Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία: «Το κορίτσι του Ραχόι» θα βγάλει τα κάστανα από τη φωτιά;

Είναι το δεξί χέρι του Μαριάνο Ραχόι, η έμπιστη που αναλαμβάνει τις δύσκολες αποστολές σε κρίσεις όπως αυτή του ιού Εμπολα το 2014 ή των ισπανών δημοσιογράφων που πιάστηκαν όμηροι από τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους το 2015. Να γιατί ο πρωθυπουργός ανέθεσε στη Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία, τη 47χρονη αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και ανερχόμενο αστέρι της Δεξιάς, την προσωρινή διοίκηση της Καταλωνίας, σε αντικατάσταση του έκπτωτου Κάρλες Πουιτζντεμόν, που αυτοεξορίστηκε στο Βέλγιο για να γλιτώσει τις ποινικές διώξεις για εξέγερση και αποστασία.

Η Σοράγια θα παραμείνει πρόεδρος στην ταραγμένη περιφέρεια τουλάχιστον μέχρι τις εκλογές της 21ης Δεκεμβρίου. Ισως και περισσότερο, αν οι τοπικές πολιτικές διαιρέσεις περιπλέξουν τη δημιουργία της επόμενης κυβέρνησης της Καταλωνίας. Η άνοδός της είναι εντυπωσιακή. «Το κορίτσι του Ραχόι» («La Niña de Rajoy»), όπως την έλεγαν το 2008, στα πρώτα της βήματα ως εκπροσώπου του Λαϊκού Κόμματος (PP), ήταν μόλις 36 όταν μπήκε «κατά τύχη» στην πολιτική. Μοναχοκόρη φτωχής οικογένειας από το Βαγιαδολίδ της Καστίλλης, αριστούχος απόφοιτος Νομικής, παρουσιάστηκε ένα πρωί του 2001 στο μέγαρο La Moncloa, έδρα της ισπανικής κυβέρνησης, για μια συνέντευξη για δουλειά. Την προσέλαβαν μετ’ επαίνων στις νομικές υπηρεσίες του αντιπροέδρου, όπου επικεφαλής ήταν ο Μαριάνο Ραχόι, υπουργός τότε στην κυβέρνηση του Χοσέ Μαρία Αθνάρ.

Ηταν «επαγγελματικός έρωτας με την πρώτη ματιά» λέει η Σοράγια. Λατρεύει την «αδρεναλίνη» της πολιτικής και «θαυμάζει» το αφεντικό της, που γρήγορα γίνεται μέντοράς της και τη βάζει στον στενό κύκλο των ανθρώπων της απόλυτης εμπιστοσύνης του. Το 2004 το ΡΡ χάνει τις εκλογές, αλλά εκείνη εκλέγεται βουλευτής. Το 2008, ενώ το κόμμα εξακολουθεί να βρίσκεται στην αντιπολίτευση, η Σοράγια προωθείται στο προσκήνιο. Διορίζεται εκπρόσωπος της κοινοβουλευτικής ομάδας του ΡΡ, συμβολίζοντας το νέο πρόσωπο του κόμματος: πιο μοντέρνο και πιο κεντρώο. Τον Νοέμβριο του 2011, όταν οι συντηρητικοί κερδίζουν επιτέλους τις βουλευτικές εκλογές, η Σοράγια έχει μόλις γεννήσει ένα αγοράκι. Τόσο το χειρότερο για την άδεια μητρότητας. Παίρνει μόλις δύο εβδομάδες άδεια και ρίχνεται ξανά στη σκληρή δουλειά. Οι φεμινίστριες της επιτίθενται, αλλά εκείνη εξηγεί ότι γυρίζει σπίτι κάθε δύο ώρες για να θηλάσει.

Διορίζεται αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, υπουργός Προεδρίας, επικεφαλής του Εθνικού Κέντρου Πληροφοριών (CNI) και εκπρόσωπος της εκτελεστικής εξουσίας, αναλαμβάνοντας να εξηγήσει στην κοινή γνώμη τις σκληρές αποφάσεις για τις μεγάλες κρίσεις που γνώρισε η Ισπανία τα τελευταία χρόνια. Ενώ η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της πτώχευσης, τα «κόκκινα» στεγαστικά και οι εξώσεις εκρήγνυνται, η δημόσια υγεία και η εκπαίδευση υποφέρουν από δραστικές περικοπές του προϋπολογισμού και οι δημόσιοι υπάλληλοι χάνουν τον μισθό ενός μηνός, εκείνη αντιμετωπίζει τους δημοσιογράφους έπειτα από κάθε υπουργικό συμβούλιο προσπαθώντας να πείσει για την αναγκαιότητα της άγριας λιτότητας. Για μέρος της Ισπανίας, η Σοράγια είναι το πρόσωπο της κρίσης.

