Στάχτη στα μάτια για τον επόμενο ΓΓ του ΟΗΕ

Οκτώ διπλωμάτες και πολιτικές προσωπικότητες, τέσσερις άνδρες και τέσσερις γυναίκες, παίρνουν μέρος στη διαδικασία της επιλογής υποψηφίου για τη θέση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, να διαδεχθούν τον σημερινό Γενικό Γραμματέα Νοτιοκορεάτη Μπαν Κι Μουν, η θητεία του οποίου τερματίζεται τον ερχόμενο Δεκέμβριο. Αλλοι τουλάχιστον πέντε διπλωμάτες και πολιτικοί ετοιμάζονται να προστεθούν στον κατάλογο των διεκδικητών, ο οποίος παραμένει ανοικτός ως τις παραμονές της εκλογής του νέου επικεφαλής του μεγαλύτερου σε αριθμό μελών, αλλά όχι ισχυρότερου, διεθνούς οργανισμού.

Για πρώτη φορά στην 70χρονη ιστορία του ΟΗΕ η εκλογή του Γενικού Γραμματέα του γίνεται με διαδικασία που, θεωρητικά τουλάχιστον, κρίνεται δημοκρατική. Ως σήμερα, από την εκλογή το 1945 του πρώτου ΓΓ Νορβηγού Τρίγκβε Λι, τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας –στην πραγματικότητα η Αμερική και η ΕΣΣΔ / Ρωσία –συμφωνούσαν και πρότειναν στη Γενική Συνέλευση το πρόσωπο το οποίο «συγκεντρώνει την καθολική υποστήριξή τους», κατά την έκφραση-κλισέ που συνόδευε την πρότασή τους, και φυσικά η Γενική Συνέλευση έδινε το πανηγυρικό ΟΚ της.

Η διαδικασία άλλαξε φέτος. Η Γενική Συνέλευση είναι εκείνη που θα επιλέξει δύο ή τρία πρόσωπα από όσα έχουν θέσει υποψηφιότητα, θα τα υποβάλει στο Συμβούλιο Ασφαλείας και εκείνο θα κρίνει και θα «εκλέξει» τον νέο Γενικό Γραμματέα. Ας μη γελιόμαστε, πρόκειται για στάχτη στα μάτια. Την τελική επιλογή θα κάνει το 15μελές Συμβούλιο Ασφαλείας, δηλαδή η Αμερική και η Ρωσία, ίσως και η Κίνα, οι οποίες διαθέτουν και βέτο. Το πολύ-πολύ να κάνει, όπως συνηθίζει, μια θεαματική κίνηση η Γαλλία. Αλλωστε οι χώρες που έχουν έναν ευρύτερο διεθνή ρόλο θα έχουν φροντίσει να υποστηριχτούν από τη Γενική Συνέλευση και να υποβληθούν στους «15» εκείνα τα πρόσωπα που τους ενδιαφέρουν ή να αποκλειστούν άλλα. Ηδη στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη ορισμένοι υποψήφιοι εμφανίζονται ως «φιλοαμερικανοί» και για άλλους κυκλοφορεί ότι «ο Πούτιν τους απορρίπτει».

«Σε ό,τι αφορά τη διαύγεια, υπάρχει σημαντική πρόοδος αλλά σε ό,τι αφορά το αποτέλεσμα, που είναι και το κυριότερο, η απόφαση εξακολουθεί να βρίσκεται στα χέρια του Συμβουλίου Ασφαλείας» δήλωσε (ανώνυμα) ανώτερος μόνιμος υπάλληλος του ΟΗΕ, σχολιάζοντας στους «Financial Times» τη νέα διαδικασία εκλογής Γενικού Γραμματέα του οργανισμού. Ο Δανός Μάγκενς Λίκενταφτ, ο οποίος προεδρεύει φέτος στη Γενική Συνέλευση, δεν φαίνεται να αισιοδοξεί: «Δεν ξέρουμε τι θα προκύψει από αυτόν τον νεωτερισμό. Αλλά αν ένας υποψήφιος λάβει ισχυρή υποστήριξη από τη Γενική Συνέλευση τότε θα είναι δύσκολο στο Συμβούλιο Ασφαλείας να το παραβλέψει».

Τα πέντε μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας και οι υπηρεσίες του ΟΗΕ κατέληξαν σε αυτό το τρικ για την εκλογή του Γενικού Γραμματέα σε απάντηση της όλο και ισχυρότερης πίεσης που έχει διαμορφωθεί σε διεθνές επίπεδο για «πιο δημοκρατικές διεργασίες» στην επιλογή αξιωματούχων του ΟΗΕ. Δεν είναι κάτι καινούργιο αυτή η πίεση, πήρε όμως διαστάσεις τα τελευταία χρόνια για δύο κυρίως λόγους. Πρώτον, ο Μπαν Κι Μουν –καθαρά αμερικανική επιλογή –αποδείχτηκε «σχεδόν ανύπαρκτος», ήταν «μια άδεια καρέκλα» έγραψε το γερμανικό «Spiegel», σε μια σειρά διεθνείς κρίσεις, όπως της Λιβύης, της Κριμαίας – Ουκρανίας κ.λπ. Δεύτερον, ένας μεγάλος αριθμός κρατών-μελών του ΟΗΕ έχουν κατακτήσει αξιόλογη θέση στον διεθνή πολιτικό και οικονομικό χώρο τα τελευταία χρόνια, δεν βλέπουν όμως αυτό να αναγνωρίζεται, να τους δίνονται δηλαδή πόστα διεθνούς εμβέλειας από τα οποία θα μπορούν να διαμορφώσουν μια πολιτική, ίσως μια ευρύτερη στρατηγική, δικών τους εκτιμήσεων.

Στις 12 Απριλίου άρχισε η εξέταση των υποψηφίων από τους αντιπροσώπους των 193 κρατών-μελών του ΟΗΕ. Οι ερωτήσεις επικεντρώθηκαν στην εξακρίβωση των αντιλήψεων και της ικανότητας των υποψηφίων να χειριστούν κρίσεις, την πείρα τους σε θέματα διοίκησης, αλλά και τις απόψεις τους για τρέχοντα προβλήματα όπως η Συρία, η Λιβύη, οι επιδημίες, το Προσφυγικό κ.λπ. Η αντιπροσωπεία της ΕΕ στη Νέα Υόρκη παρέθεσε πρόγευμα σε ομάδες υποψηφίων, άλλες αντιπροσωπείες «ανέκριναν» κατ’ ιδίαν ορισμένους. Σημειώθηκε και το πρώτο επεισόδιο. Ο πρεσβευτής της Ουκρανίας ρώτησε τη Βουλγάρα Ιρίνα Μπόκοβα πώς θα χειριστεί το πρόβλημα Κριμαία – Ουκρανία. Η ερώτηση αγνοήθηκε.