22 Νοεμβρίου 1989. Μόλις 13 μέρες μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Οι πρώτοι ψίθυροι περί γερμανικής ενοποίησης κάνουν τον γύρο του κόσμου και οι «βελούδινες επαναστάσεις» ετοιμάζονται να περάσουν το κατώφλι της Ανατολικής Ευρώπης. Ο γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Κολ και ο γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν πραγματοποιούν στο Ευρωκοινοβούλιο κοινή ομιλία, από την οποία ωστόσο προκύπτουν μάλλον οι γαλλογερμανικές διαφορές για τη μορφή της Ευρώπης παρά ένα κοινό όραμα.
Είκοσι πέντε χρόνια μετά, μία γερμανίδα καγκελάριος και ένας γάλλος πρόεδρος εμφανίζονται ξανά μαζί στο Στρασβούργο, σε μία προσπάθεια να αποδείξουν την ενότητα και τη δυναμική του γαλλογερμανικού άξονα ενώπιον των νέων προκλήσεων που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Την πρωτοβουλία αυτής της κοινής παρέμβασης Άνγκελα Μέρκελ και Φρανσουά Ολάντ είχε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς. Οι δύο ηγέτες του έδωσαν το ΟΚ σε μία συνάντηση στο Στρασβούργο, στις 31 Ιανουαρίου. Το μείζον θέμα εκείνη την περίοδο, τρεις εβδομάδες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι, ήταν η προάσπιση των δημόσιων ελευθεριών. Σήμερα, η ατζέντα έχει αλλάξει άρδην: προσφυγική κρίση, διχασμός για την ευρωζώνη, κοινό μέτωπο έναντι της Ρωσίας στην Ουκρανία, διαφορετική προσέγγιση στη Συρία.
«Πρόκειται για μία ιστορική επίσκεψη σε ιστορικά δύσκολους καιρούς», δήλωσε προαναγγέλλοντας το γεγονός ο Σουλτς – Γερμανός στην καταγωγή, όπως η Μέρκελ, πλην όμως κεντροαριστερών πεποιθήσεων, όπως ο Ολάντ. «Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις και έχει ανάγκη ισχυρές δεσμεύσεις εκ μέρους των ηγετών της. Είναι ένα σημαντικό σημάδι πως μια τέτοια δέσμευση θα αναληφθεί ενώπιον των ευρωπαίων εκπροσώπων που έχουν εκλεγεί δημοκρατικά», πρόσθεσε ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου.
Πίσω στο 1989, σε εκείνη την πρώτη κοινή γαλλογερμανική παρέμβαση στο Στρασβούργο, ο Μιτεράν καλούσε σε μία «απόσταση» από τις αναταραχές στη Βαρσοβία, τη Βουδαπέστη, την Πράγα, το Βερολίνο. Σε εντελώς διαφορετικό μήκος κύματος, ο Κολ επικαλούνταν διαρκώς την «ευρωπαϊκή ενοποίηση» – και τη γερμανική ενότητα ως μέρος αυτής.
Κατάλοιπα από εκείνες τις γαλλογερμανικές διαφορές, σχολιάζει το Bloomberg, υπάρχουν ακόμη στη σύγχρονη Ευρωπαϊκή Ένωση. Και θα χρωματίσουν την κοινή παρέμβαση της Τετάρτης, με τη μεν Γερμανία να συνιστά προσοχή τη δε Γαλλία να ζητεί πιο τολμηρές απαντήσεις, είτε πρόκειται για τη δημιουργία μία γνήσιας ευρωπαϊκής αρχής για τη διαχείριση του ευρώ είτε για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους.
Το τεράστιο κύμα προσφύγων από τη Συρία, το οποίο τους τελευταίους μήνες έχει διχάσει τους 28 της ΕΕ και έχει επαναφέρει συνοριακούς ελέγχους σε μία ήπειρο όπου η εξαφάνισή τους μετά την εξάλειψη του Σιδηρού Παραπετάσματος χαιρετιζόταν ως τεράστιο επίτευγμα, αναμένεται να βρίσκεται στην κορυφή της ατζέντας.
Γαλλία και Γερμανία αναζητούν επίσης τρόπους στήριξης του κοινού νομίσματος, μετά την ελληνική κρίση και την τρίτη διάσωση της Ελλάδας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ήταν η πρώτη φορά που άρχισε να διαφαίνεται το πρώτο ρήγμα στον γαλλογερμανικό άξονα, καθώς όλο και περισσότερες φωνές – μεταξύ των οποίων και του γερμανού υπουργού Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε – τάσσονταν υπέρ του Grexit, το οποίο ωστόσο ήταν κόκκινη γραμμή για τον Ολάντ.
Μιτεράν και Κολ εργάστηκαν έξι χρόνια στην καρδιά της Ευρώπης. Αμφότεροι περιλαμβάνονται στους μακροβιότερους ηγέτες στη σύγχρονη ιστορία των χωρών τους. Δεν προμηνύεται η ίδια συνεργασία για τους νυν ηγέτες Γαλλίας – Γερμανίας: από την πλειονότητα των δημοσκοπήσεων προκύπτει απίθανη μία δεύτερη θητεία του Ολάντ στο Μέγαρο των Ηλυσίων, ενώ η Μέρκελ, ήδη 10 χρόνια στο τιμόνι της χώρας, βλέπει τον τελευταίο καιρό τη δημοτικότητά της να κατακρημνίζεται, εξαιτίας κυρίως της θέσης της στο προσφυγικό.
«Οι γαλλογερμανικές σχέσεις ήταν πάντα γεμάτες εντάσεις, επειδή οι δύο χώρες έχουν πολύ διαφορετικά συμφέροντα», επισημαίνει ο Πιέρ Βιμόν, πρώην γενικός γραμματέας της διπλωματικής υπηρεσίας της ΕΕ. «Το να ξεπεραστούν όμως αυτές οι διαφορές – υπογραμμίζει – είναι και το νόημα του ευρωπαϊκού σχεδίου. Και ένας σταδιακός συμβιβασμός μεταξύ τους – είτε για την Ελλάδα είτε για τη Ρωσία είτε για τους πρόσφυγες – συχνά βοηθά να έρθει πιο κοντά η συντριπτική πλειονότητα των κρατών-μελών της Ένωσης».
Μάρω Βακαλοπούλου
