Θα ξεκινήσει πυρηνικός πόλεμος στη Βόρεια Κορέα; Μερικοί πιστεύουν πως ναι, τονίζοντας ότι τον έλεγχο των πυρηνικών στην Ουάσιγκτον και στην Πιονγκγιάνγκ τον έχουν δύο απρόβλεπτοι και γραφικοί ηγέτες, ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Κιμ Γιονγκ Ουν, στους οποίους αρέσει η επίδειξη ισχύος, να παίρνουν ρίσκα και να κινούνται στα όρια.
Οι περισσότεροι όμως πιστεύουν ότι δεν θα γίνει πυρηνικός πόλεμος και ότι ο «πόλεμος» θα μείνει στα λόγια και στις απειλές που ανταλλάσσουν ο Τραμπ και ο Κιμ, σαν δυο νταήδες που βρίζουν ο ένας τον άλλον αλλά δεν πιάνονται στα χέρια. Και αν ο πόλεμος ξεκινήσει από ένα λάθος που δεν θα καταστεί δυνατό να «μαζευτεί» και θα κλιμακωθεί; ρωτούν οι πρώτοι.
Η διαφορά για όσους ανησυχούν για την πιθανότητα πολέμου είναι ότι μέχρι πρότινος η μία πλευρά, η Αμερική, ήταν λογική ενώ σήμερα, μετά την εκλογή Τραμπ, και αυτή είναι απρόβλεπτη. Γι’ αυτό ο κόσμος που παρακολουθεί τις εξελίξεις είναι τόσο νευρικός και ανησυχεί.Παρά την απρόβλεπτη φύση των δύο ηγετών στην εξουσία στις ΗΠΑ και στη Βόρεια Κορέα, οι περισσότεροι αναλυτές πιστεύουν ότι η πιθανότητα σύρραξης, πυρηνικής ή συμβατικής, παραμένει μικρή.
Το κυριότερο επιχείρημα υπέρ αυτής της λογικής είναι ότι ο Κιμ χρησιμοποιεί το πυρηνικό του πρόγραμμα ως διαπραγματευτικό ατού –για να τον πάρει στα σοβαρά η διεθνής κοινότητα στο εξωτερικό και να διατηρήσει την εξουσία στο εσωτερικό –και όχι με στόχο να πραγματοποιήσει όντως επίθεση με πυρηνικό όπλο.
Στα άκρα
Ο Κιμ όμως σπρώχνει τα πράγματα στα άκρα. Μόνο μέσα στο 2017 έχει πραγματοποιήσει συνολικά 13 δοκιμές πυραύλων –οι δύο διηπειρωτικοί, τον Ιούλιο, υποστηρίζοντας ότι μπορούν να πλήξουν αμερικανικό έδαφος.
Τον Αύγουστο ακολούθησαν νέες αυστηρότερες κυρώσεις εναντίον της Βόρειας Κορέας από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ο Κιμ απείλησε ότι «θα κάνει τις ΗΠΑ να πληρώσουν ακριβά», ο Τραμπ ανταπάντησε απειλώντας με «φωτιά και οργή» και η Βόρεια Κορέα εκτόξευσε πύραυλο ο οποίος πέρασε πάνω από την Ιαπωνία προτού καταλήξει στον Ειρηνικό. Στις αρχές Σεπτεμβρίου η Βόρεια Κορέα προέβη σε δοκιμή βόμβας υδρογόνου, υποστηρίζοντας ότι μπορεί να εκτοξευτεί με πύραυλο μεγάλου βεληνεκούς.
Στόχος του Κιμ δεν είναι να στείλει μια τέτοια βόμβα εναντίον των ΗΠΑ, της Νότιας Κορέας ή της Ιαπωνίας αλλά να αναγνωριστεί από τη διεθνή κοινότητα, δηλαδή από την Ουάσιγκτον, ως πυρηνική δύναμη.
