Εάν υπήρχε ένα παράδοξο στην κατάθεση του ιδρυτή του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ ενώπιον της Επιτροπής Νομικών Υποθέσεων της αμερικανικής Γερουσίας για το σκάνδαλο χειραγώγησης 87 εκατομμυρίων χρηστών, ήταν ότι και τις δύο μέρες της μαραθώνιας ακροαματικής διαδικασίας είχε πάρει «φωτιά» το Twitter.
Εκατομμύρια χρήστες του έτερου δημοφιλούς μέσου κατέκλυσαν την ψηφιακή πλατφόρμα από «τιτιβίσματα», με τα οποία είτε ασκούσαν κριτική στην αναμενόμενη γραμμή υπεράσπισης του 33χρονου δισεκατομμυριούχου, είτε σχολίαζαν ειρωνικά την αμήχανη γλώσσα του σώματός του και τα πολλά σημεία αδυναμίας του να εκφραστεί, μολονότι εμφανίστηκε για να καταθέσει καλά προετοιμασμένος.
Ακόμα και οι δύο γερουσιαστές των Δημοκρατικών Ρίτσαρντ Μπλάμενταλ και Καμάλα Χάρις (που βομβάρδισαν τον νεαρό διευθύνοντα σύμβουλο του αμερικανικού κολοσσού με τις πιο αιχμηρές ερωτήσεις) προέτρεψαν τους «ακολούθους» τους στο Twitter να παρακολουθήσουν την ακροαματική διαδικασία –τι ειρωνεία –μέσα από τις σελίδες τους στο Facebook!
«Στόχος μου δεν ήταν ποτέ να κάνω το Facebook αχτύπητο. Ούτε εγώ είμαι τέτοιος» είχε πει ο Ζούκερμπεργκ το 2014 σε μια αποστροφή ειλικρίνειας όχι τελικά και τόσο σπάνια για τον ψηφιακό του γίγαντα. Ομως από εκείνη την παραδοχή μέχρι τη σημερινή αποκάλυψη ότι η εταιρεία συλλογής και ανάλυσης δεδομένων Cambridge Analytica συνεργάστηκε με την προεκλογική ομάδα του Ντόναλντ Τραμπ συγκεντρώνοντας πάνω από 87 εκατομμύρια προφίλ χρηστών και χρησιμοποιώντας τα εν συνεχεία ως εργαλεία μόχλευσης προκειμένου να επηρεάσει το προεδρικό αποτέλεσμα του 2016, απογυμνώνεται το Facebook.
Το κενό στη διαχείριση και ακολούθως στην προστασία των προσωπικών δεδομένων από το πανίσχυρο μέσο αποδείχθηκε τελικά μαύρη τρύπα που ήγειρε ταυτόχρονα ένα πολύ σοβαρό ζήτημα. Το πώς εμείς οι ίδιοι ως χρήστες καταγράφουμε ή ανταλλάσσουμε την εκάστοτε πληροφορία και κυρίως πώς σεβόμαστε πρώτοι τα όσα αποκαλύπτουμε στον κυβερνοχώρο για τον εαυτό μας, με τις αναρτήσεις που κάνουμε, οι οποίες συναινούν στη δημοσιοποίηση της ιδιωτικής μας ζωής.
Σήμερα, κανείς δεν μπορεί να επικαλεστούμε το επιχείρημα της παραβίασης της ιδιωτικότητάς μας όταν, προκειμένου να ανοίξουμε ένα προφίλ στο Facebook, καλούμαστε από το μέσο να απαντήσουμε σε σειρά προσωπικών ερωτήσεων. Είτε τις δίνουμε και αποκτάμε λογαριασμό είτε δεν τις απαντάμε και απλώς δεν μπορούμε να προχωρήσουμε στο επόμενο βήμα ώστε να γίνουμε μέλη στη μεγαλύτερη ψηφιακή «χώρα» παγκοσμίως, με περισσότερα από δύο δισεκατομμύρια χρήστες.
Υπό αυτό το πρίσμα, η αποκάλυψη μεγατόνων για το Facebook και την εταιρεία παροχής συμβούλων Cambridge Analytica δεν έρχεται σαν κεραυνός εν αιθρία. Με την υπόθεση παρακολούθησης εκατομμυρίων πολιτών της NSA που έφερε στο φως ο αμερικανός πρώην πράκτορας Εντουαρντ Σνόουντεν όλοι γνωρίζαμε ότι τα δεδομένα μας ήταν ήδη στη διάθεση των μυστικών υπηρεσιών.
Αυτό που πρέπει να παραδεχθούμε είναι ότι είμαστε τρόπον τινά «καταδότες» του εαυτού μας. Αρκούν μόλις κάποιες δεκάδες likes, κάποιες ενημερώσεις της κατάστασής μας ή αναρτήσεις ώστε ο Μεγάλος ψηφιακός Αδελφός να αποκωδικοποιήσει το προφίλ μας, τις προτιμήσεις μας, ακόμη και τις πολιτικές μας πεποιθήσεις που εμείς νομίζουμε ότι τις κρατάμε μυστικές.
«Πρόκειται για την πιο επιτυχημένη μηχανή παρακολούθησης, την αναλυτικότερη βάση δεδομένων που αφορά τις ανθρώπινες σχέσεις και επικοινωνίες, για δεδομένα που βρίσκονται αποθηκευμένα σε servers στις Ηνωμένες Πολιτείες και που είναι στη διάθεση των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών» είχε παραδεχθεί προ οκταετίας ο αυστραλός ακτιβιστής και συνιδρυτής του ιστότοπου WikiLeaks Τζούλιαν Ασαντζ αναφερόμενος στο Facebook, που το χαρακτήριζε ως την πιο απαίσια μηχανή κατασκοπείας που φτιάχτηκε ποτέ.
Ο Μαρκ Ζούκερμπεργκ ζήτησε συγγνώμη για το φιάσκο-μαμούθ αναλαμβάνοντας πλήρως την ευθύνη και παραδεχόμενος ότι και τα δικά του προσωπικά δεδομένα εκλάπησαν και χρησιμοποιήθηκαν αθέμιτα. Αν και δεν κατάφερε να πείσει το ακροατήριό του ως διαδικτυακό θύμα, δεσμεύτηκε παρ’ όλα αυτά να κάνει «όλες τις απαραίτητες αλλαγές για να περιορίσει αυτές τις λανθασμένες χρήσεις» που αποτελούν στην πραγματικότητα τη μεγαλύτερη παραβίαση δεδομένων μέσου κοινωνικής δικτύωσης στα χρονικά.

