Είναι ο μακροβιότερος πολιτικός ηγέτης σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς βρίσκεται στην εξουσία επί μια εικοσιπενταετία. Αλλά δεν δείχνει κουρασμένος. Αντιθέτως, εμφανίζεται αποφασισμένος να συνεχίσει να κυβερνά το μικρό, αλλά με ιδιαίτερη στρατηγική σημασία –τόσο για τη Δύση και την Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) όσο και για τη Ρωσία -, Μαυροβούνιο. Αυτή τη φορά, ωστόσο, οΜίλο Τζουγκάνοβιτς, ήτοι ο άνθρωπος που κυριαρχεί από την εποχή του Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς στην πολιτική σκηνή της χώρας των μόλις 620 χιλιάδων κατοίκων, είναι για πρώτη φορά αποδυναμωμένος.
Μετά την εκλογική αναμέτρηση της προηγούμενης Κυριακής, ο αμφιλεγόμενος πρωθυπουργός του Μαυροβουνίου αναδείχτηκε για ακόμη μια φορά νικητής. Υποσχόμενος να το οδηγήσει στους κόλπους του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, προκαλεί ανοιχτά τη Μόσχα. Ο Τζουγκάνοβιτς και το Δημοκρατικό Κόμμα των Σοσιαλιστών (DPS) κέρδισαν 36 από τις 81 έδρες του κοινοβουλίου, 5 λιγότερες από όσες απαιτούνται για την απόλυτη πλειοψηφία.
Αλλά δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει, αν δεν συνεργαστεί με κάποια από τα μικρότερα (μειονοτικά) κόμματα της αντιπολίτευσης. Είναι μια νίκη σκοτεινή που σημαδεύτηκε από μια απόπειρα ακραίας πολιτικής βίας: την ημέρα που οι Μαυροβούνιοι προσέρχονταν στις κάλπες, με τη συμμετοχή να ξεπερνά το 70%, αστυνομικοί και άνδρες των μυστικών υπηρεσιών στην Ποντγκόριτσα, πρωτεύουσα της χώρας, ανακοίνωναν τη σύλληψη 20 σέρβων εξτρεμιστών που σκόπευαν να πραγματοποιήσουν τρομοκρατικές επιθέσεις, να προκαλέσουν ένοπλες συγκρούσεις, να καταλάβουν το κοινοβούλιο, ακόμη και να απαγάγουν τον πρωθυπουργό.
Αυτά τουλάχιστον ισχυρίζονται οι Αρχές. Η αντιπολίτευση, ωστόσο, καταγγέλλει πως το «σχεδόν πραξικόπημα» ήταν σχέδιο της κυβέρνησης. Κάνοντας λόγο για τη «δημιουργία ενός κλίματος εκφοβισμού που επηρέασε άμεσα το εκλογικό αποτέλεσμα», δήλωσαν πως δεν αναγνωρίζουν την ετυμηγορία της κάλπης, κατηγορώντας τον Τζουγκάνοβιτς ότι αντιμετωπίζει τη χώρα ως φέουδό του όπου ανθεί η εγκληματικότητα.
Παρά τις κατηγορίες για διαφθορά, νεποτισμό και αυταρχική διακυβέρνηση, παρά τις δηλώσεις τύπου «δεν φοβάμαι τη δικαστική εξουσία, γιατί τους δικαστές τους διόρισα εγώ», παρά το ότι για τη Διεύθυνση Ερευνών Κατά της Μαφίας του Μπάρι ο Τζουγκάνοβιτς ήταν ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης μιας εγκληματικής οργάνωσης που αποτελούνταν από Σέρβους, Μαυροβούνιους και Ιταλούς και λειτουργούσε κατά το πρότυπο της σικελικής Μαφίας και της ναπολιτάνικης Καμόρα, σημειώνοντας εξαιρετικές επιδόσεις στο λαθρεμπόριο τσιγάρων, οπλών και ναρκωτικών, στο τράφικινγκ, στην παράνομη εξαγωγή κεφαλαίων, στο ξέπλυμα μαύρου χρήματος και στην υπόθαλψη ιταλών καταζητούμενων στην επικράτεια του Μαυροβουνίου, ο βετεράνος πολιτικός κατάφερε να επικρατήσει για ακόμη μια φορά.
