«Είμαστε δάσκαλοι και οι δύο, εγώ 18 χρόνια, ο άντρας μου 20. Μετά το πραξικόπημα μας έδιωξαν από τη δουλειά μας (σ.σ.: χωρίς αποζημίωση, βεβαίως). Τον άντρα μου τον συνέλαβαν επειδή ήταν συνδικαλιστής. Μια νύχτα η αστυνομία εισέβαλε στο σπίτι μας και τον πήρε, μπροστά στα μάτια της μεγαλύτερης κόρης μας. Τα παιδιά μας χρειάζονται ψυχολογική υποστήριξη. Το μικρότερο δεν γνωρίζει ότι ο πατέρας του είναι στη φυλακή. Οποτε τον επισκέπτομαι, μας χωρίζει τζάμι και μιλάμε μέσω ακουστικού. Δεν παίρνω τα παιδιά μαζί μου για να μην τον δουν έτσι» είπε στο «Βήμα» ένα από τα δεκάδες χιλιάδες θύματα των εκκαθαρίσεων του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της από τον φόβο αντιποίνων. Τη συναντήσαμε στην Τουρκία πριν από λίγους μήνες και, έκτοτε, η κατάσταση στη χώρα έχει επιδεινωθεί ακόμη περισσότερο.
Το ερχόμενο Σάββατο, 15 Ιουλίου, συμπληρώνεται ένας χρόνος από την απόπειρα πραξικοπήματος στην Τουρκία που έδωσε το πρόσχημα στον Ερντογάν να προχωρήσει σε εκτεταμένες εκκαθαρίσεις, βγάζοντας από τη μέση όποιον δεν γούσταρε: αντιπολίτευση, διανοουμένους, Κούρδους, δημοσίους υπαλλήλους, «ενοχλητικούς» επιχειρηματίες και οπαδούς του αυτοεξόριστου στις ΗΠΑ ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν.
Σύμφωνα με την οργάνωση «Turkey Purge», την οποία ίδρυσαν νέοι δημοσιογράφοι που έχουν υποφέρει προσωπικά από το καταπιεστικό καθεστώς του Ερντογάν, από τις 15 Ιουλίου 2016 ως τις 4 Ιουλίου 2017 απολύθηκαν 138.148 δημόσιοι υπάλληλοι, στρατιωτικοί, δάσκαλοι και καθηγητές, 8.271 καθηγητές Πανεπιστημίου και 4.424 δικαστές, συνελήφθησαν 115.827 άτομα, φυλακίστηκαν 55.425 άτομα, έκλεισαν 2.099 σχολεία, πανεπιστήμια και κοιτώνες, έκλεισαν 149 μέσα ενημέρωσης και συνελήφθησαν 234 δημοσιογράφοι.
Η ίδια η κυβέρνηση παραδέχθηκε προχθές, διά στόματος του αναπληρωτή πρωθυπουργού Νουρετίν Τσανικλί, ότι έχει τοποθετήσει «τοποτηρητή» σε 965 επιχειρήσεις (ανάμεσά τους μία τράπεζα, ΜΜΕ και βιομηχανίες), με συνολικό ετήσιο τζίρο 6 δισ. δολάρια, τις οποίες ελέγχει πλέον απόλυτα επειδή έχουν διασυνδέσεις με τον Γκιουλέν. Ο Ερντογάν ζητεί από τις ΗΠΑ να εκδώσουν τον εξόριστο ιμάμη, όμως ακόμη, έναν χρόνο μετά το πραξικόπημα, δεν έχει δώσει καμία απτή απόδειξη για την ανάμειξή του σε αυτό.
Στους παραπάνω αριθμούς της Turkey Purge δεν συγκαταλέγονται οι 10 συλλήψεις ακτιβιστών της Διεθνούς Αμνηστίας την Πέμπτη. Ο επικεφαλής της οργάνωσης στην Τουρκία Τανέρ Κιλίτς είχε ήδη συλληφθεί από τις αρχές Ιουνίου μαζί με άλλους 22 δικηγόρους, κατηγορούμενοι όλοι για συμμετοχή σε «τρομοκρατική» οργάνωση. Το οποίο, για το κράτος του Ερντογάν, μπορεί να σημαίνει απλώς ότι είπαν τη λέξη «Κουρδιστάν» σε δημόσια ομιλία τους ή κάλεσαν την κυβέρνηση να σταματήσει τις εκκαθαρίσεις.
Ο ειδικός εισηγητής του ΟΗΕ για την Προώθηση και την Προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Ντέιβιντ Κέι, που επισκέφθηκε τον Ιούνιο την Τουρκία, δήλωσε ότι η χώρα βρίσκεται «πολύ πίσω από το Σύνταγμα του 1982». Εξέφρασε την ανησυχία του για το ότι «τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατούνται συστηματικά και σοβαρά μετά την επιβολή κατάστασης έκτακτης ανάγκης που ακολούθησε την απόπειρα πραξικοπήματος».


