Ελπίδες και απειλές από τη ριψοκίνδυνη παρτίδα με τον απρόβλεπτο Κιμ

Αδιανόητο πριν από λίγους μήνες, κι όμως αληθινό: όλα δείχνουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ ετοιμάζεται για μια ριψοκίνδυνη παρτίδα «πυρηνικού πόκερ» με τον Κιμ Γιονγκ Οουν, στο πρώτο τετ α τετ στην Ιστορία ανάμεσα σε εν ενεργεία πρόεδρο των ΗΠΑ και ηγέτη της σταλινικής Βόρειας Κορέας. Τι χαρακτήρες και τι ρίσκο!

Ξεχάστε λοιπόν τις απειλές για «απόλυτο αφανισμό», «φωτιά και μανία» και λοιπά πολεμοχαρή που ακούγαμε όσο ο Κιμ έκανε τη μία πυρηνική δοκιμή μετά την άλλη, το 2017. Πάνε οι μέρες των προσβολών και των ύβρεων («μικρό πυραυλάνθρωπο» τον έλεγε ο Τραμπ, για «διαταραγμένο γεροξεκούτη» μιλούσε ο Κιμ). Πάει και ο ανταγωνισμός για το ποιος το έχει μεγαλύτερο (το πυρηνικό κουμπί).

Τώρα οι δυο τους φαίνεται πως θα συναντηθούν «τις επόμενες εβδομάδες» (τέλη Μαΐου – αρχές Ιουνίου) σε τοποθεσία που δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα –αν και ο Τραμπ σκέφτεται την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ανάμεσα στις δύο Κορέες, εκεί που έγινε η ιστορική διακορεατική σύνοδος στις 27 Απριλίου.

Καθώς ο κόσμος έβλεπε τις πρωτοφανείς εικόνες του Κιμ σε ρόλο ειρηνοποιού να αγκαλιάζει τον νοτιοκορεάτη πρόεδρο Μουν και να υπόσχεται τέλος σε εχθρότητα 65 ετών και «αποπυρηνικοποίηση», ο Τραμπ έσπευσε να πάρει τα εύσημα: είπε ότι αυτό είναι αποτέλεσμα της δικής του στρατηγικής «μέγιστης πίεσης» και των σκληρών κυρώσεων.

Αλλοι πάντως εκτιμούν ότι ο Κιμ είναι που θα καθίσει στο τραπέζι με το «δυνατό χαρτί»: έχει ήδη αναπτύξει μια πυρηνική αποτροπή αναγκάζοντας τον πρόεδρο των ΗΠΑ να τον αντιμετωπίσει ως ισότιμο.

Η Βόρεια Κορέα δοκίμασε πυρηνικές βόμβες (έξι φορές) και διηπειρωτικούς βαλλιστικούς πυραύλους ικανούς να πλήξουν τις ηπειρωτικές ΗΠΑ, και τώρα «επιβραβεύεται» με μια θέση στο τραπέζι με τον πλανητάρχη,

Για τον νάρκισσο Τραμπ, που θέλει να κλείσει το «πυρηνικό ντιλ του αιώνα», το ρίσκο είναι εξίσου μεγάλο με το έπαθλο. Θα πρέπει να έχει κάτι χειροπιαστό και αξιόπιστο για να πουλήσει ως επιτυχία. Αλλά οι περισσότεροι αναλυτές είναι επιφυλακτικοί: στην καλύτερη περίπτωση, λένε, θα δούμε την αρχή μιας διαδικασίας που μπορεί να κρατήσει χρόνια, και να έχει αμφίβολο τέλος.

Ολοι περιμένουν κινήσεις καλής θέλησης από τον Κιμ, μορατόριουμ σε πυρηνικές και πυραυλικές δοκιμές, κλείσιμο ενός πεδίου ατομικών δοκιμών (το βουνό έχει ούτως ή άλλως μερικώς καταρρεύσει) και απελευθέρωση τριών Αμερικανών που κρατούνται στη Βόρεια Κορέα.

Αλλά το ερώτημα είναι αν η χώρα του πάλαι ποτέ «παράφρονα της Ασίας» θα επιστρέψει στο καθεστώς του μη πυρηνικού κράτους και θα επανέλθει στη Συνθήκη για τη μη διάδοση των πυρηνικών (ΝΡΤ). Αυτό, μάλλον θα πει ο Κιμ, θα χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο και «σταδιακά μέτρα» από τις ΗΠΑ και τους συμμάχους τους (Νότια Κορέα, Ιαπωνία) για την «οικοδόμηση εμπιστοσύνης».

Απρόβλεπτοι, εκρηκτικοί και ασταθείς (για να το πούμε ευγενικά), Τραμπ και Κιμ προετοιμάζονται για μια σκληρή παρτίδα, και ο Διάβολος κρύβεται στη ρευστή ερμηνεία της λέξης «αποπυρηνικοποίηση».

Για τον 34χρονο Κιμ, τα πυρηνικά είναι η εγγύηση για την επιβίωση του δυναστικού, κομμουνιστικού καθεστώτος που κληρονόμησε από τον παππού και τον πατέρα του. Τώρα, μετά τις συνομιλίες με Κινέζους και Νοτιοκορεάτες, μάλλον προσπαθεί να υπολογίσει ποια μόχλευση μπορεί να έχει στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, ετοιμάζεται να ξεκινήσει νέο παιχνίδι, όπου θα φαίνεται έτοιμος να κάνει παραχωρήσεις για τον αφοπλισμό, ζητώντας όμως βαρύ αντάλλαγμα, σε βάθος χρόνου.

Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει την αποχώρηση των αμερικανικών στρατιωτικών δυνάμεων (32.000 προσωπικό) από τη Νότια Κορέα ή ακόμα και μια ευρύτερη απόσυρσή τους από τη Βορειοανατολική Ασία.

Ο στόχος των Αμερικανών είναι διαφορετικός. Μιλάνε για «αποπυρηνικοποιημένη κορεατική χερσόνησο», όπου το οπλοστάσιο της Βόρειας Κορέας θα είναι «πλήρως, επαληθεύσιμα και μη αναστρέψιμα διαλυμένο». Με απτές αποδείξεις, διαφάνεια και επιθεωρήσεις από τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας. Αλλά ο Κιμ δίνει άλλη ερμηνεία: για αυτόν αποπυρηνικοποίηση σημαίνει ότι και οι ΗΠΑ θα αποσύρουν στρατό και την αμυντική ασπίδα τους (το αντιπυραυλικό σύστημα THAAD) από τη Νότια Κορέα. Και εννοείται πως θα ζητήσει άρση των οικονομικών κυρώσεων κατά προτεραιότητα, σε αντάλλαγμα ίσως για ένα «μερικό πάγωμα» του πυρηνικού προγράμματός του.

Αφήστε που ο Κιμ μπορεί να παίζει πάλι το γνωστό παιχνίδι, προσφέροντας συμβολικές παραχωρήσεις για να σύρει τις ΗΠΑ σε έναν παρατεταμένο και τελικά αδιέξοδο διάλογο.

Η Πιονγκγιάνγκ είναι απίθανο να συμφωνήσει σε αιφνιδιαστικές επιθεωρήσεις χωρίς τις ουσιαστικές οικονομικές
παραχωρήσεις που η ομάδα του Τραμπ λέει ότι δεν βρίσκονται στο τραπέζι.

Επιπλέον, ο Τραμπ φέρεται ότι θα ζητήσει από τον Κιμ να εγκαταλείψει το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων και τις εξαγωγές όπλων, και έχει αφήσει να εννοηθεί ότι δεν θα υπάρξουν ρήτρες «λήξης ισχύος» στην όποια συμφωνία με τον Κιμ (αντίθετα με το Ιράν).

Ισχυρίστηκε μάλιστα ότι η αποχώρηση των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν θα έστελνε «το σωστό μήνυμα» στη Βόρεια Κορέα –διότι θα δείξει ότι ο Τραμπ δεν συμβιβάζεται με τίποτα λιγότερο από τον μόνιμο και πλήρη πυρηνικό και πυραυλικό αφοπλισμό.

Με άλλα λόγια, ο Τραμπ πιστεύει πως έχει τον άσο στο μανίκι και ότι ήταν η σκληρή στάση του απέναντι στη Βόρεια Κορέα, συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών απειλών και ενός παγκόσμιου προγράμματος κυρώσεων, που έφερε την Πιονγκγιάνγκ στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Αλλά η Βόρεια Κορέα έχει υποσχεθεί να διαλύσει το πυρηνικό της πρόγραμμα δύο φορές στο παρελθόν, το 1994 και το 2005, και σε αμφότερες τις περιπτώσεις η δέσμευσή της αποδείχθηκε βραχύβια.

Οι σκεπτικιστές λένε ότι ο Τραμπ οδεύει προς τη σύνοδο με υπερφουσκωμένες προσδοκίες, που μάλλον θα διαψευστούν. Και τότε η απογοήτευσή του συν ο αλλοπρόσαλλος χαρακτήρας του θα μπορούσαν να προκαλέσουν ταχεία κλιμάκωση. (Εχει ήδη πει ότι αν δεν καρποφορήσουν οι συνομιλίες «θα σηκωθεί και θα φύγει».)

Σε αυτή την ανάλυση, ενδεχόμενη αποχώρηση των ΗΠΑ από τη συμφωνία με το Ιράν μάλλον θα ενισχύσει την πεποίθηση του Κιμ ότι η μόνη θωράκιση του καθεστώτος του είναι η πυρηνική ασπίδα αποτροπής. Και το σχόλιο του Τζον Μπόλτον, του ιέρακα νέου συμβούλου εθνικής ασφαλείας του Τραμπ, ότι οι ΗΠΑ προσανατολίζονται στο «μοντέλο της Λιβύης» για τη Βόρεια Κορέα, μάλλον θα πείσει την Πιονγκγιάνγκ να μην καταθέσει τα πυρηνικά όπλα στα πόδια του Τραμπ.

Ο Μοαμάρ Καντάφι εγκατέλειψε εθελοντικά το πυρηνικό του πρόγραμμα το 2003 και οκτώ χρόνια αργότερα ήταν νεκρός στα χέρια ανταρτών της Λιβύης που υποστηρίζονταν από το ΝΑΤΟ. Η προσέγγιση Τραμπ – Μπόλτον βασίζεται στην πεποίθηση ότι οι αντίπαλοι της Αμερικής θα υποκύψουν στις απαιτήσεις της Ουάσιγκτον αντί να ρισκάρουν μια «αλλαγή καθεστώτος» με βίαιη επέμβαση της πανίσχυρης στρατιωτικής μηχανής των ΗΠΑ. Εάν το στοίχημά τους είναι σωστό, μπορούμε να φανταστούμε το μέχρι πρότινος εξωφρενικό: τον Τραμπ στο Οσλο, να παραλαμβάνει το Νομπέλ Ειρήνης(!).

Αλλά αν το πόκερ με τον Κιμ δεν αποδώσει και ο Τραμπ σκοτώσει όντως τη συμφωνία με το Ιράν, οι ΗΠΑ μπορεί να βρεθούν σύντομα αντιμέτωπες με μια πυρηνική κρίση σε δύο καυτά μέτωπα.