Ο παράλληλος στόχος του είναι να αναγνωριστεί από τους Βορειοκορεάτες ως ηγέτης ικανός να υπερασπιστεί τη χώρα από τις ΗΠΑ και να συσπειρώσει τον λαό γύρω του εναντίον του αμερικανικού εχθρού. Γι’ αυτό τροφοδοτεί το αφήγημα –το οποίο τροφοδοτεί άθελά του και ο Τραμπ –ότι η Ουάσιγκτον απειλεί την ίδια την ύπαρξη της Βόρειας Κορέας προκειμένου να την «καταπιεί» η μακράν πλουσιότερη Νότια Κορέα.
Διπλωματική λύση
Παρατηρητές του μυστικοπαθούς καθεστώτος της Βόρειας Κορέας θεωρούν ότι μόλις ο Κιμ αποκτήσει ένα πυρηνικό οπλοστάσιο ικανό να πλήξει τις ΗΠΑ, θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων να συζητήσει για το πάγωμα του πυρηνικού του προγράμματος –αλλά θα καθίσει σαν ίσος προς ίσον. Με άλλα λόγια, μόνο όταν ο βορειοκορεάτης ηγέτης αισθανθεί δυνατός στρατιωτικά θα είναι πρόθυμος να βρει μια διπλωματική λύση.Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η Βόρεια Κορέα απέχει μόνο δύο χρόνια από την ανάπτυξη πυρηνικού οπλοστασίου που θα απειλεί τις ηπειρωτικές ΗΠΑ. Στρατιωτική λύση στο βορειοκορεατικό πρόβλημα δεν υπάρχει.
Η στρατιωτική επιλογή θα φέρει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα θα λύσει. Η μόνη λύση είναι διπλωματική. Το πρόβλημα είναι αν το κατανοούν πλήρως αυτό ο Τραμπ και ο Κιμ. Το πιθανότερο είναι ότι το κατανοούν. Αλλωστε οι υπολογισμοί, του Κιμ τουλάχιστον, είναι «προχωρημένοι».
Με τις ενέργειές του επιθυμεί να σπάσει τη συμμαχία ΗΠΑ – Νότιας Κορέας και να υπονομεύσει τις ειρηνευτικές προσπάθειες του νέου νοτιοκορεάτη προέδρου Μουν Τζάε Ιν, που εξελέγη τον Μάιο υποσχόμενος προσέγγιση με το καθεστώς της Βόρειας Κορέας.
Ο Κιμ περιφρονεί τα «ανοίγματα» του Μουν για συνομιλίες είτε γιατί θεωρεί ότι υποκρύπτουν ιμπεριαλιστικές διαθέσεις είτε γιατί επιθυμεί να διαπραγματευτεί κατευθείαν με την «κορυφή», δηλαδή τον Τραμπ.
Το… λάθος
Πολλοί χαρακτηρίζουν τον Κιμ «ψυχοπαθή», άλλοι «πραγματιστή». Χαζός δεν είναι και έχει παρακολουθήσει τι συνέβη με αυτοκαταστροφικούς ηγέτες, όπως ο Σαντάμ Χουσεΐν.
Τα πυρηνικά αποτελούν την εξασφάλισή του ότι δεν θα έχει και ο ίδιος την ίδια κατάληξη.
Το πρόβλημα είναι ότι μια στρατιωτική σύρραξη δεν είναι και εντελώς απίθανη. Μπορεί να συμβεί από λάθος ή επειδή ο Τραμπ έχει εκτοξεύσει τόσες απειλές που, ύστερα από μια μεγάλη πρόκληση του Κιμ, θα βρεθεί μπροστά στην επιλογή ή να δράσει ή να ρισκάρει να φανεί αναξιόπιστος. Οσο πιο αναξιόπιστος φανεί ο Τραμπ τόσο πιθανότερο είναι τελικά να δράσει.
