Θα ανοίξει ο Τραμπ μέτωπο με την ΕΕ για τον χάλυβα;

Τραμπ εναντίον ΕΕ σε εμπορικό πόλεμο για τον χάλυβα; Στις Βρυξέλλες περιμένουν με ατσάλινη αυτοπεποίθηση την πρώτη επιθετική κίνηση, λέγοντας ότι αν ο πρόεδρος των ΗΠΑ θέλει πραγματικά μια τέτοια σύγκρουση, τότε θα είναι περισσότερο από ευτυχείς να του τη δώσουν.

Αποπνέοντας σιγουριά ήρεμης μεγάλης δύναμης, πηγές της Επιτροπής τονίζουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δύσκολα θα μπορούσε να διαλέξει χειρότερη στιγμή για να απειλήσει να χτυπήσει με δασμούς την ευρωπαϊκή χαλυβουργία. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ που ασχολούνται με το εμπόριο τον κοιτάζουν από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού πιο σίγουροι και ισχυροί από ό,τι εδώ και χρόνια. Εχοντας κερδίσει σε αυτοπεποίθηση με την εξασφάλιση πολιτικής συμφωνίας για μια τεράστια εμπορική συμφωνία με την Ιαπωνία, μάλλον απολαμβάνουν παρά φοβούνται την προοπτική ενός εμπορικού πολέμου αντιποίνων με τις ΗΠΑ, τον οποίον πιστεύουν ακράδαντα ότι θα κερδίσουν.

«Η Γενική Διεύθυνση Εμπορίου [στην ΕΕ] είναι τέλεια εξοπλισμένη για αυτό (…) το περιμένουν με χαρά» λένε πηγές από το επιτελείο του πρώην επιτρόπου Εμπορίου Πασκάλ Λαμί, ο οποίος διεξήγαγε την τελευταία επιτυχημένη εμπορική αναμέτρηση της ΕΕ εναντίον των ΗΠΑ το 2002 –πάλι για τον χάλυβα.

Αν και απειλούσε επί μήνες να χτυπήσει τους ξένους κατασκευαστές χάλυβα και αλουμινίου με δασμούς και ποσοστώσεις, ο Τραμπ δίστασε να αναλάβει άμεση δράση υπό την πίεση αμερικανικών λόμπι αγροτών και κατασκευαστών, οι οποίοι φοβούνται τις συνέπειες μιας εμπορικής σύγκρουσης με την Ευρώπη. Εξακολουθεί πάντως να υπόσχεται πως θα κάνει κάτι «αρκετά σύντομα».

Και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, λίγοι πιστεύουν ότι ο Τραμπ θα εγκαταλείψει εντελώς τη σταυροφορία του να προστατεύσει τους εργάτες στη χαλυβουργία της Ιντιάνα και του Οχάιο από τους ανταγωνιστές τους στην ΕΕ, η οποία αντιπροσωπεύει το αξιοσέβαστο 14% των εισαγωγών χάλυβα της Αμερικής.

Σύμφωνα με αξιωματούχους της ΕΕ είναι ήδη έτοιμος ένας κατάλογος με τα ευρωπαϊκά αντίμετρα, που περιλαμβάνει δασμούς σε προϊόντα από ουίσκι Bourbon μέχρι χυμό πορτοκαλιού. Στα μάτια τους το αποτέλεσμα είναι προδικασμένο: «Θα κερδίσουμε» λένε.

Υπάρχει νικηφόρο προηγούμενο. Το 2002, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Τζορτζ Μπους ανακοίνωσε «προσωρινές διασφαλίσεις» κατά των εισαγωγών χάλυβα από την ΕΕ και άλλες χώρες, η Επιτροπή έβαλε στο στόχαστρο των αντιποίνων ακριβώς την ίδια κατηγορία αγροτικών προϊόντων που είναι τώρα στη λίστα της.

«Στόχος μας ήταν ο χυμός πορτοκαλιού από τη Φλόριδα, όπου ο αδελφός τού Τζορτζ Μπους ήταν κυβερνήτης. Είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις για τις οποίες είμαστε βέβαιοι ότι θα κερδίσουμε. Οι αμερικανικές ενέργειες είναι εντελώς εκτός των κανόνων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου» λένε στην Επιροπή.