Η μεγάλη πορεία προς την Κωνσταντινούπολη

Σήμερα Κυριακή αναμένεται τεράστια διαδήλωση στην Κωνσταντινούπολη, όπου καταλήγει η μεγάλη πορεία της αντιπολίτευσης που ξεκίνησε από την Αγκυρα, 450 χλμ. μακριά, στις 15 Ιουνίου. Με επικεφαλής της τον 68χρονο αρχηγό της αντιπολίτευσης Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου, ξεκίνησε με 1.000 άτομα και όλο μεγάλωνε, ώσπου την Παρασκευή είχαν φθάσει τις 50.000.
«Ανταλέτ!» (Δικαιοσύνη) φωνάζουν οι διαδηλωτές που αποφάσισαν την πορεία με αφορμή την καταδίκη του Ενίς Μπερμπέρογλου, βουλευτή του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης CHP, σε 23ετή φυλάκιση επειδή κρίθηκε ένοχος ότι άφησε να διαρρεύσουν στην εφημερίδα «Τζουμχουριέτ» (της οποίας ο αρχισυντάκτης και αρκετοί δημοσιογράφοι συνελήφθησαν μετά το πραξικόπημα) «μυστικές πληροφορίες» για τη μεταφορά όπλων στη Συρία από πράκτορες των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών. Ομως στις τρεις εβδομάδες που μεσολάβησαν, η πορεία υπέρ του Μπερμπέρογλου μετατράπηκε σε κίνημα κατά του Ερντογάν, στο οποίο συμμετέχουν όχι μόνο οπαδοί του CHP αλλά και του κουρδικού HDP και συντηρητικών κομμάτων.
Ανάμεσα στους διαδηλωτές είναι και ο Ουλάς Μπαϊρακτάρ, ένας από τους 1.100 καθηγητές Πανεπιστημίου που απολύθηκαν επειδή υπέγραψαν έκκληση προς την κυβέρνηση να σταματήσει τις ένοπλες συγκρούσεις με τους Κούρδους στη ΝΑ Τουρκία.
Ο Κιλιτσντάρογλου συγκρίνεται με τον Γκάντι και την περίφημη Πορεία του Αλατιού εναντίον της βρετανικής αποικιοκρατίας στη δεκαετία του ’30. Οι οπαδοί του Ερντογάν τον χλευάζουν ως «ψευτο-Γκάντι made in China».
Στην πραγματικότητα, το αίσθημα ότι η κυβέρνηση μεταχειρίστηκε το πραξικόπημα για να πατάξει τους αντιπάλους της κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος ανάμεσα στους Τούρκους. Μένει να δούμε αν η πορεία αυτή θα αποτελέσει την αρχή ενός ευρύτερου κινήματος κατά του Ερντογάν.

Ερευνα σουηδικής οργάνωσης ξεσκεπάζει τις ανακολουθίες της 15ης Ιουλίου:
«Ο Ερντογάν σκηνοθέτησε το πραξικόπημα»

Η περσινή απόπειρα πραξικοπήματος ενορχηστρώθηκε από τον Ερντογάν και τα πρωτοπαλίκαρά του προκειμένου να δημιουργήσουν ένα πρόσχημα για μαζικές διώξεις επικριτών και αντιφρονούντων του καθεστώτος, με τη χώρα να βρίσκεται σε μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Αυτό είναι το συμπέρασμα εκτεταμένης έρευνας, με τίτλο «15 Ιουλίου: το πραξικόπημα του Ερντογάν», που πραγματοποίησε το Κέντρο για την Ελευθερία της Στοκχόλμης (SCF) και έδωσε στη δημοσιότητα αυτή την εβδομάδα.

