Τζούλιαν Ζέλιζερ: Yπαρκτός κίνδυνος κατάχρησης εξουσίας από τον Τραμπ

«Η απειλή της κατάχρησης εξουσίας είναι πλέον υπαρκτή με τον εκλεγέντα πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ. Αυτοί οι φόβοι δεν είναι προϊόν κομματικής ανησυχίας, αλλά βασίζονται στις λέξεις που χρησιμοποίησε, στις απειλές που εκτόξευσε εναντίον των αντιπάλων του, και στο γενικό περιεχόμενο των σχολίων του για την προεδρία» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο Τζούλιαν Ζέλιζερ, καθηγητής Ιστορίας στο Πρίνστον και σχολιαστής στο CNN.

Το ερώτημα, λοιπόν, είναι ποιος μπορεί να τον ελέγξει; «Οι θεσμοί της αμερικανικής δημοκρατίας: το Κογκρέσο, η ανεξάρτητη Δικαιοσύνη και τα ελεύθερα ΜΜΕ» τονίζει ο συνομιλητής μας.

Οπως έχει δηλώσει κατ’ επανάληψη ο ίδιος ο Τραμπ, οι Αμερικανοί δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση και δεν τους αρέσει ο τρόπος με τον οποίο οι πολιτικοί καταχρώνται την εξουσία τους. Να όμως που κάνει τα ίδια και χειρότερα. Κατά τη διάρκεια της συνάντησής του με τους «New York Times», ο εκλεγμένος πρόεδρος προκάλεσε κύματα ανησυχίας όταν είπε ότι «ο νόμος είναι απόλυτα στο πλευρό μου, ο πρόεδρος δεν μπορεί να έχει σύγκρουση συμφερόντων».

Αλήθεια; Πολλοί θυμήθηκαν τον Νίξον, έναν πρόεδρο ο οποίος δεν έβλεπε τα όρια της εκτελεστικής εξουσίας του, και το πλήρωσε παραιτούμενος.

«Πράγματι, οι πρώτες εβδομάδες μετά την εκλογή του Τραμπ προκάλεσαν σοβαρές ανησυχίες. Ηταν προκλητικός στην επιμονή του ότι έχει το δικαίωμα να αφήσει τα παιδιά του να διοικούν τις διεθνείς επιχειρηματικές δραστηριότητές του. Η κόρη του, Ιβάνκα Τραμπ, ήταν παρούσα στη συνάντηση με τον ιάπωνα πρωθυπουργό, και υπήρξαν πολλές πληροφορίες ότι ο Τραμπ έχει αναφερθεί σε θέματα επιχειρήσεων στις συναντήσεις του με αρκετούς ξένους ηγέτες» λέει ο Ζέλιζερ.

Σε σημείο ώστε πολλοί να αναρωτιούνται αν ο Λευκός Οίκος θα γίνει η έδρα της Trump Inc. Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος έχει δείξει μια ανεξέλεγκτη δίψα για εξουσία και με άλλους τρόπους. Επιτέθηκε κατά των μέσων μαζικής ενημέρωσης, τόσο μέσω Twitter όσο και κατά πρόσωπο, δείχνοντας μια επιθετική στάση προς την τέταρτη εξουσία που θα μπορούσε να δημιουργήσει μια ατμόσφαιρα εχθρότητας και εκφοβισμού.

«Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θα είναι σίγουρα ένας κεντρικός θεματοφύλακας του δημοσίου συμφέροντος. Οταν κάνουν τη δουλειά τους καλά, μπορεί να χρησιμεύσουν ως η πρώτη γραμμή ελέγχου της κατάχρησης εξουσίας από τους πολιτικούς στην Ουάσιγκτον. Τώρα που ο Τραμπ είναι στην εξουσία, ο Τύπος έχει ένα τεράστιο σύνολο αρμοδιοτήτων. Γενικά τα ΜΜΕ θα πρέπει να προσφέρουν στην κοινή γνώμη αυστηρή ανάλυση των συνδέσεων μεταξύ των επιχειρηματικών συμφωνιών του και των πολιτικών αποφάσεών του. Αλλά τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν μπορούν να το κάνουν αυτό από μόνα τους. Αυτός είναι ο λόγος που έχουμε τόσο πολλούς ελέγχους και ισορροπίες για την εποπτεία της εκτελεστικής εξουσίας. Το Κογκρέσο δεν μπορεί να είναι παθητικό σε αυτό το μέτωπο, ακόμη και αν η ρεπουμπλικανική πλειοψηφία δεν θα θέλει να προκαλεί ιδιαίτερα προβλήματα» προσθέτει ο Ζέλιζερ.

«Οι ακροάσεις του Κογκρέσου έχουν συχνά ισχυρή δύναμη για την αποκάλυψη ατασθαλιών της εκτελεστικής εξουσίας. Και το Κογκρέσο διατηρεί το δικαίωμα να παραπέμψει έναν πρόεδρο σε δίκη με το ερώτημα της καθαίρεσης, και έχει ασκήσει την εξουσία αυτή αρκετές φορές στην ιστορία των ΗΠΑ, πιο πρόσφατα με τον πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Οι Δημοκρατικοί μπορούν κάλλιστα να χρησιμοποιήσουν όλο το θεσμικό οπλοστάσιο, αν υπάρχουν στοιχεία για κατάχρηση εξουσίας. Ορισμένοι Ρεπουμπλικανοί, όπως ο γερουσιαστής από το Κεντάκι Ραντ Πολ, θα μπορούσαν να είναι ανοικτοί στη συνεργασία με Δημοκρατικούς σχετικά με τέτοια θέματα, εφόσον υπάρξουν ενδείξεις κατάχρησης εξουσίας» τονίζει ο Ζέλιζερ.

Και συμπληρώνει: «Υπήρξε ήδη συζήτηση για το πώς η «Ρήτρα περί Απολαβών» στο Σύνταγμα (Emoluments Clause) θα μπορούσε να γίνει ένα σημαντικό πρόβλημα για τον Τραμπ αν οι επιχειρήσεις του αποζημιώνονται για εργασία ή παροχή υπηρεσιών από εταιρείες που ελέγχονται από ξένες κυβερνήσεις. Επειτα, υπάρχουν και τα δικαστήρια. Τον Ιούνιο, ας πούμε, το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανακοίνωσε ότι είχε φτάσει σε αδιέξοδο σχετικά με το σχέδιο της κυβέρνησης Ομπάμα για την προστασία από απέλαση περίπου 5 εκατομμυρίων παράνομων μεταναστών –κάτι που σταμάτησε κάθε κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση. Δεδομένου ότι η ισορροπία στο Ανώτατο Δικαστήριο πιθανότατα θα γείρει προς τα Δεξιά μετά τον πρώτο διορισμό δικαστή από τον Τραμπ, είναι ευθύνη του επικεφαλής δικαστή Τζον Ρόμπερτς να ενθαρρύνει τους συναδέλφους του να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί σε αυτό το μέτωπο».