Θα φθάσει ο Ερντογάν ως τη σύγκρουση με την Ουάσιγκτον;

Μετά το Αφρίν, τι; Θα τολμήσει ο Ερντογάν να στείλει στρατό και πιο ανατολικά εντός της Συρίας, εκεί που οι Τούρκοι μπορεί να συγκρουστούν με τις δυνάμεις των ΗΠΑ, ακόμα και ως το Βόρειο Ιράκ, όπως απειλεί; Αυτό είναι το μεγάλο ερώτημα μετά την κατάληψη του κουρδικού θύλακα στα σύνορα με την Τουρκία, που είχε γίνει υπαρξιακή απειλή για το καθεστώς του «νεοσουλτάνου». Τρέμοντας μη στήσουν οι Κούρδοι αυτόνομο κράτος εκεί –καθώς οι μαχητές τους ήταν εκείνοι που εκδίωξαν, ως σύμμαχοι των ΗΠΑ στο έδαφος, τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους, ο Ερντογάν τούς πολιόρκησε ασφυκτικά, επί δύο μήνες. Οι Τούρκοι εισέβαλαν τελικά, ως δύναμη κατοχής, την περασμένη Κυριακή, και τώρα ο Ερντογάν απειλεί να συνεχίσει την επέλαση προς Ανατολάς, «καθαρίζοντας από τους Κούρδους τρομοκράτες» και το Μανμπίτζ, μια κυρίως αραβική πόλη που βρίσκεται σε απόσταση 100 χλμ. ανατολικά του Αφρίν. Αλλά εκεί είναι παρούσες αμερικανικές δυνάμεις, και με βάσεις, στο πλευρό των συμμάχων τους κούρδων πολιτοφυλάκων.

Για τον Ερντογάν, το βραβείο είναι μεγάλο. Αν μετά το Αφρίν πέσει και το Μανμπίτζ, οι δυνάμεις που υποστηρίζονται από την Τουρκία θα ελέγχουν μια συνεχή έκταση 200 χιλιομέτρων στα βόρεια σύνορα της Συρίας, δυτικά του Ευφράτη. Θα προχωρήσει προς τα εκεί ο στρατός του Ερντογάν, αψηφώντας τις ενστάσεις ΗΠΑ και ΕΕ;

«Η όρεξη της Τουρκίας φαίνεται πως ανοίγει μετά τις εξελίξεις της περασμένης εβδομάδας» λέει στο «Βήμα» ο Κωνσταντίνος Φίλης, διευθυντής Ερευνών του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων και συγγραφέας του βιβλίου «Τουρκία, Ισλάμ, Ερντογάν».

«Ωστόσο θα αποτελέσει κρίσιμο λάθος αν η Αγκυρα αποφασίσει να εμβαθύνει εδαφικά και να διευρύνει χρονικά την παρουσία της, χωρίς να έχουν προηγηθεί αντίστοιχες συμφωνίες (σ.σ.: με τις ΗΠΑ), όπως αυτή με τη Ρωσία για το Αφρίν. Ηδη τα τουρκικά στρατεύματα κινδυνεύουν να καταστούν ευάλωτα στο αντάρτικο στην ύπαιθρο, με σοβαρό και το ενδεχόμενο επιθέσεων στο εσωτερικό της Τουρκίας» τονίζει ο δρ Φίλης.

Και καταλήγει: «Το επόμενο στοίχημα για τη γείτονα φαίνεται να είναι το Μανμπίτζ, αλλά η έλευση του νέου υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο πιθανόν να αλλάζει τα δεδομένα ή τουλάχιστον να καθυστερεί την αναζήτηση ομαλής λύσης που φέρεται να συζητούσε ο προκάτοχός του με την Αγκυρα. Βέβαια, εφόσον η Ουάσιγκτον αποδειχθεί δεκτική απέναντι στις τουρκικές απαιτήσεις θα πρέπει και να ισορροπήσει με τον πλέον αξιόμαχο και συνεπή εταίρο της (τους Κούρδους), ώστε να αποτρέψει μελλοντική προσέγγισή τους με το καθεστώς του Ασαντ και τους συμμάχους του (Ρωσία και Ιράν). Η Τουρκία απέκτησε ένα πρώτο έρεισμα, ώστε να μην μπορεί να αγνοηθεί στις διαπραγματεύσεις για το μέλλον της Συρίας, αλλά είναι ακόμη πρόωρο να προδικάσουμε την τύχη του Αφρίν, και κατ’ επέκταση το επιτυχές του εγχειρήματος της τουρκικής εμπλοκής».

Ενθουσιασμένος, προς το παρόν, ο Ερντογάν υποσχέθηκε να επεκτείνει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις σε άλλες περιοχές που κυριαρχούν οι κούρδοι «τρομοκράτες» στη Συρία, και στο γειτονικό Ιράκ, στο όρος Σιντζάρ –κινήσεις που θα μπορούσαν ενδεχομένως, και αν δεν υπάρξει προηγούμενη συμφωνία, να φέρουν τούρκους και αμερικανούς συμμάχους αντιμέτωπους. Δεν θεωρείται πιθανόν –πολλοί λένε πως οι κορόνες Ερντογάν έχουν στόχο να πιέσει για να κλείσει μια συμφωνία για συνδιαχείριση «ζωνών ασφαλείας» με τους Αμερικανούς στο Μανμπίτζ και στο Βόρειο Ιράκ, αν ευοδωθεί και ο σχεδιασμός του για συμφωνία με την κυβέρνηση της Βαγδάτης, μετά τις εκλογές.

