Οταν έφθασε δεύτερος στη γραμμή τερματισμού του Μαραθωνίου στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Ρίο ο Φεγίσα Λιλέσα από την Αιθιοπία σταύρωσε τα χέρια του πάνω από το κεφάλι του σχηματίζοντας ένα «Χ». Εκείνη τη στιγμή, λίγοι από όσους παρακολουθούσαν τον αγώνα γνώριζαν τι σήμαινε ή πόσο επικίνδυνη ήταν για τον ίδιο αυτή η χειρονομία. Οταν αργότερα στη συνέντευξη Τύπου ρωτήθηκε τι σήμαινε το «Χ», ο 26χρονος αργυρός Ολυμπιονίκης απάντησε ότι είναι ένα σύμβολο αλληλεγγύης προς την εθνότητα των Ορόμο και άδραξε την ευκαιρία προκειμένου να ενημερώσει τα διεθνή μέσα ενημέρωσης για τις διώξεις που αυτοί υφίστανται από την κυβέρνηση της Αιθιοπίας. «Τους τελευταίους εννέα μήνες, περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει» εξήγησε ο Λιλέσα, ο οποίος ανήκει και ο ίδιος στην εθνότητα των Ορόμο, τη μεγαλύτερη της Αιθιοπίας. «Και άλλοι βρίσκονται κατηγορούμενοι για προδοσία. Είναι πολύ επικίνδυνη η κατάσταση για τους Ορόμο» προσέθεσε.
Δεν θα γυρίσει πίσω στη χώρα του
Μέσα σε λίγα λεπτά ο Λιλέσα, ο αθλητής που «έτρεξε για τον λαό του», από «εθνικός ήρωας» έγινε «προδότης». Ο ίδιος, μέσω του ατζέντη του, επιβεβαίωσε αργότερα ότι δεν θα επιστρέψει στη χώρα του και ότι σκοπεύει να ζητήσει άσυλο αλλού. Η Αιθιοπία, παρότι είναι μία από τις φτωχότερες χώρες στον κόσμο, την τελευταία δεκαετία βιώνει μια ταχεία βιομηχανοποίηση. Διεθνείς οργανώσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κάνουν λόγο για συστηματικές διώξεις και περιθωριοποίηση της εθνότητας των Ορόμο, οι οποίοι αντιστοιχούν στο 30% του συνολικού πληθυσμού της χώρας, που αγγίζει τα 100 εκατ. κατοίκους. Ο συνολικός πληθυσμός των Ορόμο, εντός και εκτός Αιθιοπίας, ανέρχεται σε 38 εκατομμύρια.
Το ποσοστό της εθνότητας των Τιγκράι, που ελέγχει το σύνολο της πολιτικής ζωής, μόλις που ξεπερνά το 6% του πληθυσμού. Τα σχέδια της αιθιοπικής κυβέρνησης να επεκτείνει μέρος της πρωτεύουσας, Αντίς Αμπέμπα, σε περιοχές όπου έχουν τη γη τους οι Ορόμο προκάλεσαν την εξέγερση των τελευταίων ήδη από τον Νοέμβριο του 2015. Η κυβέρνηση απάντησε με σκληρά μέτρα καταστολής που κλιμακώθηκαν τον περασμένο Ιανουάριο. Οι βίαιες συγκρούσεις συνεχίζουν επί μήνες και είναι οι χειρότερες των τελευταίων ετών στην Αιθιοπία. Οργανώσεις όπως η Human Rights Watch (HRW) και η Διεθνής Αμνηστία κάνουν λόγο για τουλάχιστον 400 νεκρούς και χιλιάδες συλληφθέντες.
«Σε κάθε οικογένεια ένα παιδί έχει συλληφθεί»
Οπως αναφέρει έκθεση της HRW, επειδή πρώτοι στην Ορόμια εξεγέρθηκαν μαθητές και φοιτητές, πολλοί από τους νεκρούς και τους συλληφθέντες είναι κάτω των 18 ετών. Παρότι κάποιοι έχουν αφεθεί πια ελεύθεροι, πολλοί παραμένουν στη φυλακή χωρίς να τους έχουν απαγγελθεί κατηγορίες και χωρίς να έχουν πρόσβαση σε δικηγόρο ή επικοινωνία με τους συγγενείς τους.

