Η πολιτική ασύλου που προέκυψε από τις διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) με την Τουρκία τον Μάρτιο ετέθη σε εφαρμογή στις 4 Απριλίου, όταν 202 αιτούντες άσυλο απελάθηκαν από την Ελλάδα. Η πολιτική αυτή έχει τέσσερις ουσιαστικές αδυναμίες:
– Η διαπραγμάτευση πραγματοποιήθηκε με την Τουρκία και η γερμανίδα καγκελάριος Ανγκελα Μέρκελ την επέβαλε στην ΕΕ.
– Εχει σοβαρή έλλειψη χρηματοδότησης.
– Δεν τίθεται σε εθελοντική βάση, ορίζει ποσοστώσεις στις οποίες αντιτίθενται πολλά κράτη-μέλη και αναγκάζει τους πρόσφυγες να εγκατασταθούν σε χώρες στις οποίες δεν θέλουν να ζήσουν.
– Μετατρέπει την Ελλάδα σε de facto «μαντρί» με ανεπαρκείς υποδομές για τους αιτούντες άσυλο που βρίσκονται ήδη στη χώρα.
Ολες αυτές οι αδυναμίες μπορούν να διορθωθούν. Μια συνολική ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου πιστεύω ότι πρέπει να περιέχει έναν σταθερό και αξιόπιστο ετήσιο στόχο 300.000-500.000 προσφύγων. Οσοι πρόσφυγες είναι αποφασισμένοι να εγκατασταθούν σε μια συγκεκριμένη χώρα θα πρέπει να περιμένουν περισσότερο απ’ όσο εκείνοι που θα δεχθούν να πάνε στη χώρα που θα τους προταθεί. Οι καταγεγραμμένοι αιτούντες άσυλο θα πρέπει να περιμένουν τη σειρά τους εκεί όπου βρίσκονται σήμερα. Αυτό θα ήταν πολύ φθηνότερο και λιγότερο επίπονο από το σημερινό χάος. Οσοι προσπερνούν την ουρά θα χάνουν τη θέση τους, κάτι που συνιστά ικανό κίνητρο για να ακολουθήσουν τους κανόνες.

Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση

Το σχέδιο αυτό απαιτεί τουλάχιστον 30 δισ. τον χρόνο για να χρηματοδοτηθούν, μεταξύ άλλων, οι χώρες της πρώτης γραμμής όπως η Τουρκία, να δημιουργηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου και μια συνοριακή δύναμη, να αντιμετωπιστεί η ανθρωπιστική κρίση στην Ελλάδα και να υιοθετηθούν κοινά ευρωπαϊκά πρότυπα για την ενσωμάτωση των προσφύγων.
Αυτά τα 30 δισ. τον χρόνο είναι λιγότερο από το 0,25% του συνολικού ΑΕΠ των «28» της ΕΕ και λιγότερο από το 0,5% των συνολικών δαπανών και των 28 κυβερνήσεων. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική βούληση.
Αργά ή γρήγορα θα επιβληθούν νέοι φόροι για να αντιμετωπιστεί η προσφυγική κρίση. Η συγκέντρωση ανεπαρκών πόρων χρόνο με τον χρόνο δεν θα είναι εύκολη. Αντίθετα, η «απότομη χρηματοδότηση» θα επιτρέψει στην ΕΕ να απαντήσει πιο αποτελεσματικά σε μερικές από τις πιο επικίνδυνες επιπτώσεις. Μακροχρόνια αυτό θα μειώσει τις συνολικές δαπάνες της ΕΕ για να αντιμετωπίσει και να ανακάμψει από την προσφυγική κρίση.
Με τα επιτόκια παγκοσμίως σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, σήμερα είναι μια εξαιρετικά ευνοϊκή περίοδος για να εκμεταλλευτούμε την πιστοληπτική ικανότητα του «τριπλού άλφα» (ΑΑΑ) της ΕΕ. Το ερώτημα είναι πώς θα την εκμεταλλευτούμε χωρίς να εγείρουμε αντιδράσεις, ιδίως στη Γερμανία.

Χρήματα σε Ιορδανία, Τουρκία και Ελλάδα

Κατ’ αρχάς πρέπει να παραδεχθούμε ότι η Ευρώπη ήδη δανείζεται. Μηχανισμοί όπως ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Οικονομικής Σταθερότητας (EFSM) και ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) μπορούν να βρουν γρήγορα δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ με ελκυστικούς όρους. Αυτοί θα μπορούσαν να εξασφαλίσουν την «απότομη χρηματοδότηση» που απαιτείται για την αντιμετώπιση του προσφυγικού και μεταναστευτικού ζητήματος. Οι χώρες που θα λάβουν τη χρηματοδότηση –Ιορδανία, Τουρκία και Ελλάδα –δεν πρέπει να είναι αναγκασμένες να αποπληρώσουν τα ποσά που θα λάβουν. Η ΕΕ και τα κράτη-μέλη οφείλουν να βρουν νέες πηγές εσόδων, όπως ο πανευρωπαϊκός ΦΠΑ που ήδη φέρνει έσοδα, ένας ειδικός φόρος στο πετρέλαιο όπως πρότεινε ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε ή ένας νέος φόρος σε όσους ταξιδεύουν προς την ΕΕ και στις βίζες τους, το οποίο θα μεταφέρει μέρος του βάρους σε μη πολίτες της ΕΕ.
Το ερώτημα παραμένει: Πώς θα επιτευχθεί η αναγκαία πολιτική βούληση; Πιστεύω ότι υπάρχει μια σιωπηρή πλειονότητα πολιτών που επιθυμεί να διατηρηθεί η ΕΕ, παρά τα προβλήματά της. Οι πολιτικοί ηγέτες θα την ακούσουν αν υψώσει την φωνή της.
Η προσφυγική κρίση συνιστά υπαρξιακή απειλή για την Ευρώπη. Θα ήταν ανεύθυνο να επιτρέψουμε στην ΕΕ να αποσυντεθεί λόγω έλλειψης χρηματοδότησης για να τεθεί υπό έλεγχο η κρίση. Ωστόσο, ακριβώς η έλλειψη επαρκούς χρηματοδότησης είναι το κυριότερο εμπόδιο στην εφαρμογή επιτυχημένων προγραμμάτων στις χώρες της πρώτης γραμμής.
Σε όλη την Ιστορία οι κυβερνήσεις εκδίδουν ομόλογα για να αντιμετωπίσουν έκτακτες ανάγκες. Πότε θα έπρεπε η ΕΕ να εκμεταλλευτεί την πιστοληπτική της ικανότητα «ΑΑΑ» αν όχι σε μια ιστορική στιγμή που αντιμετωπίζει θανάσιμο κίνδυνο;

Ο κ. George Soros είναι πρόεδρος του Soros Fund Management και πρόεδρος των Ιδρυμάτων Open Society.

HeliosPlus