Παρουσιάζοντας την εκλογική αναμέτρηση ως μια επιλογή μεταξύ Δύσης και Ρωσίας, ανάμεσα στην ένταξη στο ΝΑΤΟ, την ειρήνη και την ευημερία υπό τη δική του ηγεσία και σε ένα Μαυροβούνιο το οποίο υπό τη διακυβέρνηση της αντιπολίτευσης θα κατέληγε να αποτελεί «μια ρωσική αποικία», ο Τζουγκάνοβιτς έθεσε τις βάσεις για μία ακόμη θητεία στην πρωθυπουργία της χώρας. Και μάλιστα με τις ευλογίες της Δύσης και των Ευρωπαίων. Συνεχίζοντας, ωστόσο, να στηρίζουν ηγέτες όπως ο Τζουγκάνοβιτς, τόσο τα μέλη της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας όσο και οι Ευρωπαίοι δείχνουν να προτιμούν περισσότερο μια σχετική σταθερότητα παρά τη δημοκρατία, απαξιώνοντας έτσι τις αρχές και τα ιδανικά που (δηλώνουν πως) προωθούν και πρεσβεύουν.

«Σταθεροκρατία»
«Το πρόβλημα για τη Δύση και την ΕΕ είναι ότι κάποιες φορές, γεωπολιτικές εκτιμήσεις παρεμποδίζουν τον εκδημοκρατισμό και τον εξευρωπαϊσμό (των βαλκανικών χωρών), καθώς οικονομικές και πολιτικές ελίτ και αυταρχικοί ηγέτες, από την Ποντγκόριτσα έως το Βελιγράδι, χρησιμοποιούν επιδέξια αυτή την αντιπαράθεση για να επιτύχουν τους στόχους τους, να ενισχύσουν την εξουσία τους και να παρεμποδίσουν τις μεταρρυθμίσεις. Αντί να προωθούν τη δημιουργία πλουραλιστικών δημοκρατιών, η Δύση και η ΕΕ κινδυνεύουν να περιοριστούν σε σταθεροκρατίες (stabilocracies)» ανέφερε χαρακτηριστικά μιλώντας στο «Βήμα» ο Φρανσίσκο ντε Μπόρχα Λασέρας από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Εξωτερικών Σχέσεων (ECFR). Και τόνισε – εξηγώντας αυτόν τον όχι πολύ διαδεδομένο όρο -, ότι ως «σταθεροκρατίες» ορίζονται πολιτικά συστήματα που φέρουν τα χαρακτηριστικά λειτουργικών δημοκρατιών αλλά στην πραγματικότητα χαρακτηρίζονται από αδύναμους θεσμούς και ελέγχονται από ηγέτες που βρίσκονται στο απυρόβλητο. Σαν τον Μίλο Τζουγκάνοβιτς, τον πιο σκοτεινό φίλο της Δύσης στα Βαλκάνια.

Σπύρος Οικονομίδης, καθηγητής στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου
Πώς μεταλλάχθηκε ο πρώην συνεργάτης των ρώσων επενδυτών
«Ο μακροβιότερος πολιτικός επιζών των Δυτικών Βαλκανίων επανακαθορίζεται και αυτοπαρουσιάζεται ως ένας ενάρετος πολιτικός που υποστηρίζει τη Δύση και αποτρέπει τη ρωσική επιρροή. Πρόκειται για μια αξιοσημείωτη μετάλλαξη» δηλώνει στο «Βήμα» ο δρ Σπύρος Οικονομίδης, διευθυντής του Ελληνικού Παρατηρητηρίου και καθηγητής Διεθνών Σχέσεων και Ευρωπαϊκών Πολιτικών στη Σχολή Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του Λονδίνου, σχολιάζοντας την επικράτηση Τζουγκάνοβιτς στις πρόσφατες βουλευτικές εκλογές.

