Ζιμπάμπουε: Η άνοδος και η πτώση της «Γκούτσι Γκρέις»

Ακόμη και πριν από τα δραματικά γεγονότα της περασμένης εβδομάδας, τα οποία ήταν η αρχή της πτώσης της «Γκούτσι Γκρέις», το 2017 δεν ήταν μια σπουδαία χρονιά για τη γυναίκα του Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Υπήρξε εκείνο το περιστατικό στο οποίο η πρώτη κυρία της Ζιμπάμπουε επιτέθηκε σε ένα νεαρό μοντέλο στο Γιοχάνεσμπουργκ –και έκανε χρήση της διπλωματικής ασυλίας της για να αποφύγει μια ενοχλητική δικαστική υπόθεση.

Επειτα ήταν η σκληρή διαμάχη με τον Εμερσον Μνανγκάγκουα, αντιπρόεδρο και αντίπαλό της για τη διαδοχή του συζύγου της. Ηταν τέτοια η αντιζηλία τους που η Γκρέις αναγκάστηκε να διαψεύσει δημοσίως τις φήμες ότι σχεδίαζε να τον δηλητηριάσει.

Ακολούθησε η κατάρρευση της οικονομίας της Ζιμπάμπουε και της προσωπικής δημοτικότητάς της. Οι πολιτικές φιλοδοξίες της Γκρέις Μουγκάμπε έχουν να κάνουν τόσο με τη δίψα για εξουσία όσο και με το ένστικτο της αυτοσυντήρησης για την ίδια και τα παιδιά της: έχει δύο γιους και μία κόρη με τον 93χρονο πρόεδρο.

Την περασμένη εβδομάδα κυκλοφόρησε η είδηση ότι ήταν στη Ναμίμπια για δουλειές, την ώρα που ο σύζυγός της παρέμενε κρατούμενος σε κατ’ οίκον περιορισμό από τον στρατό στη Χαράρε.

Πίσω από την άνοδο, και την πτώση της, βρίσκεται μια ιστορία αγάπης. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 η Γκρέις, μια νεαρή διαζευγμένη γυναίκα που είχε βρει δουλειά ως δακτυλογράφος του προέδρου, διαπίστωσε ότι ο Μουγκάμπε τής έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

«Ερχόταν κοντά μου και με ρωτούσε για την οικογένειά μου. Ηθελε να μάθει πράγματα για τη ζωή μου, αν ήμουν παντρεμένη πριν, τέτοια πράγματα… Δεν ήξερα ότι αυτό θα οδηγούσε κάπου. Ημουν πολύ ντροπαλή εκείνη την εποχή» είπε η Γκρέις σε μια σπάνια συνέντευξη το 2013.

Υπήρχαν μερικά εμπόδια στη σχέση τους. Το ένα ήταν η διαφορά ηλικίας –ο πρόεδρος Μουγκάμπε είναι 40 χρόνια μεγαλύτερος από την Γκρέις. Και ήταν ήδη παντρεμένος, με τη Σάλι Μουγκάμπε, η οποία έπασχε τότε από καρκίνο σε τελικό στάδιο. «Αισθάνθηκα λίγο άβολα όταν μου έκανε πρόταση γάμου ενώ ήταν ακόμη παντρεμένος με τη Σάλι» ομολόγησε η Γκρέις.

Η Σάλι πέθανε το 1992. Η Γκρέις και ο Ρόμπερτ παντρεύτηκαν το 1996 σε μια τεράστια τελετή στην οποία συμμετείχαν 40.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένου του Νέλσον Μαντέλα. Το ζευγάρι είχε ήδη δύο παιδιά –το τρίτο θα γεννιόταν έναν χρόνο αργότερα.