«Ολη τη ζωή μου ζω εδώ και δεν έχω ξαναδεί τόσο βίαιη καταστολή. Οι συλλήψεις και οι δολοφονίες του λαού μας είναι καθημερινό φαινόμενο, κάθε οικογένεια έχει τουλάχιστον ένα παιδί που το έχουν συλλάβει. Ολοι οι νέοι άνθρωποι έχουν συλληφθεί και οι αγρότες υφίστανται παρενοχλήσεις» είπε στην HRW ο 52χρονος Γιόζεφ.
Γιαν Αμπινκ: «Κυβέρνηση και επενδυτές θέλουν να πάρουν τη γη τους»

«Οι σημερινές συγκρούσεις στην Αιθιοπία πηγάζουν από την αντίδραση στις μη δημοκρατικές πολιτικές και στην κρατική καταστολή» είπε στο «Βήμα» ο Γιαν Αμπινκ, κοινωνικός ανθρωπολόγος με ειδίκευση στην Ιστορία και τον πολιτισμό των χωρών του Αφρικανικού Κέρατος και κυρίως της Αιθιοπίας, στο Κέντρο Αφρικανικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Λέιντεν στην Ολλανδία.

Το 2016 χαρακτηρίστηκε το έτος με τη χειρότερη εθνοτική βία εδώ και χρόνια στην Αιθιοπία. Τι συμβαίνει στη χώρα;
«Η εθνοτική βία είναι παρούσα στην Αιθιοπία σε όλη τη διάρκεια των τελευταίων 25 χρόνων, ειδικά στις αγροτικές περιοχές, μεταξύ διαφόρων εθνο-γλωσσικών ομάδων στο νότιο και στο δυτικό τμήμα της χώρας. Αυτό που ωστόσο παρακολουθούμε τώρα είναι μια εξέγερση της εθνότητας των Ορόμο στην Κεντρική Αιθιοπία, ενάντια στις κυβερνητικές πολιτικές. Ο βασικός λόγος είναι η από πάνω προς τα κάτω και χωρίς διαπραγμάτευση διαδικασία της διεύρυνσης των ορίων της Αντίς Αμπέμπα (το λεγόμενο Addis Ababa Master-Plan) σε περιοχές όπου κατοικούν χωρικοί των Ορόμο. Παρότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση της Αιθιοπίας διατηρεί το νομικό δικαίωμα της απαλλοτρίωσης και της εκμετάλλευσης γης οπουδήποτε στη χώρα –καθώς η γη θεωρείται κρατική περιουσία που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναπτυξιακούς σκοπούς –οι Ορόμο αντιδρούν επειδή κινδυνεύουν τα χωράφια τους, χωρίς να τους έχει δοθεί ή να προβλέπεται η αποζημίωση που αρμόζει.
Επίσης αντιδρούν στην επεκτεινόμενη δραστηριότητα των ξένων επενδυτών στη γη τους. Οι πρώτοι που διαμαρτυρήθηκαν ήταν οι ορόμο φοιτητές στο Πανεπιστήμιο της Αντίς Αμπέμπα, τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2015. Ακολούθησε η διαμαρτυρία τοπικών χωρικών, οι οποίοι κατέστρεψαν ιδιοκτησίες ξένων επενδυτών από τον φόβο της απαλλοτρίωσης της γης τους. Η εξέγερση επεκτάθηκε και επέμεινε και δεκάδες άοπλοι διαδηλωτές στις περιφέρειες Ορόμια και Αμχάρα σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας.
Οι Ορόμο και τώρα άλλες εθνότητες, όπως οι Αμχάρα, η δεύτερη πολυπληθέστερη εθνότητα στην Αιθιοπία μετά τους Ορόμο, έχουν αρχίσει να εξεγείρονται στα βόρεια, σε πόλεις όπως η Γκοντάρ και η Μπαχίρ, όπου σκοτώθηκαν περισσότερα από 100 άτομα. Στην περιφέρεια της Αμχάρα επίσης υπάρχουν προβλήματα σχετικά με την κατανομή και την απαλλοτρίωση της γης. Ετσι οι αναταραχές «ζυμώνονται» χρόνια. Οι Ορόμο και οι Αμχάρα αυτή τη φορά έχουν κοινό σκοπό αλλά οι σχέσεις μεταξύ των δύο εθνοτήτων είναι τεταμένες στη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους της ιστορίας τους και δεν αποτελούν φυσικούς συμμάχους.
Στην πραγματικότητα έχουν υπάρξει πολλές εθνοτικές συγκρούσεις μεταξύ τους τα τελευταία χρόνια. Αλλά τώρα υπάρχουν ενδείξεις ότι οι δύο λαοί έρχονται πιο κοντά και εκφράζουν την αλληλεγγύη τους. Αυτό αντιμετωπίζεται ως απειλή από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση στην οποία επικρατούν οι Τιγκράι. Μπορούμε να πούμε ότι τα σημερινά προβλήματα έχουν μία εθνοτική διάσταση αλλά στην πραγματικότητα δεν συνιστούν εθνοτικές συγκρούσεις. Προέρχονται από ανθρώπους που απεχθάνονται τις συνεχείς και μη δημοκρατικές πολιτικές και την κρατική καταστολή».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