Πολλά είναι τα αν και μία η βεβαιότητα. Οι Κούρδοι είναι ο απόλυτος εφιάλτης του Ερντογάν και η αυτονομία τους στα σύνορα υπαρξιακή απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της Τουρκίας. Στο χάος του συριακού πολέμου, οι κούρδοι μαχητές συνεργάστηκαν με τις Ηνωμένες Πολιτείες για να πολεμήσουν τους τζιχαντιστές και κατάφεραν να ελέγξουν μια τεράστια αυτόνομη περιοχή κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία, που ανέρχεται σε ένα τέταρτο της συνολικής επικράτειας της Συρίας.

Αυτό έχει οδηγήσει την Αγκυρα να εμποδίσει με κάθε μέσο την επέκταση των Κούρδων, φοβούμενη αλυτρωτισμό στο εσωτερικό της, καθώς οι Κούρδοι αποτελούν το 15% του πληθυσμού στη Νοτιοανατολική Τουρκία. Ο Ερντογάν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν θα επιτρέψει ποτέ έναν «τρομοκρατικό διάδρομο» κατά μήκος των συνόρων του. Και το όνειρο των Κούρδων για αυτονομία / ανεξαρτησία φαίνεται όλο και πιο εύθραυστο.

Σε δύσκολη θέση έχουν βρεθεί και οι ΗΠΑ. Η τουρκική επίθεση στο Αφρίν στρίμωξε τους Αμερικανούς γιατί έπρεπε να ζυγίσουν τα συμφέροντα των Κούρδων, των μοναδικών συμμάχων τους στο έδαφος της Συρίας, και τη σχέση τους με την Τουρκία, βασικού συμμάχου στο ΝΑΤΟ. Τελικά οι Αμερικανοί δεν έκαναν τίποτε για να βοηθήσουν τους Κούρδους στο Αφρίν.

Εμπειροι αναλυτές λένε πάντως ότι το ναρκοπέδιο της Συρίας μπορεί να γίνει το μαύρο πηγάδι που θα φάει και τον Ερντογάν –μέσω της νέμεσής του, των Κούρδων. Τώρα, σε πρώτη φάση, έκαναν τον τακτικό ελιγμό: υποχώρησαν μαζί με τον άμαχο πληθυσμό από το Αφρίν, για να τον χτυπήσουν σκληρά με αντάρτικο, μετά.

Το «οθωμανικό χαστούκι» και τα «σύνορα της καρδιάς»

Τον καίει, πάνω απ’ όλα, να εκλεγεί ξανά το 2019. Και o αυταρχικός «σουλτάνος» θα κάνει τα πάντα για να το καταφέρει. Στο εσωτερικό, διώκοντας άγρια κάθε «γκιουλενιστή», πραγματικό ή φανταστικό αντίπαλο. Στο εξωτερικό, εξάγοντας την κρίση και ρίχνοντας λάδι στη φωτιά του εθνικισμού, πουλώντας νεοοθωμανικό μεγαλείο ανατολικά προς τη Συρία και το Ιράκ και δυτικά προς το Αιγαίο και την Κύπρο.

Ετσι ο Ερντογάν μίλησε για τα «σύνορα τις καρδιάς μας» της πάλαι ποτέ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Και τόλμησε να απειλήσει, τις ΗΠΑ, με «οθωμανικό χαστούκι»! Οσο δεν βρίσκει αντίσταση, αποθρασύνεται. Ευχολόγια από την ΕΕ και αμφιθυμία από την Αμερική του Τραμπ φαίνεται να τον έχουν ενθαρρύνει.

«Μέχρι πού θα φτάσει;» ρωτήσαμε τον Τάσο Χατζηβασιλείου, πολιτικό επιστήμονα-τουρκολόγο.
«Ο Ερντογάν είναι σήμερα ο αδιαμφισβήτητος εθνικός ήρωας εντός της Τουρκίας. Η νίκη του στο Αφρίν αποτελεί ταυτόχρονα, εσωτερικά, την πρώτη μεγάλη νίκη επί του κεμαλισμού.

Στο εξής οι στόχοι του είναι οι εξής:

Πρώτον, να αποτρέψει πάση θυσία τη δημιουργία κουρδικής οντότητας στη Συρία. Καθώς έχει αναγάγει το κουρδικό διακύβευμα σε ζήτημα εθνικής ασφάλειας, δεν αποκλείεται να κατευθυνθεί στο Μανμπίτζ, ακόμα κι αν εκεί βρίσκονται αμερικανοί στρατιώτες. Στην ουσία, θα επιχειρήσει να εξουδετερώσει όλους τους κουρδικούς θύλακες.

Δεύτερον, να καλλιεργήσει τον νέο εθνικό μύθο του “περιούσιου και λαμπρού τουρκικού έθνους”, το οποίο επιβουλεύονται ξένες δυνάμεις.

Και, τρίτον, να συσπειρώσει τον λαό γύρω από τον ίδιο, ο οποίος φιλοδοξεί να αναδειχθεί σε νέο εθνοπατέρα. Ο χρονικός ορίζοντας του σχεδίου είναι οι εκλογές του 2019, όπου ο Ερντογάν επιθυμεί για λόγους γοήτρου να κερδίσει στον πρώτο γύρο» μας λέει ο κ. Χατζηβασιλείου.