Τόνοι Ναπάλμ, σφαγή αμάχων στο Μάι Λάι, χημικός όλεθρος με τον Πορτοκαλί Παράγοντα, εκατομμύρια νεκροί, άμαχοι και στρατιώτες σε έναν βρώμικο πόλεμο που δεν έλεγε να τελειώσει. Αντιμέτωποι με τη σκοτεινή κληρονομιά του Βιετνάμ, ακριβώς 40 χρόνια μετά την πτώση της Σαϊγκόν, οι Αμερικανοί κάνουν τώρα ενδοσκόπηση και έναν πιο ψύχραιμο και ισορροπημένο απολογισμό για το μεγαλύτερο τραύμα στη σύγχρονη στρατιωτική ιστορία τους.
Γιατί οι δεκαετίες περνούν, οι καιροί αλλάζουν και μαζί τους μεταβάλλονται άρδην κέρδη και ζημιές στην παγκόσμια γεωστρατηγική. Στις 30 Απριλίου 1975, όταν οι κομμουνιστές του Βορρά μπήκαν νικητές στην πρωτεύουσα του Νότου, οι Αμερικανοί υπέστησαν ταπεινωτική ήττα, σε ένα Βιετνάμ που είχε σχεδόν εξ ολοκλήρου καταστραφεί. Πέντε εκατομμύρια νεκροί, χήρες, ορφανά και ανάπηροι πολέμου. Εκατομμύρια άνεργοι σε μια ρημαγμένη χώρα με γη καμένη και δηλητηριασμένη από τον χημικό πόλεμο των ΗΠΑ.
Για τους Αμερικανούς; Πολύ βαριές απώλειες επίσης. Μιλάμε για 60.000 νεκρούς, αναρίθμητους τραυματίες, 1 εκατ. βετεράνους ψυχικά ασθενείς και ένα αντιπολεμικό κίνημα, που φούντωσε και συνεπήρε την αμερικανική νεολαία κατά του πολιτικού κατεστημένου στις ΗΠΑ. Καλομεγαλωμένοι στην ευημερία, 20άρηδες και 30άρηδες Αμερικανοί αμφισβήτησαν με το δίκιο τους την αξία αυτής της πολύχρονης και πολύνεκρης σύγκρουσης στις μακρινές ζούγκλες της Ασίας. Γιατί να σκοτωθούν, ρωτούσαν τότε που αναγκάστηκαν να λάβουν μέρος στον τελευταίο πόλεμο της Αμερικής, στον οποίο η στρατιωτική θητεία ήταν υποχρεωτική.
Αλλά τι λένε, εν έτει 2015, για όλα αυτά οι δύο λαοί; Το «Βήμα» ζήτησε τη γνώμη δύο ειδικών που συμφωνούν ότι τα πράγματα έχουν εξομαλυνθεί, λόγω κοινών αμυντικών και οικονομικών συμφερόντων.
«Γιατί πολεμήσαμε;»

«Η σχέση ΗΠΑ – Βιετνάμ περιλαμβάνει πλέον κοινές στρατιωτικές ασκήσεις και έχουμε αρχίσει να τους παρέχουμε περιπολικά σκάφη –μέρος μιας προσπάθειας, νομίζω, για να αναχαιτιστεί η Κίνα. Αλλά η στρατηγική σχέση ωχριά μέχρι στιγμής σε σύγκριση με την έκρηξη της οικονομικής σχέσης, από 1, 2 δισ. δολάρια στο διμερές εμπόριο το 2000, στα 30 δισ. δολάρια το 2013. Τέτοιες αλλαγές πρέπει να έχουν οδηγήσει πολλούς Αμερικανούς και Βιετναμέζους να αναρωτιούνται σήμερα γιατί πολεμήσαμε» λέει μιλώντας στο«Βήμα» ο Κρίστιαν Τζ. Απι, καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης και συγγραφέας του βιβλίου «Ο πόλεμος στο Βιετνάμ και η εθνική μας ταυτότητα» (2015).
«Υπάρχουν πλέον ζεστές διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ των δύο λαών. Είναι εκπληκτικό το πόσο φιλόξενοι είναι οι άνθρωποι στο Βιετνάμ απέναντι στους αμερικανούς επισκέπτες, αν σκεφτεί κανείς πόσο μεγάλη ζημιά τούς κάναμε κατά τη διάρκεια του πολέμου (5 εκατομμύρια τόνοι βομβών). Και πόση από αυτή τη φρικτή κληρονομιά παραμένει στη χώρα τους, με τη μορφή μη εκραγέντων πυρομαχικών και χημικών» καταλήγει ο συνομιλητής μας.
«Φυσικός σύμμαχος της Ουάσιγκτον»

