμενο μιας από τις ιστορικότερες Εκκλησίες να μην τον υποστηρίζει και να υιοθετεί τις απόψεις του Πατριάρχη Ρωσίας· έστω και αν η δικαιολογία των γνωστών εθνικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Μεγαλόνησος και του ρόλου που διαδραματίζει η Ρωσία στην περιοχή δίνουν μια εξήγηση για τη στάση του.

Τελικά χθες το μεσημέρι η Ιερά Σύνοδος της Μεγαλονήσου αποφάσισε και επισήμως να μην επισκεφθεί το Κίεβο ο κ. Χρυσόστομος και να μην αποσταλεί καν αντιπροσωπεία της Εκκλησίας της Κύπρου. Ακόμη δηλώνεται ότι στην Ουκρανία δεν θα βρεθεί και «οποιαδήποτε άλλο όργανο» της Εκκλησίας της Κύπρου, γεγονός που από πολλούς ερμηνευόταν ως απόφαση να μη μεταβεί εκεί ούτε η χορωδία της Μονής Κύκκου, η οποία είχε προγραμματιστεί να συμμετάσχει στις τελετές.

Στην Αθήνα ο Αρχιεπίσκοπος κ. Ιερώνυμος αποφάσισε χθες να συγκαλέσει εκτάκτως για σήμερα το πρωί τη 12μελή Διαρκή Ιερά Σύνοδο για το ζήτημα, όπως επισημαίνεται χωρίς άλλες διευκρινίσεις σε σχετικό δελτίο Τύπου, «της συμμετοχής της Εκκλησίας μας στους εορτασμούς που θα πραγματοποιηθούν στο Κίεβο της Ουκρανίας». Ο Αρχιεπίσκοπος είχε ανακοινώσει ότι θα μεταβεί στο Κίεβο και είχε συνεννοηθεί μάλιστα και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη. Ωστόσο μετά τις τελευταίες εξελίξεις θέλησε να έχει και τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Συνόδου. Ηδη ορισμένοι αρχιερείς εκτιμούν ότι ούτε ο κ. Ιερώνυμος πρέπει να επισκεφθεί το Κίεβο. Αλλοι ωστόσο επισημαίνουν ότι ο κ.κ. Βαρθολομαίος δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί.