Τα εργατικά, σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στην Ευρώπη είναι σε κρίση. Εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ακόμη και αν βρίσκονται στην εξουσία, η δύναμή τους διαβρώνεται και δεν φαίνεται να ξανακερδίζουν τις επόμενες εκλογές. Στη Γαλλία ο πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ έχει όλα τα μέτωπα ανοιχτά, εσωτερικά και διεθνή, με τη δημοτικότητά του στα τάρταρα και κορυφαίους πρώην συνεργάτες του στην κυβέρνηση και στο κόμμα να απεργάζονται την απομάκρυνσή του από την προεδρία. Στη Βρετανία το Εργατικό Κόμμα υπό τον Τζέρεμι Κόρμπιν θεωρείται μη εκλέξιμο στην κυβέρνηση, παρά το γεγονός ότι πολλοί εκτιμούν πως ο Κόρμπιν μπορεί να κερδίσει τις εσωκομματικές εκλογές που μόλις ξεκίνησαν για την ηγεσία των Εργατικών.
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί στο Εργατικό Κόμμα είναι ότι οι νέες εκλογές διοργανώνονται λιγότερο από έναν χρόνο αφότου εξελέγη ο Κόρμπιν. Ο χειρότερος εμφύλιος στην ιστορία των Εργατικών ξέσπασε μετά το δημοψήφισμα για το Brexit, όταν το 80% των βουλευτών του κόμματος υπέγραψε πρόταση μομφής εναντίον του Κόρμπιν, ο οποίος εκπροσωπεί την ακροαριστερή πτέρυγα. Απέναντί του, υποψήφιος για την ηγεσία, είναι ο Οουεν Σμιθ, που εκπροσωπεί τη μετριοπαθή αριστερή πτέρυγα. Αν και ο Κόρμπιν έχει χάσει τελείως τους βουλευτές, τον πρότειναν για υποψήφιο εκ νέου για την ηγεσία του κόμματος 285 τοπικές οργανώσεις των Εργατικών έναντι 53 του Οουεν, ο οποίος όμως έχει την υποστήριξη των βουλευτών.
Οι εσωκομματικές κάλπες θα παραμείνουν ανοιχτές επί πέντε και πλέον εβδομάδες. Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στις 24 Σεπτεμβρίου σε έκτακτο συνέδριο στο Λίβερπουλ.
«Χαμηλά το κεφάλι για να επιβιώσουν»
«Με τον Κόρμπιν οι Εργατικοί θα χάσουν τις επόμενες γενικές εκλογές με μεγάλη διαφορά –αν τις διεκδικήσουν ως ένα κόμμα και δεν έχουν διασπαστεί» λέει στο «Βήμα» ο Τιμ Μπέιλ, καθηγητής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Queen Mary του Λονδίνου. «Κεντρώοι Εργατικοί βουλευτές δεν βλέπουν κανένα μέλλον για το κόμμα όπως είναι διαμορφωμένο σήμερα. Φοβούνται είτε ότι θα χάσουν την έδρα τους στις γενικές εκλογές είτε ότι δεν θα επιλεγούν ως υποψήφιοι για να κατέβουν στις εκλογές. Ενα νέο κόμμα –απαλλαγμένο από τους πολύ αριστερούς και από τους πανίσχυρους συνδικαλιστές –μπορεί να φαντάζει ελκυστική προοπτική γι’ αυτούς. Από την άλλη πλευρά, η αδράνεια είναι μια ισχυρή δύναμη, όπως και το εκλογικό σύστημα που τιμωρεί τα μικρά κόμματα, γι’ αυτό θα υπάρξουν πολλοί Εργατικοί βουλευτές που δεν θα το διακινδυνεύσουν και θα κρατήσουν χαμηλά το κεφάλι ελπίζοντας ότι θα επιβιώσουν μέχρι να απομακρυνθεί ο Κόρμπιν. Τότε η διάσπαση είναι πιθανή, αλλά προς το παρόν μάλλον όχι».
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της YouGov, ο ένας στους πέντε ψηφοφόρους των Εργατικών λέει ότι δεν θα ξαναψήφιζε το κόμμα αν πραγματοποιούνταν σήμερα γενικές εκλογές και οι περισσότεροι αναφέρουν ως αιτία τον Κόρμπιν.
Ενας δεινόσαυρος από τη δεκαετία του ’80
Ο Κόρμπιν υποτίθεται ότι θα επανεφεύρισκε τους Εργατικούς καθιστώντας τους ελκυστικούς στη νεολαία και απομακρύνοντάς τους από την κληρονομιά του Τόνι Μπλερ. Αντ’ αυτού, πολλοί θεωρούν ότι αποδείχθηκε ένας δεινόσαυρος από τη δεκαετία του ’80, ενώ οι νέοι νιώθουν προδομένοι από την ηγεσία του. Οχι όμως ότι προτιμούν τον Σμιθ, τον έτερο υποψήφιο για την ηγεσία των Εργατικών, τον οποίο μερικοί θεωρούν «μπλερικό λύκο ντυμένο με προβιά προβάτου».
«Οι Εργατικοί μάλλον θα δουν μια επανάληψη της δεκαετίας του ’80, όταν αναλώνονταν σε εσωκομματικές διαμάχες ενώ βρίσκονταν εκτός εξουσίας για μεγάλο χρονικό διάστημα, επιτρέποντας στους Συντηρητικούς να περνούν όποιους νόμους επιθυμούσαν. Η εσωκομματική αντιπαράθεση δεν θα είναι ευχάριστη» λέει στο «Βήμα» ο Ρόμπιν Μπρίνκουερθ, δημοσιογράφος στην ιντερνετική πλατφόρμα The Tab που ιδρύθηκε στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και μέλος του κόμματος. «Ο εισοδισμός τροτσκιστών θα στρίψει το κόμμα ακόμη πιο αριστερά υπό τον Κόρμπιν. Η κύρια διαμάχη διεξάγεται ανάμεσα σε όσους πιστεύουν ότι το Εργατικό Κόμμα είναι δύναμη εξουσίας και όσους πιστεύουν ότι είναι ένα ιδεολογικό ή κοινωνικό κίνημα. Προσωπικά ανήκω στους πρώτους και θεωρώ ότι οι συμβιβασμοί είναι απαραίτητοι. Αλλοι διαφωνούν –είναι θέμα του πώς θα διεξαχθεί η διαμάχη και σε ποιον τόνο. Αυτό που με ανησυχεί είναι το επίπεδο του φανατισμού ανάμεσα στους οπαδούς του Κόρμπιν» εξηγεί. Και καταλήγει: «Υπάρχει επίσης ο επιπλέον κίνδυνος μιας περαιτέρω στροφής των ψηφοφόρων προς τα δεξιά που θα υπονομεύσει τη θέση των Εργατικών ως του κόμματος της εργατικής τάξης στην Αγγλία προς όφελος του UKIP, αν και το θεωρώ απίθανο, δεδομένου του κυκεώνα στον οποίο βρίσκεται το UKIP σήμερα. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, το Εργατικό Κόμμα θα διατρέξει θανάσιμο κίνδυνο καθώς ήδη έχει εκμηδενιστεί ως εκλογική δύναμη στη Σκωτία».
Κατάργηση διδάκτρων και εθνικοποίηση τρένων
Ο Κόρμπιν υπόσχεται ότι θα καταργήσει τα δίδακτρα στα πανεπιστήμια και θα επανεθνικοποιήσει τους σιδηροδρόμους, αμφότερα μέτρα δημοφιλή στους Βρετανούς, όμως δεν διευκρινίζει πώς θα τα χρηματοδοτήσει. Κατηγορείται ότι επιδίδεται κυρίως σε ασαφή ρητορική κατά της λιτότητας που ηχεί καλά στους «κορμπινίστας» αλλά δεν φέρνει πίσω τους παλαιούς ψηφοφόρους των Εργατικών που ψήφισαν το Συντηρητικό Κόμμα στις τελευταίες εκλογές.
«Ο Κόρμπιν δεν κατάφερε να ηγηθεί, να σχηματίσει μια ομάδα βουλευτών δίπλα του για να αναπτύξουν καλές συναφείς πολιτικές. Το πλήγμα στην εικόνα του είναι σχεδόν ανεπανόρθωτο, παρά τον αυθεντικό του ζήλο και το θάρρος να προσπαθήσει να κάνει πολιτική με διαφορετικό τρόπο. Ηλπιζε ότι θα κέρδιζε σιγά-σιγά το κοινό, αλλά φοβάμαι ότι δεν διαθέτει ούτε την πειθαρχία ούτε τις πολιτικές για να το πετύχει. Οι πολιτικές που ανακοινώνει είναι μάλλον μεγαλόστομα συνθήματα που δεν έχουν ουσία. Εχει εξαιρετικά ενθουσιώδεις οπαδούς από μια πολύ στενή βάση την οποία γνώριζε ότι έπρεπε να διευρύνει αλλά απέτυχε» καταλήγει ο κ. Μπρίνκουερθ.
Στη Γαλλία, αντάρτικο έχει ξεσηκωθεί εναντίον του προέδρου Φρανσουά Ολάντ από πρώην υπουργούς του που ανακοινώνουν, ο ένας μετά τον άλλον, την πρόθεσή τους να διεκδικήσουν το χρίσμα του Σοσιαλιστικού Κόμματος για τις προεδρικές εκλογές του 2017, κόντρα στον νυν πρόεδρο, τον οποίο θεωρούν «λίγο» ως προς την αντιμετώπιση της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, της ισλαμιστικής τρομοκρατίας και της αδυναμίας της Γαλλίας να πρωταγωνιστεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση «ισοδύναμα» με τη Γερμανία της Ανγκελα Μέρκελ. Μόνο το τελευταίο δεκαήμερο, ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να είναι υποψήφιοι για την προεδρία η Σεσίλ Ντιφλό, πρώην υπουργός Στέγασης, ο Αρνό Μοντμπούρ, πρώην υπουργός Βιομηχανίας, και ο Μπενουά Αμόν, πρώην υπουργός Παιδείας.
Χαμηλότερη δημοτικότητα από ποτέ
Ολοι τους υπήρξαν υπουργοί του Ολάντ που τα έσπασαν μαζί του. Ο Αμόν παραιτήθηκε από το υπουργείο Παιδείας το 2014, μόλις τρεις μήνες αφότου το ανέλαβε, επειδή διαφώνησε με τη φιλοεπιχειρηματική στροφή του προέδρου. Ο Μοντμπούρ ανακοίνωσε ότι θα είναι υποψήφιος για την προεδρία ύστερα από τα «χαμένα» χρόνια επί Ολάντ, αλλά δεν διευκρίνισε αν όντως θα συμμετάσχει στις προκριματικές των Σοσιαλιστών ή θα είναι υποψήφιος ως ανεξάρτητος στις προεδρικές εκλογές.
Ο Ολάντ, που έχει τη χαμηλότερη δημοτικότητα από κάθε άλλον πρόεδρο στη Γαλλία τις τελευταίες δεκαετίες, προσπαθεί να συγκρατήσει το ανοιχτό αντάρτικο εντός του κόμματός του που προκαλείται κυρίως απ’ όσους αντιτίθενται στις οικονομικές του μεταρρυθμίσεις και στα μέτρα που έλαβε για να αντιμετωπίσει τις τρομοκρατικές επιθέσεις, και συντηρείται από τη λαϊκή δυσαρέσκεια, η οποία, μεταξύ άλλων, πυροδότησε ογκώδεις διαδηλώσεις στο Παρίσι και σε πολλές γαλλικές πόλεις.
Χωρίς σχέδιο και χωρίς ηγέτες
Οι προεδρικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν τον Απρίλιο και Μάιο (πρώτος και δεύτερος γύρος αντίστοιχα) του ’17. Θα προηγηθούν οι εσωκομματικές εκλογές για την ανάδειξη του υποψηφίου των Σοσιαλιστών στις 22 και 27 Ιανουαρίου. Ο Ολάντ θα ανακοινώσει τον Δεκέμβριο αν θα είναι υποψήφιος. Αν ναι, όπως αναμένεται, θα είναι ο πρώτος πρόεδρος στη Γαλλία που θα λάβει μέρος σε προκριματικές εκλογές προκειμένου να ξαναδιεκδικήσει την προεδρία. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι, αν και ελάχιστα δημοφιλής, ο Ολάντ μπορεί να κερδίσει τις προκριματικές εκλογές του Σοσιαλιστικού Κόμματος, όχι όμως και τις προεδρικές.
Σύμφωνα με δημοσκόπηση της Ifop που δημοσιεύτηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο, λιγότεροι από ένας στους τέσσερις Γάλλους (23%) θεωρούν ότι οι Σοσιαλιστές «έχουν ένα σχέδιο για τη Γαλλία» και ακόμη λιγότεροι (19%) ότι «διαθέτουν ικανούς ηγέτες».
«Θα φθάσει τουλάχιστον το 2025 μέχρι να ξαναδούμε κυβέρνηση Εργατικών»
Οι Εργατικοί δεν είναι εκλέξιμοι υπό τον Κόρμπιν, αλλά δεν φταίει μόνο ο Κόρμπιν γι’ αυτό, λέει στο «Βήμα» ο Μάθιου Ουίλιαμς, που διδάσκει Πολιτική στο Wadham College του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Ποιες συνέπειες θα έχει για το Εργατικό Κόμμα μία επανεκλογή του Κόρμπιν στην ηγεσία του;
«Οι επιπτώσεις εξαρτώνται από το πώς θα αντιδράσουν εκείνοι που αντιτίθενται στον Κόρμπιν. Οσοι διαφωνούν με την ηγεσία του απειλούν με διάσπαση του κόμματος, αλλά πιστεύω ότι πρόκειται περί κούφιας απειλής που δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί. Τυχόν διάσπαση θα αποδυναμώσει τον προοδευτικό χώρο και θα κάνει ακόμη πιο απίθανη την εκλογή των Εργατικών στην κυβέρνηση. Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SDP) ιδρύθηκε το 1981 στη Βρετανία λόγω μιας «Ομάδας των Τεσσάρων» που διαφωνούσε με την αριστερή ηγεσία του Μάικλ Φουτ. Το κόμμα αυτό εμφάνισε κάποιες επιτυχίες στις δημοσκοπήσεις αλλά τελικά τα πήγε άσχημα με το παρόν εκλογικό σύστημα. Το ίδιο πρόβλημα θα αντιμετωπίσει όποιο νέο κόμμα αποσχιστεί από τους Εργατικούς το 2016-17. Τα μικρά κόμματα τιμωρούνται στη Βρετανία, εκτός αν έχουν γεωγραφική συγκέντρωση, όπως οι εθνικιστές στη Σκωτία.
Συνεπώς, πιστεύω ότι η πιθανότερη επίπτωση μίας νίκης του Κόρμπιν στις εσωκομματικές εκλογές (η οποία πιστεύω είναι πολύ πιθανή) θα ήταν ένας «ψυχρός πόλεμος στους Εργατικούς». Οι φατρίες του κόμματος θα πετούν δηλητήριο η μία στην άλλη αλλά θα παραμένουν απρόθυμα μαζί. Ισως υπάρξουν ορισμένες προσπάθειες από τους οπαδούς του Κόρμπιν να εκτοπίσουν από την έδρα τους όσους βουλευτές αντιτίθενται σε αυτόν, αλλά δεν πρόκειται να συμβεί σε μεγάλη κλίματα καθώς πολλοί μεμονωμένοι βουλευτές παραμένουν δημοφιλείς και δεν μπορούν να εκτοπιστούν εύκολα.