«Την περασμένη Κυριακή ο Τζουγκάνοβιτς υπέστη ένα σημαντικό πλήγμα στην προσπάθειά του να επανεκλεγεί για πολλοστή φορά. Αλλά το αποτέλεσμα υπήρξε εξίσου απογοητευτικό για τα κόμματα της αντιπολίτευσης, που ήλπιζαν να τον ανατρέψουν. Στην πρώτη γραμμή της αντιπολίτευσης βρίσκεται ο φιλορωσικός συνασπισμός «Δημοκρατικό Μέτωπο», η ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα του οποίου ώθησε κάποιους να χαρακτηρίσουν την εκλογική αναμέτρηση ως μια αντιπαράθεση ανάμεσα στον φιλοευρωπαίο και φιλοδυτικό Τζουγκάνοβιτς και τη φιλορωσική συμμαχία κομμάτων τα οποία, όπως ισχυρίστηκε ο Τζουγκάνοβιτς, επιδίωκαν να μετατρέψουν το Μαυροβούνιο σε αποικία των Ρώσων. Αλλά κατά πόσο αυτή η περιγραφή ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα είναι συζητήσιμο, καθώς ο Τζουγκάνοβιτς βρισκόταν στην πρωθυπουργία κατά τη διάρκεια μιας περιόδου που η επιρροή της Ρωσίας, μέσω επενδύσεων κυρίως στους τομείς της ενέργειας και του τουρισμού, ήταν τεράστια. Αλλά είναι επίσης ξεκάθαρο πως τα τελευταία χρόνια μετατράπηκε σε υποστηρικτή της ένταξης του Μαυροβουνίου στην ΕΕ και στο ΝΑΤΟ, πραγματοποιώντας μια απότομη κίνηση μακριά από τη σφαίρα επιρροής της Ρωσίας. Μήπως αυτό σημαίνει ότι με την ισχυρή αντίσταση από την αντιπολίτευση, το Μαυροβούνιο μετατρέπεται σε μέτωπο της αντιπαράθεσης ανάμεσα στη Δύση και τη Ρωσία για επιρροή; Μήπως αντανακλά την κατάσταση στην όμορη Σερβία, όπου η κυβέρνηση του Αλεξάνταρ Βούτσιτς επιδιώκει την ένταξη της χώρας του στην ΕΕ διατηρώντας, ωστόσο, παράλληλα ισχυρούς δεσμούς με τη Μόσχα; Πρόκειται για δύσκολα ερωτήματα» εξήγησε ο κ. Οικονομίδης.
Πρόσθεσε επίσης πως, καθώς τα συμφέροντα της Ρωσίας στη χώρα είναι κυρίως εμπορικά, δεν είναι ασύμβατα με την παραμονή του Τζουγκάνοβιτς στην πρωθυπουργία. Σύμφωνα με τον έλληνα ακαδημαϊκό, μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σύγκλιση των συμφερόντων του Τζουγκάνοβιτς με τα συμφέροντα του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. «Ανέκαθεν ήταν μια διχαστική πολιτική προσωπικότητα στα μάτια των Δυτικών, που λειτουργούσε πάντα μέσα σε ένα νέφος κατηγοριών για διαφθορά και ανάμειξη σε εγκληματικές δραστηριότητες, κυρίως εξαιτίας των ισχυρών δεσμών του με σημαντικές εμπορικές επιχειρήσεις στο Μαυροβούνιο –όπως η τράπεζα PRVA -, αλλά και του γεγονότος ότι υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι ενεπλάκη σε μαζικό λαθρεμπόριο, κυρίως τσιγάρων. Η ΕΕ θέλει τις διαπραγματεύσεις με το Μαυροβούνιο, ελπίζοντας σε πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Η ένταξη στο ΝΑΤΟ αφορά περισσότερο τη ρωσική επιρροή».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