Στην αρχή, καθώς αγωνιζόταν να βγει από τη σκιά της δημοφιλούς Σάλι, η Γκρέις ήταν μια ήσυχη πρώτη κυρία. Εμφανιζόταν στο πλευρό του συζύγου της σε επίσημες εκδηλώσεις, αλλά δεν έδειχνε ενδιαφέρον για την πολιτική. Δημόσια επικεντρωνόταν στο φιλανθρωπικό έργο της, ιδιωτικά στις θρυλικές σπατάλες. Εγινε γνωστή με το παρατσούκλι «Γκούτσι Γκρέις» για τα πανάκριβα ψώνια από διάσημους οίκους μόδας. Σε ένα ξεφάντωμα αγορών στο Παρίσι φέρεται να ψώνισε ρούχα και αξεσουάρ αξίας 75.000 δολαρίων.

Εξίσου διαβόητο άρχισε να γίνεται το βίαιο ταμπεραμέντο της. Το 2009 ένας βρετανός φωτογράφος προσπάθησε να της τραβήξει μια φωτογραφία έξω από ένα ξενοδοχείο στο Χονγκ Κονγκ. Ο φωτογράφος ισχυρίστηκε ότι τον κυνήγησαν οι σωματοφύλακές της, οι οποίοι τον ακινητοποίησαν, ενώ η Γκρέις τον γρονθοκόπησε επανειλημμένα στο πρόσωπο. Από τότε, η πρώτη κυρία έχει εμπλακεί σε πολλά βίαια περιστατικά εκτός της Ζιμπάμπουε: στη Σιγκαπούρη, στη Μαλαισία και πρόσφατα στη Νότια Αφρική, όπου τον Αύγουστο κατηγορήθηκε για επίθεση εναντίον ενός νεαρού μοντέλου.

Η Γκρέις υπήρξε επικεφαλής σε αρκετές αποτυχημένες επιχειρήσεις εξόρυξης και δημιούργησε μια αυτοκρατορία γαλακτοκομικών με πέντε μονάδες που ανήκαν προηγουμένως σε λευκούς. Οι πρώην ιδιοκτήτες εκδιώχθηκαν στη διάρκεια της αμφιλεγόμενης διαδικασίας «μεταρρύθμισης της γης» στη Ζιμπάμπουε.

Το 2014 άρχισε να παρουσιάζεται σιγά-σιγά ως δυνητική διάδοχος του συζύγου της. Εγινε επικεφαλής της οργάνωσης γυναικών του κυβερνώντος κόμματος, θέση που της έδωσε λόγο στο παντοδύναμο όργανο λήψης αποφάσεων του κόμματος, το πολιτικό γραφείο. Η πρώτη κυρία είχε την ενεργό υποστήριξη της νεολαίας του κόμματος Zanu-PF, και πολλοί πολιτικοί συγκεντρώθηκαν γύρω της για να σχηματίσουν μια ομάδα που ονομάζεται «Generation 40» (G40-Γενιά 40) –μια ομάδα νεότερων ηγετών που σκόπιμα δίνει έμφαση στην ηλικιακή διαφορά από την παλαιά φρουρά του κόμματος.

Αλλά η σπάταλη, κακότροπη πρώτη κυρία παρέμεινε βαθιά αντιδημοφιλής στον ευρύτερο πληθυσμό και δεν ήταν η μοναδική υποψήφια για τον θρόνο.

Τα τελευταία χρόνια ο Μνανγκάγκουα είχε αναδειχθεί πιθανός διάδοχος του συζύγου της, εν μέρει λόγω της υποστήριξης από τις ισχυρές δυνάμεις ασφαλείας της χώρας και από τους βετεράνους του αντάρτικου αγώνα για την ανεξαρτησία της Ζιμπάμπουε από τους βρετανούς αποικιοκράτες τη δεκαετία του 1970.

Η κίνηση του Ρόμπερτ Μουγκάμπε να απολύσει τον Μνανγκάγκουα την περασμένη εβδομάδα φάνηκε να διευθετεί τη σύγκρουση υπέρ της, αλλά η παρέμβαση του στρατού έβαλε τέλος στις ηγετικές φιλοδοξίες της «Γκούτσι Γκρέις».