Κατά πάσα πιθανότητα θα πραγματοποιηθούν πρόωρες γενικές εκλογές κάποια στιγμή μέσα στους επόμενους 48 μήνες (πριν από τις προγραμματισμένες εκλογές του 2020) λόγω του Brexit. Πιθανότατα θα τις κερδίσουν οι Συντηρητικοί και στη συνέχεια ο Κόρμπιν θα απομακρυνθεί, αν και ενδεχομένως θα προσπαθήσει να χρίσει έναν διάδοχο. Θα θελήσει να βρει έναν συνεχιστή του «momentum» για να αλλάξει η πολιτική».
Είναι οι Εργατικοί εκλέξιμοι υπό τον Κόρμπιν;
«Με τη στενή έννοια, ναι. Το κόμμα σημείωσε μερικές νίκες σε επαναληπτικές εκλογές σε ορισμένες εκλογικές περιφέρειες και στο Λονδίνο εξελέγη πρόσφατα Εργατικός δήμαρχος (σ.σ. ο Σαντίκ Καν). Αλλά μιλώντας πιο γενικά όχι, οι Εργατικοί δεν είναι εκλέξιμοι υπό τον Κόρμπιν. Το κόμμα δεν τα πήγε καλά στις τοπικές εκλογές τον Μάιο και είναι πολύ απίθανο να κερδίσει γενικές εκλογές. Αυτό διότι στη βρετανική πολιτική κερδίζεις περισσότερο λόγω αξιοπιστίας παρά ουσίας. Με άλλα λόγια, δεν μετρά τι λες αλλά πώς το λες. Ο Κόρμπιν δεν κάνει καλό γκελ στους ψηφοφόρους και δεν θεωρείται αξιόπιστος. Και αυτό παρά το γεγονός ότι πολλές από τις πολιτικές του κινούνται κοντά σε όσα επιθυμούν πολλοί Βρετανοί. Ο Κόρμπιν έχει την τάση να κατηγορεί τα μέσα ενημέρωσης ότι τον παρουσιάζουν αρνητικά, και αυτό είναι σωστό σε κάποιον βαθμό. Αλλά το υπερβάλλει. Δεν φταίνε τα μέσα ενημέρωσης που ο Κόρμπιν είναι τόσο ήπιος με τη Συντηρητική κυβέρνηση. Δεν έχει σαφή αντιπολίτευση για πολλά βασικά κοινωνικά ζητήματα και αυτό οφείλεται στο ότι οι πολιτικές του ικανότητες, ιδίως η ρητορική και η στρατηγική, δεν είναι τόσο εξελιγμένες όσο των αντιπάλων του.
Υπάρχουν και άλλοι λόγοι για τους οποίους οι Εργατικοί είναι μη εκλέξιμοι, πέρα από τον Κόρμπιν. Το κόμμα έχει χάσει τη Σκωτία, τη βάση του. Αν και ιδρύθηκε από Σκωτσέζους, σήμερα έχει μόνο μία έδρα εκεί. Αυτό δεν θα αλλάξει σύντομα. Επίσης, το κόμμα δεν συγκινεί τους λευκούς ψηφοφόρους της εργατικής τάξης στη Βόρεια Αγγλία. Αυτή είναι μία ακόμη βάση που έχασαν οι Εργατικοί, χαρίζοντάς τη στους Συντηρητικούς και στο UKIP. Οι Εργατικοί σήμερα παίρνουν ψήφους από υψηλής μόρφωσης αστούς και αυτοί δεν συνιστούν βάση αρκετή για να φέρει την εκλογική νίκη.
Θα χρειαστεί μια πλήρης tabula rasa για να ξανακερδίσουν οι Εργατικοί τις εκλογές. Απαιτείται μια συντριπτική ήττα και μια επανεκκίνηση όπως εκείνη που πραγματοποίησαν στη δεκαετία του ’80 μετά τη συντριβή στις εκλογές του 1983. Μέχρι να ξαναδούμε Εργατική κυβέρνηση, θα φθάσει τουλάχιστον το 2025 το νωρίτερο και αυτό μόνο αν τους «βοηθήσουν» οι Συντηρητικοί χάνοντας την «μπάλα» αρκετές φορές ακόμη».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
