Ο διπλωματικός συντάκτης του γερμανικού δικτύου Deutsche Welle ήταν απροσδόκητα κατηγορηματικός την περασμένη Τετάρτη. Η Τουρκία, τόνισε, οδηγείται σε έναν «αδιέξοδο κατήφορο» από τον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η «πραξικοπηματική απομάκρυνση» του Αχμέτ Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία και την ηγεσία του κυβερνητικού Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) «μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για το μέλλον» της χώρας. Προφανώς ο γερμανός δημοσιογράφος είχε υπόψη του το «κατηγορώ» εναντίον του κ. Νταβούτογλου που κατέγραψε ο «Φάκελος του Πελεκάνου», ένα ανώνυμο κείμενο που αναρτήθηκε την Πρωτομαγιά στο τουρκικό Διαδίκτυο και ούτε λίγο ούτε πολύ χαρακτηρίζει τον κ. Νταβούτογλου «προδότη». Τι πρόδωσε ο βίαια αποπεμφθείς πρωθυπουργός;

«Πρόδωσε»
τον πρόεδρο Ερντογάν, γράφουν οι συντάκτες του «Φακέλου». «Δεν ενεργοποίησε δραστήρια» την προώθηση της διαδικασίας για αλλαγή του προεδρικού συστήματος, δίνει συνεντεύξεις σε δυτικά ΜΜΕ και εφημερίδες, «συνεργάστηκε με τη Δύση και τους Δούρειους Ιππους της (προφανώς τους εντός της χώρας αντιπάλους του κ. Ερντογάν) οι οποίοι θέλουν να ανατρέψουν τον Αρχηγό». Ο κ. Νταβούτογλου «κατηγορείται» ότι διαφωνούσε με τις διώξεις και τις καταδίκες των δημοσιογράφων και των πανεπιστημιακών, ότι δεν ήταν «αρκετά ενδοτικός» (sic) στη διαφθορά, ότι έδινε συνεντεύξεις σε «όργανα δυτικών συμφερόντων (…) δίχως προσυνεννόηση» προφανώς με τον πρόεδρο και –ίσως εκείνο που, φαίνεται, έθιξε το γόητρο του προέδρου Ερντογάν –εκείνος υπέγραψε τη συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Διπλωματικές και άλλες πηγές στην Αγκυρα επισημαίνουν ότι η κατάσταση στην Τουρκία είναι ανησυχητική –μάλιστα ορισμένοι, μεταξύ των οποίων και αμερικανικές πηγές, κάνουν λόγο για «πιθανότητες να εξελιχθεί η κατάσταση εκτός ελέγχου» καθώς η απομάκρυνση του κ. Νταβούτογλου γεννά έναν «νέο μοχλό αντίστασης και ανυπακοής» στον πρόεδρο Ερντογάν και δημιουργεί το «κατάλληλο έδαφος να αναπτυχθεί νόμιμο αντι-ερντογανικό κίνημα», μεταδίδει το Γαλλικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Τουρκικές εφημερίδες, παρά τις διώξεις, κατορθώνουν να δείξουν τη σοβαρότητα της κατάστασης και, εκφράζοντας ένα γενικότερο αίσθημα, δεν κρύβουν την ανησυχία τους για τις εξελίξεις. Στο Διαδίκτυο μια ανώνυμη σελίδα σημείωνε: «Ο πρόεδρος επέβαλε τη δική του απόφαση χωρίς να αλλάξει το Σύνταγμα. (…) Η τουρκική δημοκρατία άρχισε να εξαφανίζεται». Συνεργάτης της εφημερίδας «Hurryiet», αψηφώντας τον κίνδυνο να χαρακτηριστεί τρομοκράτης όπως συνάδελφοί του σε άλλες εφημερίδες, έγραφε την περασμένη Τετάρτη: «Εχουμε τώρα μια ιδεολογία που θριαμβολογεί ότι υπάρχει ένας αναμφισβήτητος αρχηγός, μια ιερή αποστολή, έχουμε μια πληθώρα εχθρών και έναν συνεχώς αυξανόμενο αριθμό προδοτών. Μου θυμίζουν την ιδεολογία κάποιων πολύ άσχημων καταστάσεων στις αρχές του 20ού αιώνα στην Ευρώπη», εννοώντας την εμφάνιση και ανάπτυξη του φασισμού – χιτλερισμού.

