Στον περίπλοκο πόλεμο στη Συρία, όπου όλες οι παγκόσμιες και περιφερειακές δυνάμεις συμμετέχουν, η καθεμία με τη δική της ατζέντα, σχηματίζεται ένα περίεργο τρίγωνο ανάμεσα στο Ιράν, που επιθυμεί στενότερες σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία, παράλληλα, συσφίγγει και τη συνεργασία της με το Ισραήλ στο συριακό μέτωπο. Εν τω μεταξύ στη Συρία η βία έχει ενταθεί τις τελευταίες ημέρες, απειλώντας με κατάρρευση την εύθραυστη εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί τον Φεβρουάριο, όπως επίσης και τις ειρηνευτικές συνομιλίες που ξανάρχισαν στη Γενεύη τον Μάρτιο. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 48ωρο Μ. Τρίτης και Μ. Τετάρτης ένας Σύρος σκοτώθηκε κατά μέσο όρο ανά 25 λεπτά και ένας τραυματίστηκε ανά 13 λεπτά.
Ρωσία και Ιράν είναι στρατηγικοί σύμμαχοι στη Συρία, καθώς και οι δύο υποστηρίζουν τον Μπασάρ αλ Ασαντ. Πρόσφατα η συμμαχία τους εντάθηκε με την απόφαση της Μόσχας να προχωρήσει στην πώληση του αντιπυραυλικού συστήματος S300, η οποία είχε παγώσει λόγω των κυρώσεων που επέβαλε η διεθνής κοινότητα στην Τεχεράνη, τις οποίες ήρε μετά τη συμφωνία για το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα.
Παράλληλα ενισχύθηκε η συνεργασία ανάμεσα στη Μόσχα και στο Ισραήλ όσον αφορά τη Συρία, κυρίως για να αποφευχθεί τυχόν εμπλοκή (όπως εκείνη ανάμεσα στην Τουρκία και στη Ρωσία, όταν οι Τούρκοι κατέρριψαν ρωσικό αεροσκάφος στα συροτουρκικά σύνορα) καθώς τόσο ρωσικά όσο και ισραηλινά αεροπλάνα επιχειρούν στη Συρία. Τα τελευταία επιχειρούν στα Υψώματα του Γκολάν, όπου το Ισραήλ είναι αποφασισμένο να μην επιτρέψει στη Χεζμπολάχ, σύμμαχο του Ασαντ και του Ιράν, να τα χρησιμοποιήσει ως βάση για επιθέσεις εναντίον ισραηλινών στόχων.
Τα πράγματα στην περιοχή όμως είναι πολύ πιο περίπλοκα. Ενδεικτικό, για παράδειγμα, είναι ότι ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ευνοεί τη στροφή προς τη Ρωσία, ενώ ο πρωθυπουργός Χασάν Ρουχανί τη στροφή προς τη Δύση.
Το Ισραήλ περιθάλπει τζιχαντιστές


Ακόμη πιο ενδεικτικές της περιπλοκότητας της περιοχής είναι οι πληροφορίες ότι το Ισραήλ συνεργάζεται με τους τζιχαντιστές του Ισλαμικού Κράτους και του Μετώπου Αλ Νούσρα (που πρόσκειται στην Αλ Κάιντα) στα Υψώματα του Γκολάν, τα οποία προσάρτησε το Ισραήλ το 1981. Την τελευταία διετία ισραηλινοί κομάντος εισέρχονται εντός της Συρίας από το Γκολάν –ύστερα από πρόσκληση από Σύρους και έλεγχο από τις ισραηλινές μυστικές υπηρεσίες ότι δεν πρόκειται για παγίδα –και παραλαμβάνουν τραυματίες τους οποίους περιθάλπουν ισραηλινά νοσοκομεία. Στη συνέχεια τους επιστρέφουν στη Συρία. Με αυτόν τον τρόπο έχουν περιθάλψει περισσότερα από 2.000 άτομα από το 2013. Πολλοί όμως από αυτούς ήταν μαχητές του Αλ Νούσρα και άλλοι τζιχαντιστές (μόνο το 20% ήταν άμαχοι). Στις ανίερες συμμαχίες της Συρίας λοιπόν προστίθεται και εκείνη του Ισραήλ που υποστηρίζει τζιχαντιστές επειδή πολεμούν εναντίον της Χεζμπολάχ στη Συρία.

Σωτήρης Ρούσσος
«Τους Ιρανούς ενδιαφέρει ο άξονας Τεχεράνη – Βαγδάτη – Δαμασκός – Χεζμπολάχ»
«Το Ιράν βρίσκεται σε μια περίοδο αβεβαιότητας ως προς το μέλλον γιατί με την άρση των κυρώσεων και την πιθανή εισδοχή επενδύσεων πολλών εκατοντάδων δισ. δολαρίων θα γίνουν αλλαγές εσωτερικά» λέει στο «Βήμα» ο Σωτήρης Ρούσσος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Μεσογειακών, Μεσανατολικών και Ισλαμικών Σπουδών (ΚΕΜΜΙΣ).