Η σκληρή πτέρυγα του ΡΡ, του Χοσέ Μαρία Αθνάρ και του επισκοπικού ραδιοφωνικού σταθμού La Cope τη θεωρεί «πολύ προοδευτική», αλλά για τους υπόλοιπους είναι μια «σιδηρά κυρία της Δεξιάς», που αναδείχθηκε μάλιστα μία από τις πέντε πιο ισχυρές γυναίκες στην Ευρώπη από το περιοδικό «USA Today».Το 2016 ο Ραχόι, επανεκλεγμένος αρχηγός της κυβέρνησης, της αναθέτει μια νέα δύσκολη αποστολή: την επίλυση της καταλανικής κρίσης. Η Σοράγια πρέπει να πείσει τους αυτονομιστές να εγκαταλείψουν την ιδέα για ένα δημοψήφισμα ανεξαρτησίας. Εκείνη θέλει να φέρει τις διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του ισπανικού Συντάγματος και να τις επικεντρώσει σε θέματα οικονομικά, στις επενδύσεις και τις υποδομές. Είναι μια σκέτη αποτυχία. Οπως και η διαχείριση του ίδιου του δημοψηφίσματος: η Σοράγια Σάενθ ντε Σανταμαρία θεωρείται από πολλούς υπεύθυνη για το χάος και τη βίαιη αστυνομική καταστολή της 1ης Οκτωβρίου. Αλλά κανείς δεν αμφιβάλλει για τις φιλοδοξίες της: έχει ήδη συγκεντρώσει γύρω της μια ομάδα πιστών υπουργών, τους λεγόμενους «sorayos», για να τη στηρίξουν, όταν έρθει η ώρα, στη μάχη για την ηγεσία του κόμματος.

Στην πρώτη του εμφάνιση στην Καταλωνία μετά την απόφαση για προσωρινή αναστολή της καταλανικής αυτονομίας, ο ισπανός πρωθυπουργός υποστήριξε ότι οι κάλπες «θα βάλουν τέρμα στο αυτονομιστικό χάος», προσβλέποντας στην επικράτηση δυνάμεων «που θα σέβονται το Σύνταγμα και το καθεστώς της καταλανικής αυτονομίας».Μέτρηση του ινστιτούτου Metroscopia διαπιστώνει ότι με την προσφυγή στις κάλπες συμφωνεί το 69% των Καταλανών και το 76% του συνόλου των Ισπανών. Από το Βέλγιο όπου βρίσκεται αυτοεξόριστος ο έκπτωτος πρόεδρος της Καταλωνίας Κάρλες Πουιτζντεμόν έβαλε «νερό στο κρασί του», υποστηρίζοντας ότι θα αποδεχόταν και άλλο αποτέλεσμα πλην της απόσχισης. Αλλά οι πολιτικές δυνάμεις που φαίνεται να ενισχύονται ως αντίδραση στους αυτονομιστές είναι κάθε άλλο παρά έτοιμες για διαπραγμάτευση.

Σύμφωνα με τις τελευταίες δημοσκοπήσεις, η υπόθεση της Καταλωνίας μπορεί να μετατραπεί σε καταλύτη αναδιάταξης ολόκληρου του ισπανικού πολιτικού σκηνικού, καθώς οι Ciudadanos, το φιλελεύθερο κόμμα με την πιο σκληρή στάση απέναντι στους καταλανούς αυτονομιστές, εξακοντίζονται από την τέταρτη στην πρώτη θέση αποσπώντας 26,1%. Το κυβερνών Λαϊκό Κόμμα του Ραχόι και οι Σοσιαλιστές της αξιωματικής αντιπολίτευσης εμφανίζονται να ισοψηφούν στο 22,7%, ενώ οι αριστεροί Podemos υποχωρούν στο 14%.

Παράλληλα, οι μετρήσεις καταγράφουν αύξηση στο 55% (από 49%) του ποσοστού όσων επιθυμούν να μην ολοκληρώσει η κυβέρνηση μειοψηφίας του Μαριάνο Ραχόι την τετραετία, χωρίς να είναι σαφές αν αυτό οφείλεται στην κρίση της Καταλωνίας ή στην ακυβερνησία που προκύπτει λόγω της έλλειψης κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας (από το 2015).

Στην Καταλωνία, νίκη των υποστηρικτών της ανεξαρτησίας προεξοφλεί νέα δημοσκόπηση που δημοσιεύει η εφημερίδα «La Vanguardia». Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, τα κόμματα υπέρ της ανεξαρτησίας θα κερδίσουν στις εκλογές που προκήρυξε η Μαδρίτη, αλλά θεωρείται απίθανο να εξασφαλίσουν την κοινοβουλευτική πλειοψηφία.

Φαίνεται ότι η εμφανής έλλειψη στρατηγικής των αυτονομιστών μετά το αμφισβητούμενο δημοψήφισμα έχει βλάψει σοβαρά τον αγώνα τους. Αναλυτές λένε ότι ο «απίστευτος αυτοσχεδιασμός» μετά την ψηφοφορία καταρράκωσε την αξιοπιστία του κινήματος και οδήγησε σε «εύλογες αμφιβολίες» για το μέλλον – ιδίως αφότου φάνηκε ότι καμία χώρα δεν επρόκειτο να αναγνωρίσει τη νέα δημοκρατία, η οικονομία της οποίας έχει δεχθεί μεγάλο πλήγμα από την πολιτική αβεβαιότητα.