Ενα ημερολόγιο, το σερφ και μία ερώτηση για την ελευθερία

Οταν μεγαλώνεις σε έναν μη χαρτογραφημένο, μη καλωδιωμένο κόσμο και βρίσκεσαι στον σημερινό –παρατηρώντας τον πανικό που μπορεί να προκληθεί αν χαλάσει το GPS σου ή το άγχος που σου προκαλεί το online status -, δεν μπορείς παρά να αναρωτηθείς αν κάπου στον δρόμο χάθηκε η ελευθερία. Ωστόσο η ελευθερία βρίσκεται ακόμη εκεί έξω. Εχουμε μια ιδέα για αυτήν, το όνειρο που αναβλήθηκε. Ο ψυχισμός σου χτίζει στρώματα προστασίας γύρω από τα πιο ευάλωτα χαρακτηριστικά σου, τα οποία μπορεί να συνδέονται στενά με την ελευθερία. Γιατί η ελευθερία δεν μπορεί να διαχωριστεί από τον κίνδυνο.

Σήμερα η τεχνολογία σού δίνει περισσότερες επιλογές, αλλά ο κύριος σκοπός της είναι να αυξήσει την παραγωγικότητα. Οπως το χρέος, ποτέ δεν κοιμάται. Η τεχνολογία σε περιορίζει. Σε αποσυντονίζει. Σε δεσμεύει. Σε αποπολιτικοποιεί μέσω της απομόνωσης και μπερδεύει τη φαντασία με τα γεγονότα.

Δεν ξέρω κατά πόσον ο κόσμος είναι πιο ελεύθερος σε σχέση με μισόν αιώνα πριν. Θεωρητικά είναι. Η αυταρχική σοβιετική αυτοκρατορία έχει εξαφανιστεί. Οι στρατηγοί που κατακυρίευαν τη Λατινική Αμερική, επίσης. Η Ασία έχει σπάσει τα δεσμά της και αποκαλεί αυτόν τον αιώνα δικό της. Τα μέσα ενημέρωσης έχουν γίνει πιο ανοιχτά. Ωστόσο το μυαλό είναι πιο πιεσμένο, ο φόβος πιο έντονος, οι ευκαιρίες πιο περιορισμένες, η περιπέτεια πιο χορογραφημένη, η πολιτική πιο ξεπερασμένη, τα οικονομικά πιο στρεβλωμένα, η πίεση μεγαλύτερη –και η απόδραση όλο και πιο άπιαστη.

Τρία πράγματα με έκαναν να τα σκεφθώ όλα αυτά. Το πρώτο ήταν η εμφάνιση ενός ημερολογίου του 1973, σαν ένα γράμμα κλεισμένο σε μπουκάλι, από μια εποχή που ως 17χρονος χίπις ταξίδευα στο Αφγανιστάν. Το δεύτερο η ανάγνωση των απομνημονευμάτων του Γουίλιαμ Φίνεγκαν «Barbarian Days» για τον κόσμο του σερφ. Το τρίτο ήταν μια ερώτηση του γιου μου.

Ας τα πάρουμε από την αρχή. Το ημερολόγιο, γραμμένο από τη Λέσλι Σταρ, καλύπτει τρεις εβδομάδες που πέρασε μαζί μου στην Καμπούλ, στην Μπαμιάν (με τους Βούδες της ακέραιους), στην Μπαντ ε Αμίρ και στη Μαζάρ ι Σαρίφ. Και εκεί είμαι, στα 18α γενέθλιά μου, σε μια σπηλιά στη λίμνη Μπαντ ε Αμίρ, «τρώγοντας, περιστοιχιζόμενος από κότες, όμορφα παιδιά, ένα γατάκι, μία κατσίκα και γυναίκες στις γωνίες». Και την επόμενη ημέρα σε έναν «απαίσιο δρόμο» από την Μπαμιάν στη Μαζάρ ταξιδεύοντας στις κακοτοπιές μέσα στη νύχτα. Και στις 10 Αυγούστου 1973, στο πέρασμα Σαλάνγκ να έχουμε κατασκηνώσει έξω στο κρύο με το αυτοκίνητο χαλασμένο. Είμαι εντυπωσιασμένος από τους κινδύνους αυτού του ταξιδιού. Από το γεγονός ότι διασχίσαμε το Ιράν. Από το γεγονός ότι ονόματα όπως το Μαζάρ και το πέρασμα Σαλάνγκ σήμερα έχουν γίνει συνώνυμα του πολέμου. Πόσο πιο ελεύθεροι ήμασταν. Δεν πιστεύω ότι ο κόσμος έχει γίνει πιο επικίνδυνος, αλλά ότι οι άνθρωποι πλέον φοβούνται περισσότερο.

Αγρια βεβαιότητα: το κατώφλι της ελευθερίας

Κάτι που με φέρνει στο βιβλίο του Φίνεγκαν, έναν ύμνο στην ελευθερία και στο πάθος. Η ελευθερία βρίσκεται μέσα σου. Είναι κάτι που δεν μπορούμε να αρνηθούμε. Για τον Φίνεγκαν είναι το σερφ και το γράψιμο. «Πώς μπορεί να γνωρίζεις τα όριά σου αν δεν τα έχεις δοκιμάσει;» ρωτάει.

Και αυτό που ο γιος μου, 21 χρόνων, ρώτησε είναι αν είναι ακόμη πιθανό κάποιος να ζήσει τέτοιες περιπέτειες. Πίστευε πως όχι, πολύς έλεγχος, πολύ Google Earth. Του είπα ότι ίσως να κάνει λάθος και ότι μετά το πτυχίο του ίσως να οδηγήσει ένα αυτοκίνητο από τη Νέα Υόρκη στην Παταγονία. Είναι σημαντικό να ζήσει αυτή την «άγρια αβεβαιότητα»: το κατώφλι της ελευθερίας.