«Αυτές οι αλλαγές μπορεί να οδηγήσουν σε άνοιγμα του καθεστώτος αλλά μπορεί να οδηγήσουν και σε σκλήρυνσή του προκειμένου να διατηρήσει τον πολιτικό έλεγχο, δηλαδή ουσιαστικά να ακολουθήσει τον δρόμο της Κίνας: φιλελευθεροποίηση οικονομική μεν, πολιτικός έλεγχος δε. Στο εξωτερικό, αυτή η αβεβαιότητα θα έχει αντίκτυπο. Ενδεχομένως με μια πιο άκαμπτη στάση υποστήριξης του Ασαντ και της Χεζμπολάχ –θεωρώ όμως ότι αυτό είναι λιγότερο πιθανό γιατί θα σήμαινε συνεχή οικονομική και στρατιωτική αιμορραγία του Ιράν. Από την άλλη, οι Ιρανοί θέλουν να διατηρήσουν τον άξονα Τεχεράνη – Βαγδάτη – Δαμασκός – Χεζμπολάχ. Αρα λοιπόν θα προσπαθήσουν να βρουν μια λύση που θα διατηρεί αυτόν τον άξονα, με ή χωρίς Ασαντ. Ο άξονας τους ενδιαφέρει, όχι ο Ασαντ» μας λέει.
«Το Ισραήλ απλώς χαίρεται το χάος»

Οσον αφορά το Ισραήλ, «στην αρχή ήταν αρκετά ανήσυχο για τη Συρία, πίστευε ότι ο Ασαντ θα έπεφτε γρήγορα και θα ανέβαιναν στην εξουσία οι ισλαμιστές, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι ή οι τζιχαντιστές. Νομίζω ότι τώρα δεν έχει τέτοιους φόβους. Απλώς χαίρεται το χάος. Το Ισραήλ αυτή τη στιγμή, όπως και οι ΗΠΑ, θεωρεί ότι αυτή η διαμάχη τού δίνει τρία βασικά ατού. Το πρώτο είναι ότι διαλύεται ακόμη μία μεγάλη αραβική δύναμη μετά το Ιράκ, το δεύτερο ότι είναι ανενεργός ή δυσλειτουργικός ο άξονας Τεχεράνη – Δαμασκός – Χεζμπολάχ που για το Ισραήλ αποτελεί τον υπ’ αριθμόν 1 στρατιωτικό κίνδυνο και το τρίτο ότι εμπλέκει τη Χεζμπολάχ σε έναν μακροχρόνιο και πολύ αιματηρό πόλεμο και έτσι την αποσπά από το μέτωπο με το Ισραήλ. Αρα το Ισραήλ αυτή τη στιγμή είναι ευχαριστημένο με την κατάσταση ως έχει. Δεν επιθυμεί τεράστιες αλλαγές».
Γιουγκοσλαβία και Λιβύη: δύο μαθήματα της Μόσχας

Για τη Ρωσία, ο κ. Ρούσσος λέει ότι χρησιμοποίησε τη Συρία με δύο τρόπους, όπως γίνεται προφανές μετά την πρόσφατη απόσυρση των περισσότερων ρωσικών δυνάμεων από τη χώρα. «Ο πρώτος ήταν για να δείξει ότι είναι μια μεγάλη δύναμη που μπορεί να παίξει εκτός περιοχής της. Είναι η πρώτη αποστολή που πραγματοποιεί εκτός της εγγύς περιφέρειάς της και είναι σχετικά επιτυχημένη, με την έννοια ότι στήριξε αποτελεσματικά τον Ασαντ. Η Ρωσία δήλωσε λοιπόν ότι βρίσκεται εδώ και πρέπει να την υπολογίζουν. Αυτό έχει μεγάλη σημασία γιατί έχει πάρει δύο μαθήματα: η απουσία της από τα πεδία της μάχης στη Γιουγκοσλαβία λόγω αδυναμίας και στη Λιβύη λόγω κακής εκτίμησης την έβγαλε έξω από την τελική διαπραγμάτευση. Αυτό δεν ήθελε να επαναληφθεί στη Συρία. Το δεύτερο στοιχείο, αν και δεν μπορούμε να το πούμε με σιγουριά, είναι ότι έβαλε στη ζυγαριά τη Συρία και την εγγύς περιφέρεια, δηλαδή την Ουκρανία και την Κριμαία, και πιθανότατα επιδιώκει να πάρει κάποια ανταλλάγματα εκεί προκειμένου να βοηθήσει τη σταθερότητα στη Συρία».
Υπάρχει πιθανότητα σύμπλευσης ή και συνεργασίας ανάμεσα στο Ιράν και στο Ισραήλ μέσω της Ρωσίας; ρώτησε «Το Βήμα» τον κ. Ρούσσο.

«Σε ad hoc ζητήματα μπορεί. Δηλαδή, αν υπάρχουν πέντε πράκτορες του Ισραήλ που βρίσκονται στο Ιράν και πρέπει να απελευθερωθούν, μπορεί. Αλλά για ζητήματα γενικότερου στρατηγικού χαρακτήρα, όχι, γιατί δεν υπάρχει πουθενά σταθεροποίηση. Αλλωστε το Ισραήλ φοβάται πολύ το Ιράν και δεν θέλει να του δώσει ακόμη οξυγόνο. Αρα δεν θα ανοίξει πόρτες εκτός από πολύ ad hoc ζητήματα στα οποία μπορεί να παίξει κάποιον ρόλο η Ρωσία» εκτιμά ο συνομιλητής μας.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