«Πραξικόπημα»
ονομάστηκε από δεκάδες πανεπιστημιακούς, νομομαθείς, σχολιαστές κ.ά. η αποπομπή του κ. Νταβούτογλου, ο οποίος αυτομάτως απέκτησε λαϊκές συμπάθειες. Το γεγονός ότι επί σειρά μηνών «συμπορεύθηκε και κάλυψε» την αντιδημοκρατική πολιτική του προέδρου Ερντογάν «δεν θα αποτελέσει ανυπέρβλητο εμπόδιο» στη συνεργασία μαζί του αν αυτός αποφασίσει να βοηθήσει στην «επαναδημοκρατικοποίηση» της Τουρκίας, βεβαιώνει η ιστοσελίδα των Ανεξάρτητων Δικηγόρων. Στο τουρκικό Διαδίκτυο κυκλοφορούν πολλά παρόμοια μηνύματα. Τους τελευταίους μήνες είχαν ενταθεί οι φήμες για ένα «ευρύ δημοκρατικό κίνημα» το οποίο με νόμιμα μέσα θα προωθούσε την «επιστροφή στη δημοκρατία» – μάλιστα είχε προβληθεί το όνομα του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιουλ ως ηγέτη μιας σχετικής κίνησης, γεγονός που τον ανάγκασε να δηλώσει ότι παραμένει «μακράν της πολιτικής» και να επισκεφθεί τον πρόεδρο Ερντογάν στο σαράι του, ασφαλώς για να τον καθησυχάσει.

Αρνητικό κλίμα
Το πραξικόπημα και οι «εχθροί»

Ο νομικός κόσμος της Τουρκίας είναι ιδιαίτερα επικριτικός υπογραμμίζοντας ότι ο πρόεδρος αποπέμποντας τον πρωθυπουργό «έκανε πραξικόπημα» –λέξη με συναισθηματική και ιστορική απήχηση στην τουρκική κοινωνία –και ότι η πράξη του είναι σαφέστατα αντισυνταγματική. Ο πρόεδρος Ερντογάν, έγραψαν οι «New York Times», κινήθηκε με το έτσι θέλω, με αρμοδιότητες που θα έχει αν και όταν ψηφιστεί το νέο Σύνταγμα που συντάσσεται υπό την εποπτεία του στη Βουλή. Η βρετανική «Guardian» τόνιζε την περασμένη Δευτέρα ότι ο κ. Ερντογάν «έδιωξε» τον κ. Νταβούτογλου, παρ’ όλο που αυτός είχε εκλεγεί θριαμβευτικά μόλις πριν από έξι μήνες. Στη θέση του θα τοποθετηθεί ο νέος πρόεδρος του κυβερνητικού κόμματος που θα εκλεγεί από το συνέδριο στις 20 Μαΐου. Πάλι ο Ερντογάν «θα κινηθεί αντισυνταγματικά»: ένας από τους στενούς φίλους του, ο υπουργός Δικαιοσύνης ή ο υπουργός Μεταφορών ή ο υπουργός Ενέργειας, που συμβαίνει να είναι γαμπρός του, θα εκλεγεί πρόεδρος του κόμματος και αυτόματα αναλαμβάνει πρωθυπουργός.
Στις Βρυξέλλες τις τελευταίες ημέρες το «κλίμα» για την Τουρκία έγινε πολύ επικριτικό. Ενδεικτική είναι η δήλωση του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς ότι η Τουρκία πρώτα πρέπει να «εκπληρώσει τις προϋποθέσεις» που συμφώνησε και κατόπιν θα καταργηθεί η βίζα για τους Τούρκους που ταξιδεύουν στην Ευρώπη. Την προηγουμένη η Ουάσιγκτον είχε ανακοινώσει ότι διακόπτει τη χρηματοδότηση 14 προγραμμάτων της Τουρκίας για τη Συρία επειδή «η διαφθορά είναι ανεξέλεγκτη». Κυβερνητική πηγή στην Αγκυρα απέδωσε την απόφαση στις «ύπουλες ενέργειες των εχθρών» του προέδρου Ερντογάν.

ΑΝΗΣΥΧΙΕΣ
Διπλωματικές και άλλες πηγές στην Αγκυρα επισημαίνουν ότι η κατάσταση στην Τουρκία είναι ανησυχητική – μάλιστα ορισμένοι, μεταξύ των οποίων και αμερικανικές πηγές, κάνουν λόγο για «πιθανότητες να εξελιχθεί η κατάσταση εκτός ελέγχου» καθώς η απομάκρυνση του κ. Νταβούτογλου γεννά έναν «νέο μοχλό αντίστασης και ανυπακοής» στον πρόεδρο Ερντογάν και δημιουργεί το «κατάλληλο έδαφος να αναπτυχθεί νόμιμο αντι-ερντογανικό κίνημα»

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