«Πιστεύω ότι ο λόγος για τη σημερινή συμμαχία ΗΠΑ – Βιετνάμ είναι το αμοιβαίο συμφέρον κατά (σ.σ.: του κοινού στρατηγικού εχθρού) της Κίνας» μας λέει ο Μάικλ Τότεν, ειδικός σε θέματα Νοτιοανατολικής Ασίας και συγγραφέας πέντε βιβλίων, συμπεριλαμβανομένου του «Πού τελειώνει η Δύση».

«Η Λαϊκή Κίνα δεν είναι εχθρός των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά είναι σαφώς εχθρός του Βιετνάμ και ανταγωνιστής των ΗΠΑ σήμερα» στη Νοτιοανατολική Ασία, τονίζει. Ετσι, πιστεύει ότι οι ΗΠΑ καλλιεργούν τώρα έναν «φυσικό σύμμαχο» στο Βιετνάμ. «Το υπουργείο Εξωτερικών τους είναι ένα σοβαρό μέρος όπου οι Αμερικανοί μπορούν να αισθάνονται άνετα γρήγορα. Επαγγελματίες της εξωτερικής πολιτικής τους είναι ανοιχτοί και φιλικοί. Βλέπουν τον κόσμο παρόμοια με τους Αμερικανούς. Με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και το τέλος του κομμουνισμού σε όλα, εκτός από το όνομα στο Βιετνάμ, το Ανόι είναι φυσικός σύμμαχος της Ουάσιγκτον» προσθέτει ο Τότεν.

Ψύχραιμα ντοκιμαντέρ στην αμερικανική TV

Οι «New York Times» σχολιάζουν ότι σειρά τηλεοπτικών ντοκιμαντέρ και ταινιών που προβάλλονται στις ΗΠΑ λόγω της επετείου είναι υλικό που δείχνει ψύχραιμη και ισορροπημένη ανάλυση.
Ξεχωρίζουν το «Τελευταίες μέρες στο Βιετνάμ» του PBS, ντοκιμαντέρ με υποψηφιότητα για Οσκαρ, που αποτυπώνει μια οδυνηρή άποψη για τα γεγονότα της τελευταίας εβδομάδας της άνοιξης του 1975, με τη χαοτική εκκένωση στη Σαϊγκόν και αλλού. «Ολοι άνω μιας ορισμένης ηλικίας θυμούνται εκείνες τις ημέρες, σε γενικές γραμμές, βέβαια, αλλά η δύναμη της ταινίας είναι οι λεπτομέρειες που παρέχει μέσα από αναμνήσεις των ανθρώπων –Αμερικανών και Βιετναμέζων –που ήταν εκεί» γράφουν οι «NYT».
Αλλη ταινία, με τίτλο «Ο κατάσκοπος στο Χίλτον του Ανόι», για το Smithsonian Channel, αφηγείται μια συναρπαστική ιστορία για το πώς οι αμερικανοί αιχμάλωτοι επικοινωνούσαν με τη CIA κατά τη διάρκεια του πολέμου.

HeliosPlus