Η Ευρώπη θωρακίζεται

«Το Κογκρέσο δεν πρόκειται να πλήξει το Facebook και τον Ζούκεμπεργκ, όμως η Ευρώπη και ο νέος Γενικός Κανονισμός για την προστασία προσωπικών δεδομένων (ΓΚΠΔ) θα μπορούσε να το κάνει» είναι ο τίτλος σε άρθρο γνώμης του Ρόλαντ Μάνθορπ στο αμερικανικό περιοδικό «Wired».

Ο αμερικανός αρθρογράφος αναφέρεται στο νομοθετικό πλαίσιο της προστασίας δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αναμένεται να τεθεί σε εφαρμογή στις 25 Μαΐου του 2018 στην Ευρώπη, ένα επικαιροποιημένο νομοθέτημα που λαμβάνει υπόψη τις νέες τεχνολογίες και το οποίο φιλοδοξεί να αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε, διαχειριζόμαστε και αναλύουμε το ψηφιακό μας αποτύπωμα.

Με δεδομένο ότι ο κανονισμός θα εφαρμόζεται εξωεδαφικά και όχι μόνο σε επιχειρήσεις που έχουν έδρα στην ΕΕ αλλά και σε άλλες εκτός Ενωσης χώρες που προσφέρουν ωστόσο προϊόντα και υπηρεσίες σε υποκείμενα εντός της Ενωσης, το Facebook θα πρέπει άμεσα να συμμορφωθεί με αυτόν και να τελεί υπό καθεστώς λογοδοσίας στους πολιτικούς και ρυθμιστικούς θεσμούς. Ο Ζούκερμπεργκ ωστόσο εμφανίστηκε πρόθυμος να εφαρμόσει τους ευρωπαϊκούς κανόνες σε ολόκληρο τον κόσμο.

Το «δικαίωμα στη λήθη»

Μεταξύ της δέσμης μέτρων ο κανονισμός θα παρέχει τη δυνατότητα πρόσβασης στα προσωπικά δεδομένα όταν υφίστανται επεξεργασία, τη δυνατότητα διόρθωσης ή συμπλήρωσης ελλιπών δεδομένων, αλλά και τη δυνατότητα εναντίωσης στην επεξεργασία των δεδομένων.

Για πρώτη φορά εισάγεται το επονομαζόμενο «δικαίωμα στη λήθη», δηλαδή το δικαίωμα του ατόμου (με αναδρομική μάλιστα ισχύ) να μπορεί να σβήσει κάθε ψηφιακό του αποτύπωμα προκειμένου να «ξεχαστεί» από πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, εάν επιθυμεί να αφαιρέσει τα δεδομένα του από το Διαδίκτυο, ή εάν αυτά έχουν υποβληθεί σε παράνομη επεξεργασία.

Είναι δε εξαιρετικά σημαντικό ότι η ευρωπαϊκή λήψη μέτρων για την ασφαλή χρήση του Διαδικτύου προβλέπει την προστασία των ανήλικων παιδιών. Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό, τα παιδιά αναγνωρίζονται ως ευάλωτη ομάδα που χρήζει ιδιαίτερης προστασίας, κάτι που πρακτικά σημαίνει πως τα ανήλικα άτομα δεν θα μπορούν να δίνουν τα ίδια συγκατάθεση για την επεξεργασία των προσωπικών δεδομένων τους σε διαδικτυακές πλατφόρμες και μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