«Ο Ερντογάν εκμεταλλεύτηκε τις φήμες για πραξικόπημα που κυκλοφορούσαν ευρέως στην τουρκική πρωτεύουσα και σκηνοθέτησε μια παράσταση για να πατάξει κάθε αντιπολίτευση» δήλωσε ο επικεφαλής της έρευνας Αμπντουλάχ Μποζκούρτ.

Ακολουθούν ορισμένα από τα συμπεράσματα της 191σέλιδης έρευνας:

– Προέκυψε τεράστιο κενό ανάμεσα στα γεγονότα και στο αφήγημα της κυβέρνησης για το πραξικόπημα.

– Οι δημόσιες δηλώσεις του Ερντογάν για τα γεγονότα εκείνης της ημέρας είναι αλληλοαντικρουόμενες.

– Ο επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ) Χακάν Φιντάν γνώριζε εκ των προτέρων για το πραξικόπημα, σύμφωνα με τις γραπτές καταθέσεις που απέστειλε στη Βουλή, αλλά δεν πληροφόρησε σχετικά ούτε τον πρόεδρο ούτε τον πρωθυπουργό. Δεν υπάρχει καμία εξήγηση γιατί οι αξιωματούχοι που είναι κυρίως υπεύθυνοι για να ξεσκεπάσουν και να αποτρέψουν μια απόπειρα πραξικοπήματος ακολούθησαν την καθημερινή τους ρουτίνα ακόμη και αφού έμαθαν για την επικείμενη ανατροπή της κυβέρνησης.

– Ο Φιντάν δεν εμφανίστηκε ούτε ως μάρτυρας ούτε ως ύποπτος σε καμία από τις έρευνες για το πραξικόπημα, δεν παρουσιάστηκε να καταθέσει στην Κοινοβουλευτική Επιτροπή Διερεύνησης του Πραξικοπήματος και παραμένει ακόμη στη θέση του επικεφαλής της ΜΙΤ.

– Ο Φιντάν συναντήθηκε με κορυφαίους αξιωματικούς των Ενόπλων Δυνάμεων επί ώρες την παραμονή του στρατιωτικού πραξικοπήματος καθώς και ανήμερα, επισκέφθηκε το Αρχηγείο των Ενόπλων Δυνάμεων παρά την πληροφορία ότι οι πραξικοπηματίες θα τον συλλάμβαναν, αποχώρησε ως συνήθως και το πραξικόπημα ξεκίνησε αμέσως μετά. Δεν έχει δώσει καμία εξήγηση για τις ενέργειές του αυτές μέχρι σήμερα.

– Ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Χουλουσί Ακάρ έκανε αλληλοαντικρουόμενες δηλώσεις. Εφόσον υπήρχαν πληροφορίες για επικείμενο πραξικόπημα, θα μπορούσε εύκολα να το είχε προλάβει. Ωστόσο δεν προχώρησε σε καμία ενέργεια αποτροπής.

– Είναι πολύ περίεργο που οι ανώτατοι αξιωματικοί ακολούθησαν τη συνηθισμένη ρουτίνα τους, πηγαίνοντας ακόμη και σε γάμους, ακριβώς την ώρα που αναμενόταν το πραξικόπημα. Αυτή η συμπεριφορά έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την καθιερωμένη πρακτική και τους επιχειρησιακούς κανόνες του τουρκικού στρατού.

– Δεδομένου ότι 168 στρατηγοί και χιλιάδες αξιωματικοί δικάζονται ως πραξικοπηματίες, είναι περίεργο που μόλις 8.651 στρατιωτικοί συμμετείχαν, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, στο πραξικόπημα καθώς είχαν 200.000 στρατιώτες στις εντολές τους.