Η ΕΕ δεν είχε πάντα τόση αυτοπεποίθηση. Η Γενική Διεύθυνση Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αντιμετώπισε τεράστιες δυσκολίες στην προσπάθεια να διαπραγματευθεί μία μεγάλη εμπορική συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η απόπειρα μετατράπηκε σε καταστροφή δημοσίων σχέσεων, όταν προέκυψαν συγκρούσεις σε θέματα σχετικά με την ασφάλεια των τροφίμων και τα διεθνή δικαστήρια διαιτησίας. Μια άλλη, δήθεν εύκολη εμπορική συμφωνία με τον Καναδά σχεδόν καταστράφηκε από την αντίσταση που πρόβαλε το Κοινοβούλιο στη βελγική περιφέρεια της Βαλονίας.

Εμπόδια που μοιάζουν τώρα να ανήκουν στο παρελθόν. Οι Βρυξέλλες έριξαν ήδη μια προειδοποιητική βολή στην Αμερική δηλώνοντας ότι θα αντιδράσουν με αντίποινα αν ο τελευταίος γύρος κυρώσεων της Ουάσιγκτον εναντίον της Ρωσίας επηρεάσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τα ενεργειακά σχέδια. «Υπάρχει ένα αίσθημα υπερηφάνειας ότι ορθώνουμε ανάστημα για να υπερασπιστούμε το διεθνές δίκαιο. Η ΕΕ είναι σε θέση να διεκδικήσει, και να αντιμετωπίσει τις ΗΠΑ ως ισότιμη» είπε ευρωπαίος αξιωματούχος.

Ο κίνδυνος για την Ευρώπη είναι ότι αυτός ο εμπορικός πόλεμος θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε ένα πολύ ευρύτερο μέτωπο. Η Ουάσιγκτον έχει ήδη καταρτίσει έναν μακρύ κατάλογο αντιποίνων για προϊόντα –από το γαλλικό τυρί Roquefort έως τα ιταλικά σκούτερ Vespa –για μια προηγούμενη αντιπαράθεση σχετικά με την άρνηση της ΕΕ να εισαγάγει βοοειδή που έχουν εκτραφεί με ορμόνες.

Οι συνομιλίες για το βόειο κρέας συνεχίζονται σε χαμηλότερους τόνους, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έρθουν πάλι στο προσκήνιο αν ξεσπάσει πλήρης εμπορικός πόλεμος.

Η νέα αυτοπεποίθηση στη Διεύθυνση Εμπορίου της ΕΕ οφείλει πολλά και σε ισχυρούς φίλους στο Παρίσι και στο Βερολίνο. Πηγές στην Επιτροπή αναγνωρίζουν πλήρως ότι η απροσδόκητη νίκη του Τράμπ στις ΗΠΑ –και η στροφή του προς τον προστατευτισμό –έχει μετατρέψει τις Βρυξέλλες σε μεγάλο ρυθμιστή του παγκόσμιου εμπορίου.

Η εκλογή του Εμανουέλ Μακρόν στην προεδρία της Γαλλίας πιέζει επίσης την ΕΕ να ενισχύσει τις εμπορικές άμυνες έναντι της Κίνας. Ο Μακρόν ηγείται της στρατηγικής «Αγοράστε ευρωπαϊκά» και η Επιτροπή επεξεργάζεται νομοθεσία με στόχο να σταματήσουν οι κινεζικές εξαγορές κορυφαίων εταιρειών υποδομών και ενέργειας στην ΕΕ.

Μεγάλα τμήματα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας δεν έχουν πειστεί πάντως για αυτήν τη νέα μαχητικότητα της Επιτροπής. Παραδοσιακοί κατασκευαστές της ΕΕ σε τομείς όπως τα μέταλλα, τα χημικά και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα υποστηρίζουν ότι η νέα μεθοδολογία της ΕΕ για την αντιμετώπιση εξαιρετικά φθηνών αγαθών από την Κίνα δεν θα κάνει πολλά για να εμποδίσει τη ροή.

«Είναι πιο δυναμικοί απέναντι στις ΗΠΑ, διότι η Επιτροπή γνωρίζει ότι το παγκόσμιο ελεύθερο εμπόριο κινδυνεύει» λέει ο Αξελ Εγκερτ, γενικός διευθυντής της EUROFER, του λόμπι της χαλυβουργίας της ΕΕ. «Ομως, όταν πρόκειται για την καταπολέμηση των βασικών αιτίων πίσω από τις απειλές του Τραμπ για τον χάλυβα, η Επιτροπή είναι υπερβολικά διστακτική. Τα πραγματικά αίτια είναι οι αθέμιτες εμπορικές πρακτικές και η πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα στην Κίνα, και η Επιτροπή δεν κάνει αρκετά για να καταπολεμήσει αυτά τα προβλήματα».