Ιταλία: Mamma mia, τι μπάχαλο!

Τα λαϊκίστικα, αντισυστημικά κόμματα και η Ακροδεξιά ήταν οι μεγάλοι νικητές των ιταλικών εκλογών της Κυριακής, κερδίζοντας συνολικά πάνω από το 50% των ψήφων –αν και κανένα κόμμα ή συνασπισμός δεν φαίνεται να συγκεντρώνει αρκετές ψήφους για να κυβερνήσει μόνος του.

Το αντισυστημικό Κίνημα 5 Αστέρων με επικεφαλής τον 31χρονο Λουίτζι Ντι Μάιο είναι πιθανό να αναδειχθεί το μεγαλύτερο κόμμα, με πάνω από το 30% των ψήφων. Αυτό θα σηματοδοτεί σημαντικά κέρδη για ένα κόμμα που ιδρύθηκε μόλις το 2009 (από τον λαϊκιστή πρώην τηλεστάρ κωμικό Μπέπε Γκρίλο), επιχειρώντας να προσελκύσει τους ψηφοφόρους που έχουν απογοητευθεί από την παραδοσιακή ιταλική πολιτική.

Η μεγαλύτερη αναστάτωση είναι η ανάδειξη της ακροδεξιάς Λέγκας (πρώην Λέγκας του Βορρά) του Ματέο Σαλβίνι ως της πιο δημοφιλούς δύναμης στα δεξιά. Η Λέγκα εμφανίζεται να συγκεντρώνει περί το 18% των ψήφων και να γίνεται το τρίτο μεγαλύτερο κόμμα της χώρας.

Το ποσοστό αυτό την καθιστά μακράν τη μεγαλύτερο εταίρο στον συνασπισμό της Δεξιάς με το Forza Italia του πρώην πρωθυπουργού Σίλβιο Μπερλουσκόνι και τους ακροδεξιούς Αδελφούς της Ιταλίας. Ο συνασπισμός αναμένεται να λάβει περίπου το 37% των ψήφων, λιγότερο από το 40% που απαιτείται για την κυβερνητική πλειοψηφία.

Αν επιβεβαιωθεί, το αποτέλεσμα θα δώσει στον Σαλβίνι ισχυρότερη αξίωση να είναι πρωθυπουργός από τον άνθρωπο που επέλεξε ο 81χρονος Μπερλουσκόνι, τον σημερινό πρόεδρο της ευρωβουλής Αντόνιο Ταγιάνι. Ο ίδιος ο Μπερλουσκόνι δεν μπορεί να γίνει πρωθυπουργός λόγω καταδίκης για φορολογική απάτη. Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι δραματική ανατροπή από προηγούμενες συμμαχίες μεταξύ των δύο δυνάμεων, στις οποίες κυριαρχούσε πάντοτε το Forza Italia.

Ενώ το Κίνημα 5 Αστέρων δεσμευόταν να μην εισέλθει σε συνασπισμό με κανένα κόμμα, ο Ντι Μάιο δήλωσε τον Ιανουάριο ότι αν το κόμμα δεν κερδίσει το 40% των ψήφων θα παρουσιάσει το πρόγραμμά του και θα δει ποια άλλα κόμματα, συμπεριλαμβανομένης της Λέγκας, είναι διατεθειμένα να το υποστηρίξουν.

Εν τω μεταξύ, το κυβερνών κεντροαριστερό Δημοκρατικό Κόμμα (PD), υπό την ηγεσία του πρώην πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι, αναμένεται να λάβει περίπου το 19% των ψήφων. Εάν καμία ομάδα δεν επιτύχει το όριο του 40% που θεωρείται το όριο ασφαλείας για την πλειοψηφία, ίσως χρειαστεί να αναζητήσουν συμμαχίες για να πείσουν τον πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα ότι μπορούν να σχηματίσουν κυβέρνηση.

Πλέον φαντάζει σχεδόν απίθανο κάποιο από τα τρία μεγαλύτερα κόμματα της Ιταλίας να καταφέρει να εξασφαλίσει αυτοδυναμία, ενώ πολύ λίγες είναι και οι ελπίδες για επιστροφή σε μια «συμβατική» κυβέρνηση, γεγονός που θα προκαλέσει νέο πονοκέφαλο στην ΕΕ. Τα επικρατέστερα σενάρια είναι ο σχηματισμός ενός ευρωσκεπτικιστικού συνασπισμού που θα αμφισβητήσει την ιδέα της περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, ή η διεξαγωγή νέων εκλογών για την αποφυγή αδιεξόδου.

Επιπλέον, η ισχυρή επίδοση της Λέγκας, η οποία έχει μια σκληρή ατζέντα κατά των μεταναστών, θα ανεβάσει το ζήτημα ακόμα πιο ψηλά στην πολιτική ατζέντα. Ο Μπερλουσκόνι χαρακτήρισε τη μετανάστευση «μια κοινωνική βόμβα έτοιμη να εκραγεί», όταν ένας ακροδεξιός εξτρεμιστής επιτέθηκε σε έξι Αφρικανούς τον περασμένο μήνα και δεξιοί υποψήφιοι έδωσαν υποσχέσεις για την απέλαση των 600.000 παράνομων μεταναστών.

Το PD φαίνεται να τιμωρήθηκε από τους ψηφοφόρους για τον αργό ρυθμό της οικονομικής ανάκαμψης και το επίμονα υψηλό ποσοστό της ανεργίας. Πρόκειται για μια ιστορική ήττα της ιταλικής Κεντροαριστεράς δύσκολα διαχειρίσιμη από τον Ρέντσι. Καθώς οι προβολές δίνουν στο κεντροαριστερό κόμμα κάτι λιγότερο από 19% –το ήμισυ της δύναμης που είχε στις ευρωεκλογές του 2014 –ο 43χρονος Ρέντσι, σύμφωνα με τα όσα αναφέρει ο ιταλικός Τύπος, φέρεται έτοιμος να υποβάλει την παραίτησή του από την ηγεσία αλλά ακόμη δεν έχει ανακοινώσει επίσημα τις προθέσεις του. Πάντως τη Δευτέρα το μεσημέρι ο εκπρόσωπος του Ρέντσι, με ανάρτησή του στο Twitter, διέψευσε την πληροφορία. Παρασκηνιακά ακούγεται το όνομα του 39χρονου Μαουρίτσιο Μαρτίνα ως πιθανού διαδόχου στην ηγεσία του Δημοκρατικού Κόμματος.

Σε αντίθεση με το PD και το Forza Italia, που είναι φιλοευρωπαϊκά κόμματα, η Λέγκα και τα 5 Αστέρια έχουν ευρωσκεπτικιστικές θέσεις, παρόλο που χαμήλωσαν τους τόνους σε μεγάλο βαθμό κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας. Αλλά μια μεγαλύτερη ανησυχία για τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, σύμφωνα με τα λόγια που αργότερα αναγκάστηκε να αποσύρει, είναι ότι η Ιταλία μπορεί να αποκτήσει μια «μη λειτουργική κυβέρνηση».

Ούτε οι προοπτικές νέων εκλογών είναι πολύ ενθαρρυντικές σύμφωνα με τους αναλυτές, οι οποίοι λένε ότι άλλη μια ψηφοφορία βάσει του νέου εκλογικού νόμου θα έχει τα ίδια αποτελέσματα.

Τα πρώτα σημάδια πιθανών κυβερνητικών συμμαχιών θα προκύψουν από τις 23 Μαρτίου, όταν συγκεντρωθούν οι 630 βουλευτές και 315 γερουσιαστές για να εκλέξουν τους προέδρους των δύο σωμάτων.