Αλλο εφιαλτικό σενάριο θέλει τον Τραμπ και τον Κιμ να έχουν τόσο εθιστεί στο να κινούνται στο όριο και να έχουν τόσο «ξιπαστεί» από την ικανότητά τους να φθάνουν την κρίση στο χείλος του γκρεμού και την τελευταία στιγμή να την αποφεύγουν, που κάποτε θα γίνει το λάθος και η κατάσταση θα κλιμακωθεί ξεφεύγοντας από τον έλεγχό τους.
Τα ενδεχόμενα σενάρια και τα προβλήματά τους
Προληπτικό «χειρουργικό» πλήγμα
Ο Τραμπ απείλησε με «φωτιά και οργή». Μια καλή ευκαιρία για να πραγματοποιήσει την απειλή του είναι αν λάβει σήμα από τις υπηρεσίες πληροφοριών ότι η Πιονγκγιάνγκ ετοιμάζεται να προβεί σε νέα δοκιμή διηπειρωτικού πυραύλου. Προτού αυτή ξεκινήσει, οι ΗΠΑ θα πραγματοποιήσουν ένα «χειρουργικό» χτύπημα εναντίον βορειοκορεατικής στρατιωτικής υποδομής με στόχο να πλήξουν την πυρηνική ικανότητα της Πιονγκγιάνγκ. Το πρόβλημα είναι ότι ο Κιμ έχει κρύψει πυραύλους σε πολλά σημεία της χώρας, ενώ διαθέτει και χιλιάδες συμβατικά όπλα στραμμένα προς τη Σεούλ: το αμερικανικό πλήγμα, δηλαδή, δεν θα εξουδετερώσει την πυρηνική ικανότητα του Κιμ, ενώ τα αντίποινα του βορειοκορεάτη ηγέτη θα προκαλέσουν μαζικούς θανάτους αμάχων και αμερικανών στρατιωτών που υπηρετούν στη Νότια Κορέα.
Δυναμική ανάσχεση
Για να μη μένουν εσαεί αναπάντητες οι προκλήσεις της Πιονγκγιάνγκ, η Ουάσιγκτον θα κάνει χρήση μικρότερης δύναμης από ό,τι προέβλεπε το σενάριο του προληπτικού χειρουργικού πλήγματος, για παράδειγμα θα βομβαρδίσει τα πεδία δοκιμών της Βόρειας Κορέας ή θα πλήξει έναν βορειοκορεατικό πύραυλο στο έδαφος προτού τον εκτοξεύσει ο Κιμ σε μία ακόμη δοκιμή-επίδειξη ισχύος. Το πρόβλημα είναι ότι ο Κιμ μπορεί να απαντήσει εξίσου δυναμικά και η κλιμάκωση να ξεφύγει εκτός ελέγχου.
Κυβερνοπόλεμος και ηλεκτρονικός πόλεμος
Το 2014 ο πρόεδρος Ομπάμα διέταξε κυβερνοεπιθέσεις και ηλεκτρονικές επιθέσεις εναντίον του πυρηνικού προγράμματος της Βόρειας Κορέας. Επί σχεδόν τρία χρόνια αυξήθηκε το ποσοστό αποτυχίας των βορειοκορεατικών πυραυλικών δοκιμών, αλλά δεν είναι σαφές πόσες από αυτές τις αποτυχίες μπορούν να αποδοθούν στο αμερικανικό κυβερνοσαμποτάζ. Το πρόβλημα είναι ότι, όπως έδειξε η πρόσφατη ιστορία επιτυχημένων δοκιμών, οι κυβερνοεπιθέσεις δεν είναι ικανές να πλήξουν ή να καθυστερήσουν σοβαρά το πυρηνικό πρόγραμμα της Πιονγκγιάνγκ.
