Κερίμ Χας: «Αρκεί μια αφορμή για να χάσει τον έλεγχο η Τουρκία»

Οι σχέσεις της με τη Δύση, ο (σχεδόν) πόλεμος με το PKK, η έκρυθμη κατάσταση στην εμπόλεμη Συρία και οι βλέψεις των Κούρδων που ζουν εκεί, η ισλαμιστική τρομοκρατία και οι ιδιαίτερα τεταμένες σχέσεις της με τη Ρωσία είναι μερικά από τα προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει σήμερα η Τουρκία. Προβλήματα πολλά, πολυσύνθετα και αλληλένδετα. Οπως εκτιμά μιλώντας αποκλειστικά στο «Βήμα» ο Κερίμ Χας, τούρκος ερευνητής της Διεθνούς Οργάνωσης Στρατηγικών Ερευνών (USAK), που εδρεύει στην Αγκυρα, ακόμη και μια ελάχιστη αφορμή αρκεί για να βγει εκτός ελέγχου η κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες για την όμορη χώρα.

Οσον αφορά τις κάκιστες πλέον σχέσεις μεταξύ Αγκυρας και Μόσχας και το ενδεχόμενο να ξεσπάσει ένας πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών, ο κ. Χας, αναλυτής ειδικευμένος σε ζητήματα ασφαλείας και ενέργειας, εμφανίζεται επιφυλακτικός, δίχως ωστόσο να το αποκλείει. «Δεν μπορούμε να αποκλείσουμε μια ανοιχτή ρωσοτουρκική στρατιωτική αντιπαράθεση στο άμεσο μέλλον στην περίπτωση που η σύρραξη στη Συρία κλιμακωθεί περαιτέρω, ειδικά αν η τουρκική κυβέρνηση αποφασίσει –δίχως να έχει πρώτα καταλήξει σε συμφωνία με τους εταίρους της στη Δύση και δίχως την έμμεση έγκριση της Μόσχας –να διεξαγάγει μια χερσαία επιχείρηση στη συριακή επικράτεια για να αποτρέψει τη δημιουργία ενός κουρδικού «διαδρόμου» με κατεύθυνση από τα ανατολικά προς τα δυτικά στις βόρειες επαρχίες της χώρας. Είναι σαφές ότι η ένταση στις τουρκορωσικές σχέσεις βρίσκεται σχεδόν στο απόγειό της και μια μικρή σπίθα αρκεί για να εξελιχθεί σε ανοιχτή στρατιωτική αντιπαράθεση» επισημαίνει.

Και τονίζει: «Τα σχέδια της Αγκυρας για τη Συρία κατέρρευσαν σχεδόν ολοκληρωτικά μετά την έναρξη των ρωσικών αεροπορικών επιχειρήσεων στην εμπόλεμη χώρα και τη μετέπειτα κατάρριψη, στις 24 Νοεμβρίου 2015, του ρωσικού μαχητικού από την τουρκική πολεμική αεροπορία. Ως αποτέλεσμα, τώρα τα συμφέροντα της Ρωσίας και της Τουρκίας στη Συρία δεν είναι μόνο διαφορετικά αλλά και αντικρουόμενα».

Σύμφωνα με τον τούρκο ειδικό, το κουρδικό ζήτημα, τόσο στο εσωτερικό της Τουρκίας όσο και στην όμορη Συρία, αποτελεί το κύριο σημείο τριβής στις σχέσεις της Αγκυρας όχι μόνο με την εχθρική πλέον Ρωσία αλλά και με τη σύμμαχο Δύση.

«Η κυβερνώσα πολιτική ελίτ στην Αγκυρα ερμηνεύει τη δημιουργία ενός κουρδικού διαδρόμου κατά μήκος της Βόρειας Συρίας ως απειλή για την εδαφική της ακεραιότητα και τις σχέσεις της με τον αραβικό κόσμο. Καθώς πολεμούσε την τρομοκρατία του PKK, για πολλά χρόνια η Τουρκία δεν θα μπορούσε να έχει σχηματίσει το δικό της εποικοδομητικό περιφερειακό όραμα όσον αφορά το κουρδικό ζήτημα τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό» μας λέει. Και προσθέτει: «Η απουσία ενός τέτοιου οράματος όχι μόνο προκαλεί αστάθεια στο εσωτερικό της Τουρκίας αλλά αναγκάζει την Αγκυρα να έρθει αντιμέτωπη και με τους εταίρους της στη Δύση και με τη Ρωσία».