– Ενέργειες όπως το κλείσιμο της Γέφυρας του Βοσπόρου μόνο στη μια πλευρά της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων, το χτύπημα στόχων που δεν είχαν σχέση με το πραξικόπημα, η δολοφονία πολιτών και η προσπάθεια κατάληψης θεσμών μόνο με μια χούφτα στρατιώτες είναι ακατανόητες. Οι πραξικοπηματίες που υποτίθεται θα συλλάμβαναν τον Ερντογάν έφθασαν στο ξενοδοχείο του ώρες μετά την αποχώρησή του.

– Εναν χρόνο αργότερα, η τουρκική κυβέρνηση δεν έχει παράσχει αξιόπιστες αποδείξεις για την ανάμειξη του κινήματος Χιζμέτ του Γκιουλέν στο πραξικόπημα. Οι κατασκευασμένες μαρτυρίες επιτεύχθηκαν κατόπιν βασανιστηρίων και, στη συνέχεια, αποσύρθηκαν στα δικαστήρια.

– Οι κατηγορούμενοι αξιωματικοί έχουν διαφορετικές ιδεολογίες και προέλευση.

– Ο Γκιουλέν, που μίλησε στους ερευνητές του SCF, επανέλαβε την έκκλησή του για μια διεθνή επιτροπή διερεύνησης του πραξικοπήματος, την οποία απορρίπτει ο Ερντογάν.

– Δεν εξακριβώθηκε ποτέ η ταυτότητα των παραστρατιωτικών που έλαβαν μέρος στις συγκρούσεις και εμφανίζονται σε διάφορα βίντεο που τραβήχτηκαν εκείνη τη νύχτα. Παραμένει μυστήριο πώς οργανώθηκαν και κινητοποιήθηκαν.

«Πρωτόγνωρη καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης»

«Η Ερέν Κεσκίν, από τους κορυφαίους δικηγόρους ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία και συμπρόεδρος της τουρκικής Ενωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IHD), αντιμετωπίζει τεράστια πρόστιμα και φυλάκιση» λέει στο «Βήμα» μέλος της οργάνωσης που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία της από τον φόβο μήπως συλληφθεί.

«Εκκρεμούν 140 δικαστικές υποθέσεις εναντίον της για άρθρα που δημοσιεύτηκαν στην κουρδική εφημερίδα «Ozgur Gundem», της οποίας ήταν συμβολικά αρχισυντάκτης για λόγους αλληλεγγύης. Μία υπόθεση έχει τελεσιδικήσει: καταδικάστηκε σε 416 ημέρες φυλάκισης, εξαγοράσιμες προς 41.666 τουρκικές λίρες (10.125 ευρώ). Πρέπει να πληρώσει εντός 30 ημερών, αλλά δεν της ανήκει ούτε το διαμέρισμα όπου ζει για να πουλήσει» συνεχίζει η συνομιλήτριά μας ζητώντας μας να «διεθνοποιήσουμε» το ζήτημα.

Εκκληση υπέρ της Κεσκίν κάνει και η Διεθνής Αμνηστία, αναφέροντας ότι επί 30 χρόνια υφίσταται απειλές κατά της ζωής της και δικαστικές παρενοχλήσεις. Μετά το πραξικόπημα κατηγορείται για πολλά, περιλαμβανομένης της «συμμετοχής σε τρομοκρατική οργάνωση».

«Η ελευθερία της έκφρασης δεν γινόταν ποτέ σεβαστή στην Τουρκία, ιδίως όσον αφορά τις κόκκινες γραμμές του κράτους. Αλλά σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά από το παρελθόν» είπε πρόσφατα η ίδια η Κεσκίν μιλώντας προς τη Διεθνή Αμνηστία.

«Στο παρελθόν, σε έκλειναν στη φυλακή όταν ολοκληρωνόταν η δίκη. Σήμερα ο κόσμος φυλακίζεται για τις ιδέες του πριν ακόμη ξεκινήσει η δίκη. Δεν θυμάμαι τέτοια καταπάτηση της ελευθερίας της έκφρασης ποτέ στο παρελθόν. Στη δεκαετία του’90 η διεθνής υποστήριξη περιπτώσεων σαν την δική μου ήταν σημαντική και εν μέρει αποτελεσματική. Σήμερα, το κράτος δεν νοιάζεται καν για τη διεθνή αλληλεγγύη προς τους συλληφθέντες».


ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