Δολοφονία Κιμ
Η Νότια Κορέα λέγεται ότι διαθέτει μια ταξιαρχία εκπαιδευμένη για να δολοφονήσει τον Κιμ. Το πρόβλημα είναι ότι ο βορειοκορεάτης ηγέτης είναι από τους καλύτερα φυλασσόμενους στον κόσμο, ενώ η δολοφονία του δεν εξασφαλίζει ότι θα τον διαδεχθεί κάποιος καλύτερος, το οποίο σημαίνει απρόβλεπτη έκβαση. Για να πετύχει το σενάριο αυτό, πρέπει να δολοφονηθούν και μια σειρά από άτομα που ανήκουν στο περιβάλλον του Κιμ και αποτελούν πιθανούς συνεχιστές του καθεστώτος, αλλά ενδεχομένως η Κίνα, φοβούμενη προσφυγική κρίση και αμερικανούς στρατιώτες στα σύνορά της, θα στηρίξει το βορειοκορεατικό καθεστώς.
Οικονομικές κυρώσεις
Λόγω των κυρώσεων, η Βόρεια Κορέα είναι η πιο απομονωμένη οικονομικά χώρα στον κόσμο. Μερικοί στις ΗΠΑ ζητούν κυρώσεις και εναντίον των κινεζικών εταιρειών και τραπεζών που συναλλάσσονται με τη Βόρεια Κορέα. Το πρόβλημα είναι ότι αυτό μπορεί να προκαλέσει εμπορικά αντίποινα από το Πεκίνο ενώ η ενίσχυση των κυρώσεων είναι εξαιρετικά αμφίβολο ότι θα αναγκάσει τον Κιμ να εγκαταλείψει το πυρηνικό του πρόγραμμα. Αλλωστε, παρά το γεγονός ότι διεθνείς κυρώσεις επιβάλλονται στην Πιονγκγιάνγκ από το 2006, το 2016 ήταν η χρονιά με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη της βορειοκορεατικής οικονομίας τα τελευταία 17 χρόνια.
Πάγωμα όλων
Η Κίνα και η Ρωσία υποστηρίζουν πρόταση σύμφωνα με την οποία η Πιονγκγιάνγκ θα παγώσει τις δοκιμές πυραύλων και πυρηνικών, ενώ οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα θα παγώσουν τις στρατιωτικές ασκήσεις στην περιοχή. Το πρόβλημα είναι ότι με αυτόν τον τρόπο εξισώνονται στα μάτια της διεθνούς κοινότητας οι πυρηνικές δοκιμές με τις συμβατικές στρατιωτικές ασκήσεις και ότι η Σεούλ δεν είναι θετική προς την πρόταση αυτή.
Επίσημες διαπραγματεύσεις
Ο Κιμ δεν δείχνει διάθεση να επιστρέψει στις εξαμερείς διαπραγματεύσεις που πραγματοποιούνταν ως το 2009 (μεταξύ Βόρειας Κορέας, Νότιας Κορέας, ΗΠΑ, Κίνας, Ιαπωνίας και Ρωσίας). Η Ουάσιγκτον δηλώνει ότι θα καθίσει στο τραπέζι, με την προϋπόθεση ότι η Πιονγκγιάνγκ θα αναστείλει τις δοκιμές πυραύλων και πυρηνικών και θα δεχθεί ότι απώτερος στόχος των διαπραγματεύσεων θα είναι η πλήρης εξάλειψη του πυρηνικού της προγράμματος. Το πρόβλημα είναι ότι ο Κιμ δεν δέχεται τους όρους αυτούς.
Διερευνητικές συνομιλίες
Μερικοί συμβουλεύουν την Ουάσιγκτον να ανοίξει έναν ανεπίσημο δίαυλο επικοινωνίας με την Πιονγκγιάνγκ, χωρίς όρους και προϋποθέσεις, προτού γίνει το μοιραίο λάθος της κλιμάκωσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο. Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχουν εγγυήσεις ότι οι συνομιλίες θα οδηγήσουν σε αποκλιμάκωση και λύση.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