Γιατί; «Γιατί τόσο για την υπό την ηγεσία των ΗΠΑ συμμαχία όσο και για τη Ρωσία το Κόμμα Δημοκρατικής Ενωσης (PYD), το αδελφό προς το PKK κουρδικό κόμμα της Συρίας, αποτελεί έναν από τους κύριους εταίρους όσον αφορά τις χερσαίες επιχειρήσεις στην εμπόλεμη χώρα (σ.σ.: κυρίως κατά των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους). Σύμφωνα με την Τουρκία, ωστόσο, αυτός ο προσωρινός «συμμαχικός συνασπισμός» των Κούρδων της Συρίας και με τις ΗΠΑ και με τη Ρωσία θα μπορούσε να εξελιχθεί περαιτέρω σε μια «μόνιμη συμμαχία», κυρίως στους τομείς της ασφάλειας και της ενέργειας. Αυτή η συμμαχία θα μπορούσε να περιορίσει τον ρόλο της Αγκυρας στα περιφερειακά ζητήματα. Επιπλέον, έπειτα από τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, η Τεχεράνη αναδύεται ως εν δυνάμει ισχυρός εταίρος τόσο για τους Αμερικανούς όσο και για τους Ρώσους. Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσε να αποκλείσει την Τουρκία από τη διευθέτηση ζητημάτων που σχετίζονται με την ασφάλεια και την ενέργεια στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής».

Το κουρδικό ζήτημα θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει αφορμή για να ψυχραθούν οι σχέσεις της Αγκυρας και με τους εταίρους της στο εσωτερικό της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας εξαιτίας και πάλι της Ρωσίας. «Φαίνεται επίσης ότι η Ρωσία πρόκειται να χρησιμοποιήσει το κουρδικό χαρτί εναντίον της Τουρκίας πιο αποτελεσματικά κατά την ερχόμενη περίοδο, όχι μόνο για να προκαλέσει μια αντίδραση της Τουρκίας στη Συρία αλλά και για να δοκιμάσει τα όρια του ΝΑΤΟ ως μιας στρατιωτικής συμμαχίας» υποστηρίζει ο κ. Χας.

Και εξηγεί: «Η Μόσχα θεωρεί ότι οι σχέσεις της τουρκικής κυβέρνησης με την Ουάσιγκτον και τις ισχυρές χώρες της Δύσης είναι σχετικά χειρότερες τώρα από ό,τι πριν από λίγα χρόνια, οπότε είναι μια καλή στιγμή για να δοκιμάσει αυτά τα όρια. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να υποστηριχθεί ότι κατά τους τελευταίους μήνες η ανησυχία της Αγκυρας δεν αφορά την αποχώρηση του υποστηριζόμενου από το Κρεμλίνο προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ Ασαντ αλλά τον κουρδικό διάδρομο στη Βόρεια Συρία. Και τα δύο ζητήματα ωστόσο εξακολουθούν να έχουν σημασία για την πολιτική και τη ρητορική της τουρκικής κυβέρνησης σε τέτοιον βαθμό ώστε να μην μπορεί να αποκλειστεί μια ανοιχτή σύγκρουση με τη Ρωσία».

ΕΚΤΙΜΗΣΕΕΙΣ
«Δεν βλέπω ευρύτερη σύγκρουση Δύσης – Ρωσίας»

Ερωτώμενος για το ενδεχόμενο μια στρατιωτική αντιπαράθεση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας να εξελιχθεί σε σύγκρουση της Δύσης με το Κρεμλίνο, ο κ. Χας εμφανίζεται και πάλι επιφυλακτικός. «Αν η ένταση μεταξύ Τουρκίας και Ρωσίας εξελιχθεί σε ανοιχτή στρατιωτική αντιπαράθεση, δεν είμαι σίγουρος ότι θα μπορούσε να καταλήξει σε μια μεγαλύτερη σύγκρουση ανάμεσα στη Δύση και στη Ρωσία.

Το τελευταίο διάστημα το ΝΑΤΟ στέλνει ξεκάθαρα μηνύματα στην Αγκυρα ότι μπορεί να παραμείνει ουδέτερο αν επαληθευτεί το σενάριο μιας ρωσοτουρκικής σύρραξης.

Φυσικά είναι αλήθεια ότι, αν ξεσπάσει μια ανοιχτή στρατιωτική αντιπαράθεση ανάμεσα στην Τουρκία και στη Ρωσία, οι σχέσεις της Δύσης με το Κρεμλίνο σίγουρα θα επιδεινωθούν αλλά δεν πιστεύω ότι η Δύση θα κήρυττε τον πόλεμο στη Ρωσία για την Τουρκία». Για τον λόγο αυτόν, καταλήγει ο Κερίμ Χας, «τώρα η Αγκυρα θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο προσεκτική».