Γιατί ο μέσος Γάλλος ανησυχεί για την ελληνική κρίση

Τουσί, Γαλλία. Καθώς η ελληνική κρίση εκτυλισσόταν την προηγούμενη εβδομάδα, οι άνθρωποι εδώ, στη Βόρεια Βουργουνδία, έκαναν ένα διάλειμμα από την καθημερινή τους ρουτίνα για να σκεφτούν τι μπορεί να σημαίνει για αυτούς η κρίση.

«Φυσικά και ανησυχώ αλλά μου είναι ακατανόητο» είπε ο Ζαν-Φρανσουά Φορέ, ιδιοκτήτης ενός βιβλιοπωλείου στο κέντρο της μικρής πόλης Τουσί. «Είναι ξεκάθαρο ότι οι Ελληνες έχουν συνθλιβεί αλλά αυτό έχει μετατραπεί σε ατέρμονο έπος». Ενας πελάτης, ο Ντομινίκ Γκουντάρ, παρενέβη επαινώντας την ξαφνική απόφαση του έλληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα να ζητήσει την ετυμηγορία του λαού για το σχέδιο λιτότητας. «Επιτέλους, σε αυτόν τον κόσμο των σκανδάλων υπάρχει κάποιος που ριψοκινδυνεύει» είπε. «Επιτέλους, υπάρχει κάποιος που μιλάει για την πραγματική δημοκρατία. Πείτε ναι, πείτε όχι, αλλά πείτε αυτό που πιστεύετε».

Οπως αποδείχτηκε, το ηχηρό «όχι» των Ελλήνων στην τελευταία προσφορά των δανειστών τους συνέβαλε ελάχιστα στην επίλυση της κρίσης, επιδεινώνοντας ταυτόχρονα τη διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ της Ελλάδας και των ευρωπαίων εταίρων της, η οποία ολοκληρώθηκε με τη συμφωνία που ανακοινώθηκε το πρωί της Δευτέρας.

Εδώ, ωστόσο, αρκετοί άνθρωποι, ερμηνεύοντας ο καθένας με τον δικό του τρόπο αυτό που όλοι συμφωνούσαν πως ήταν η στιγμή της αλήθειας για την Ευρώπη, επικρότησαν την ιδέα της συμμετοχής των ψηφοφόρων στον διάλογο. Οι φωνές τους αποτέλεσαν έκφραση μιας ευρύτατα διαδεδομένης απογοήτευσης αναφορικά με αυτό που κάποιοι αποκαλούν «δημοκρατικό έλλειμμα» στην καρδιά της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η Γαλλία διαδραμάτισε τον ρόλο του διαμεσολαβητή, αναζητώντας έναν «αδύνατο συμβιβασμό», σύμφωνα με τη «Λε Μοντ», για να αποτρέψει την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Οι ηγέτες της Γαλλίας πίεσαν την Ελλάδα να προβεί σε παραχωρήσεις με στόχο τον κατευνασμό των ολοένα εχθρικότερων εταίρων της, πιέζοντας ταυτόχρονα και τη Γερμανία να κάνει πιο ήπια τη στάση της αναφορικά με την ελάφρυνση του χρέους. Αυτό δεν σημαίνει πως οι άνθρωποι εδώ δεν ανησυχούν ότι θα κληθούν να πληρώσουν τον λογαριασμό για την Ελλάδα. «Είναι δύσκολο γι’ αυτούς αλλά οι εποχές είναι δύσκολες και εδώ στη Γαλλία» δήλωσε ένας συνταξιούχος ανθοπώλης.

Η αναζήτηση μιας μέσης οδού από τον πρόεδρο Φρανσουά Ολάντ αποτέλεσε αντανάκλαση του διχασμού της γαλλικής κοινής γνώμης αναφορικά με το μέλλον της Ελλάδας στην ευρωζώνη. Σε αντίθεση με τη Γερμανία, όπου οι περισσότεροι πολίτες υποστηρίζουν ένα «Grexit», οι δημοσκοπήσεις στη Γαλλία ανέδειξαν μία πλειονότητα η οποία τάσσεται υπέρ της συνέχισης των διαπραγματεύσεων με στόχο την εξεύρεση λύσεων πέρα από τη λιτότητα. Ερωτώμενοι, ωστόσο, ποιες θα μπορούσαν να είναι αυτές οι εν δυνάμει λύσεις, οι άνθρωποι εδώ απλά ανασήκωναν τους ώμους τους.

Πριν από δέκα χρόνια, οι Ευρωπαίοι κλήθηκαν να εκφράσουν τη γνώμη τους πάνω σε μια πρόταση για ένα νέο Σύνταγμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Οι Γάλλοι, όπως και οι Ολλανδοί, ψήφισαν «όχι». Η ψήφος τους όμως παρακάμφθηκε το 2009 με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, μια ελαφρώς αναθεωρημένη εκδοχή, η οποία εγκρίθηκε από τα εθνικά κοινοβούλια της Γαλλίας και άλλων χωρών. Μόνο η Ιρλανδία διοργάνωσε δημοψήφισμα, και μάλιστα δύο φορές, για την υιοθέτηση της συνθήκης.

Εν τω μεταξύ, το κοινό νόμισμα δεν αποτέλεσε αντικείμενο δημόσιου διαλόγου στην Ευρώπη ακόμη και μετά την αποκάλυψη των ελαττωμάτων του με το πρώτο πακέτο διάσωσης για την Ελλάδα το 2010. Από τότε το μέλλον του ευρώ –αλλά και της Ευρωπαϊκής Ενωσης –καθορίστηκε μέσω μιας σειράς συνόδων κορυφής στις Βρυξέλλες, συνήθως κεκλεισμένων των θυρών, προς μεγάλη απογοήτευση των μέσων πολιτών.

«Οι κυβερνήσεις δεν ήθελαν ποτέ να παραδεχτούν ότι είχαν συμφέρον να πείθουν τους λαούς τους αντί να τους αναγκάζουν» έγραψε σε πρόσφατο άρθρο της στην εφημερίδα «Λε Μοντ» η Γαλλίδα Σιλβί Γκουλάρ, μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. «Παρά τη ζημιά στην κοινή γνώμη,οι διακυβερνητικές μηχανορραφίες κατέληξαν να θεωρούνται φυσιολογική μορφή διακυβέρνησης και τα μονομερή δημοψηφίσματα να εκλαμβάνονται ως ένα μοντέλο δημοκρατίας».

Τα δημοψηφίσματα ενδέχεται να μην είναι ο καλύτερος τρόπος για την επίλυση σύνθετων πολιτικών και χρηματοοικονομικών ζητημάτων, αλλά το έλλειμμα δημοκρατίας επιδεινώνεται όταν οι ψηφοφόροι αισθάνονται ότι είναι αποκλεισμένοι από τον διάλογο.