Το μήνυμα της ανόδου του Ντόναλντ Τραμπ

Το προβάδισμα του Ντόναλντ Τραμπ στην κούρσα για το προεδρικό χρίσμα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος έχει προκαλέσει τρόμο. Το ρεπουμπλικανικό κατεστημένο φοβάται ότι μαζί του δεν θα είναι σε θέση να νικήσει τη Χίλαρι Κλίντον, την πιθανή υποψήφια πρόεδρο των Δημοκρατικών. Αλλά ορισμένοι παρατηρητές ανησυχούν περισσότερο για την προοπτική μιας προεδρίας Τραμπ. Ορισμένοι θεωρούν τον Τραμπ ακόμη και ως έναν εν δυνάμει Αμερικανό Μουσολίνι.

Οποια και αν είναι τα προβλήματά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα δεν είναι σαν την Ιταλία του 1922. Οι θεσμικοί έλεγχοι και οι ισορροπίες του Συντάγματος, μαζί με ένα αμερόληπτο νομικό σύστημα, είναι πιθανό να περιορίσουν ακόμη και έναν σόουμαν της τηλεόρασης. Ο πραγματικός κίνδυνος δεν είναι ότι ο Τραμπ θα κάνει ό,τι λέει, αν μπει στον Λευκό Οίκο, αλλά η ζημιά που προκαλείται από ό,τι λέει, καθώς προσπαθεί να φτάσει εκεί.

Οι ηγέτες κρίνονται όχι μόνο για την αποτελεσματικότητα των αποφάσεών τους, αλλά και από το νόημα όσων λένε και διδάσκουν στους οπαδούς τους. Οι περισσότεροι ηγέτες κερδίζουν υποστήριξη απευθύνοντας έκκληση προς την υπάρχουσα ταυτότητα και την αλληλεγγύη των ομάδων τους. Αλλά οι μεγάλοι ηγέτες εκπαιδεύουν τους οπαδούς τους για τον κόσμο πέρα από την άμεση ομάδα τους.

Μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, στον οποίο η Γερμανία εισέβαλε στη Γαλλία για τρίτη φορά μέσα σε 70 χρόνια, ο γάλλος ηγέτης Ζαν Μονέ αποφάσισε ότι η εκδίκηση σε μια ηττημένη Γερμανία θα παρήγαγε μία ακόμη τραγωδία. Αντ’ αυτού, επινόησε ένα σχέδιο για τη σταδιακή ανάπτυξη των θεσμών που εξελίχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, η οποία έχει βοηθήσει να γίνει ένας τέτοιος πόλεμος αδιανόητος.

Στις ΗΠΑ σήμερα, ενώ η οικονομία αναπτύσσεται και η ανεργία βρίσκεται σε χαμηλό ποσοστό 4,9%, πολλοί αισθάνονται αποκλεισμένοι από την ευημερία της χώρας. Πολλοί κατηγορούν τους αλλοδαπούς, και όχι την τεχνολογία, για την αύξηση της ανισότητας κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, και είναι εύκολο να συσπειρώσεις τον κόσμο εναντίον της μετανάστευσης και της παγκοσμιοποίησης. Εκτός από τον οικονομικό λαϊκισμό, μια σημαντική μειοψηφία του πληθυσμού αισθάνεται επίσης να απειλείται από τις πολιτισμικές αλλαγές που σχετίζονται με τη φυλή, τον πολιτισμό και την εθνικότητα, έστω και αν πολλά από αυτά δεν είναι νέα.

Ο επόμενος πρόεδρος θα πρέπει να εκπαιδεύσει τους Αμερικανούς σχετικά με το πώς να αντιμετωπίσουν μια διαδικασία παγκοσμιοποίησης την οποία πολλοί βρίσκουν απειλητική. Οι εθνικές ταυτότητες είναι φαντασιακές κοινότητες, υπό την έννοια ότι λίγοι άνθρωποι έχουν άμεση εμπειρία των άλλων μελών.

Για τους δύο τελευταίους αιώνες, το έθνος-κράτος υπήρξε η φαντασιακή κοινότητα για την οποία οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να σκοτωθούν σε πολέμους, και οι περισσότεροι ηγέτες έχουν θεωρήσει ότι οι πρωταρχικές υποχρεώσεις τους είναι εθνικές. Αυτό είναι αναπόφευκτο, αλλά δεν είναι αρκετό σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Επιπλέον, σε έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι οργανώνονται κυρίως σε εθνικές κοινότητες, ένα καθαρά κοσμοπολίτικο ιδανικό δεν είναι ρεαλιστικό.

Το βλέπουμε αυτό στην ευρεία αντίσταση στην αποδοχή της μετανάστευσης.

Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί τους υποψηφίους προέδρους των ΗΠΑ να παλεύουν με τα ζητήματα του προστατευτισμού, της μετανάστευσης, της παγκόσμιας δημόσιας υγείας, της κλιματικής αλλαγής και της διεθνούς συνεργασίας, θα πρέπει να ρωτήσουμε σε ποια πτυχή της αμερικανικής ταυτότητας απευθύνονται και κατά πόσον εκπαιδεύουν τους οπαδούς τους για ευρύτερα νοήματα.

Η πρόταση του Τραμπ να απαγορεύσει στους μουσουλμάνους την είσοδο στις ΗΠΑ και οι απαιτήσεις του να πληρώσει το Μεξικό για ένα τείχος που θα σταματήσει τη μετανάστευση, είναι απίθανο να λάβουν συνταγματική ή πολιτική έγκριση αν εκλεγεί πρόεδρος. Και πολλές από τις προτάσεις του δεν είναι καν πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να υλοποιηθούν, αλλά συνθήματα που απευθύνονται στον απομονωτισμό και στη λαϊκιστική διάθεση ενός τμήματος του πληθυσμού.

Με δεδομένη την έλλειψη ενός ισχυρού ιδεολογικού πυρήνα, και τον θαυμασμό που τρέφει για την «τέχνη του ντιλ», ο Τραμπ θα μπορούσε ακόμη και να αποδειχθεί ένας ρεαλιστής πρόεδρος, παρά τον ναρκισσισμό του. Ομως οι καλοί ηγέτες μας βοηθούν να καθορίσουμε ποιοι είμαστε. Σε αυτό το επίπεδο ο Τραμπ έχει ήδη αποτύχει.