Κι αν όλα στον πλανήτη πήγαιναν στραβά;

Βάλτε με να αρχίσω να μιλάω για τον κόσμο σήμερα και μπορώ πολύ εύκολα να καταστρέψω κάθε πάρτι. Δεν το θέλω, αλλά βρίσκω δύσκολο να ρίξω μια ματιά τριγύρω και να μην αναρωτηθώ κατά πόσον η πρόσφατη αναταραχή στις διεθνείς αγορές δεν είναι απλά προϊόν δονήσεων αλλά μάλλον σεισμικών μετατοπίσεων στους θεμελιώδεις πυλώνες του παγκόσμιου συστήματος, με εξαιρετικά απρόβλεπτες συνέπειες.

Τι θα συμβεί αν πολλές «εποχές» λήξουν ταυτόχρονα; Τι θα συμβεί αν είμαστε στο τέλος της εποχής της μεγάλης ανάπτυξης στην Κίνα –μιας εποχής που ήδη διαρκεί 30 χρόνια –και ως εκ τούτου η ικανότητα της Κίνας να τροφοδοτεί την παγκόσμια ανάπτυξη μέσω των εισαγωγών, των εξαγωγών και των αγορών βασικών προϊόντων της θα είναι πολύ λιγότερο δεδομένη στο μέλλον;

Η πτώση του γουάν, η κατάρρευση των τιμών των μετοχών στο Χρηματιστήριο της Σανγκάης (-40% από τον Ιούνιο του 2014), η κατακόρυφη πτώση του όγκου των σιδηροδρομικών εμπορευματικών μεταφορών (-10,5% σε ετήσια βάση), όλα δείχνουν σαφώς ότι η κινεζική οικονομία δεν αυξάνεται με ρυθμούς 7%. Το πρόβλημα είναι ότι η Κίνα αντιπροσώπευε το 34% της παγκόσμιας ανάπτυξης και το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμά της στις αναδυόμενες αγορές αυξάνει αυτό το ποσοστό σε άνω του 50%.

Τι θα συμβεί αν η εποχή που η τιμή του πετρελαίου ήταν στα 100 δολάρια το βαρέλι έχει τελειώσει και όλες οι χώρες των οποίων οι οικονομίες είχαν άμεσα ή έμμεσα στηριχθεί σε αυτές τις τιμές θα πρέπει να μάθουν να αναπτύσσονται κατά τον απαρχαιωμένο τρόπο: παράγοντας τα αγαθά και τις υπηρεσίες που θέλουν να αγοράσουν οι άλλοι;

Τα κράτη που έχουν καταρτίσει προϋπολογισμούς με βάση τιμή πετρελαίου στα 80-100 δολάρια το βαρέλι θα βρεθούν πολύ υποχρηματοδοτούμενα, ακριβώς τη στιγμή που οι πληθυσμοί τους –σε χώρες όπως το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, η Νιγηρία, η Ινδονησία και η Βενεζουέλα –αυξάνονται.

Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου θα μπορούσες να είσαι ένα νέο ανεξάρτητο κράτος με τεχνητά σύνορα χαραγμένα από αποικιοκρατικές δυνάμεις. Υπήρχαν δύο υπερδυνάμεις έτοιμες να σου δώσουν εξωτερική βοήθεια, να εκπαιδεύσουν τα παιδιά σου στην Αμερική ή στη Μόσχα, να δημιουργήσουν τις ένοπλες δυνάμεις και τις υπηρεσίες ασφαλείας σου και να αγοράσουν τις εξαγωγές των μεταποιημένων προϊόντων ή των εμπορευμάτων σου.

Τι γίνεται όμως αν η άνοδος των ρομπότ, του λογισμικού και της αυτοματοποίησης σημαίνει ότι οι χώρες αυτές δεν μπορούν να στηρίζονται πια στη μεταποίηση για να δημιουργήσουν μαζική απασχόληση; Οτι τα προϊόντα που μπορούν να παράγουν και να πωλούν δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τα κινεζικά προϊόντα; Οτι η κλιματική αλλαγή πιέζει τα οικοσυστήματά τους; Και ότι ούτε η Ρωσία ούτε οι ΗΠΑ θέλουν να έχουν πολλά-πολλά μαζί τους γιατί δεν έχουν να κερδίσουν τίποτα; Πολλά από αυτά τα αδύναμα, τεχνητά κράτη δεν αντιστοιχούν σε καμία εθνοτική, πολιτισμική, γλωσσική ή δημογραφική πραγματικότητα.

Μερικά από αυτά απλώς καταρρέουν και πολλοί από τους κατοίκους τους προσπαθούν να διασχίσουν τη Μεσόγειο για να ξεφύγουν από τον κόσμο της αταξίας τους και να μπουν στον κόσμο της τάξης, ιδιαίτερα στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ). Τι γίνεται όμως αν έχει τελειώσει και η εποχή της ΕΕ;

Το Reuters μετέδωσε πρόσφατα ότι η Γερμανία λέει σε άλλες χώρες της ΕΕ ότι, αν δεν εμποδίσουν την εισροή περισσότερων προσφύγων στην Ευρώπη από τη Μεσόγειο και δεν «ανακουφίσουν» το Βερολίνο από το μοναχικό έργο της στέγασης προσφύγων, «η Γερμανία θα μπορούσε να κλείσει τις πόρτες της».

Τι θα συμβεί αν τελειώσει η εποχή της απομόνωσης του Ιράν, ακριβώς τη στιγμή που το αραβικό σύστημα καταρρέει και η λύση των δύο κρατών μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων αποτελεί παρελθόν;

Και τι θα γίνει αν όλα αυτά συμβούν όταν το δικομματικό σύστημα στην Αμερική φαίνεται να τροφοδοτείται από την άκρα Δεξιά και την άκρα Αριστερά; Η πλατφόρμα του Μπέρνι Σάντερς είναι ότι μπορούμε να λύσουμε τα πιο επαχθή οικονομικά προβλήματά μας αν φορολογήσουμε περισσότερο. Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Τεντ Κρουζ στηρίζουν την υποψηφιότητά τους στο ότι είναι οι «ισχυροί άνδρες» που μπορούν να διορθώσουν με τρόπο μαγικό τα πάντα.

Τι θα συμβεί αν οι προεδρικές εκλογές μας το 2016 καταλήξουν να είναι επιλογή ανάμεσα σε έναν σοσιαλιστή και έναν φασίστα –ιδέες που πέθαναν το 1989 και το 1945 αντίστοιχα;