Στο κενό ακροβατεί η Υεμένη, αφού δείχνει να βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο ξεσπάσματος ενός γενικευμένου εμφυλίου πολέμου. Καθώς οι σιίτες αντάρτες Χούτι προωθούνται στο νότιο τμήμα της χώρας, καταλαμβάνοντας το λιμάνι του Αντεν και εξωθώντας τις δυνάμεις της νόμιμης κυβέρνησης σε υποχώρηση, μια νέα σεκταριστική πυριτιδαποθήκη απειλεί να τινάξει στον αέρα την περιοχή. Επιπλέον με τη σουνιτική Σαουδική Αραβία να ξεκινάει αεροπορικές επιθέσεις κατά θέσεων των Χούτι, οι οποίοι υποστηρίζονται από το σιιτικό Ιράν, αναλυτές κάνουν λόγο ακόμη και για έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπου (proxy war) με την Τεχεράνη, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η περιφερειακή της επιρροή. Θα ακολουθήσει η Υεμένη, η πυριτιδαποθήκη της Αραβικής Χερσονήσου, το αιματηρό μονοπάτι της Λιβύης ή ακόμη και της Συρίας;
Ολα αυτά στη χώρα την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες ως πρόσφατα παρουσίαζαν ως το «success story» του πολέμου κατά της τρομοκρατίας. Λίγο προτού γίνει γνωστό ότι η Σαουδική Αραβία θα ξεκινούσε αεροπορικές επιθέσεις στη χώρα, η Ουάσιγκτον ανακοίνωνε την απόσυρση των περίπου 100 ανδρών των δυνάμεων ειδικών επιχειρήσεων, βάζοντας την ταφόπλακα στην εκστρατεία κατά της τρομοκρατίας της κυβέρνησης Ομπάμα στην Υεμένη. Τον περασμένο μήνα οι ΗΠΑ έκλεισαν την πρεσβεία τους στην πρωτεύουσα Σαναά μετά την κατάληψή της από τους Χούτι. Την περασμένη εβδομάδα ο σουνίτης πρόεδρός της Αμπντ Ράμπο Μανσούρ Χάντι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το κτιριακό συγκρότημα της προεδρίας στο Αντεν, ενώ υπήρχαν αναφορές ότι έχει μεταφερθεί σε μυστική τοποθεσία στο εξωτερικό.

«Η Υεμένη είναι μια υπερβολικά κατακερματισμένη χώρα, που υφίσταται ως ενιαίο κράτος από την ένωσή της το 1990. Η χώρα φιλοξενεί την ισχυρή οργάνωση ανταρτών Χούτι στο βόρειο τμήμα της, που το 2015 κατάφερε να καταλάβει την πρωτεύουσα πυροδοτώντας σφοδρές μάχες» είπε μιλώντας στο «Βήμα» η δρ Αλεξάντρα Λούις, ειδική σε ζητήματα τρομοκρατίας και ασφάλειας στην Υεμένη και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή, από το Πανεπιστήμιο του Γιορκ στη Βρετανία. «Οι Χούτι ανήκουν στο σιιτικό παρακλάδι των Ζαΐντι. Μάχονται κατά της κυβέρνησης της Υεμένης από 2004, όταν ο πρόεδρος Αλί Αμπντουλάχ Σαλέχ έστειλε τον στρατό για να συλλάβει τον αρχηγό τους με αφορμή μεγάλης κλίμακας διαδηλώσεις κατά της φιλοαμερικανικής πολιτικής του. Η απόρριψή τους προς τη νομιμότητα του κράτους προέρχεται από αυτό που οι ίδιοι θεωρούν περιθωριοποίησή τους από τα αναπτυξιακά προγράμματα, τα οποία πιστεύουν ότι στρέφονται εναντίον τους. Οι Χούτι ως τώρα έχουν πολεμήσει οκτώ φορές κατά των κυβερνητικών δυνάμεων» συμπλήρωσε.
Η ακυβερνησία και η αναρχία που επικρατούν στη χώρα θυμίζουν όλο και πιο έντονα την κατάσταση στη Λιβύη, όπου το Ισλαμικό Κράτος έχει πια βρει πρόσφορο έδαφος για τις επιχειρήσεις του. Εχοντας αποσυρθεί πλήρως από την Υεμένη, οι ΗΠΑ χάνουν τη δυνατότητα να παρακολουθούν τη δράση τόσο του Ισλαμικού Κράτους όσο και της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο (AQAP) που έχει έδρα την Υεμένη. «Το 2011 η AQAP εκμεταλλεύθηκε το χάος που ξέσπασε στην Υεμένη προκειμένου να αποκτήσει επιρροή αλλά και εδάφη, καταλαμβάνοντας περιοχές στο νότιο τμήμα της χώρας και ιδρύοντας χαλιφάτα. Οι ΗΠΑ ανησυχούν ότι θα προσπαθήσουν να κάνουν το ίδιο και τώρα» τόνισε η δρ Λούις. Και προσέθεσε: «Η Ουάσιγκτον υποστήριξε το καθεστώς Χάντι και πριν από αυτό τον πρόεδρο Σάλεχ στην προσπάθειά τους να εμποδίσουν την Αλ Κάιντα να αυξήσει την επιρροή της στη χώρα. Η βοήθειά τους ήρθε με τη μορφή επιθέσεων με μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε περιοχές που γνώριζαν ότι βρίσκονται μαχητές της AQAP. Την ίδια στιγμή διοχέτευαν σημαντική βοήθεια προς την Υεμένη με σκοπό την ανάπτυξη και τη σταθερότητα. Το 2015 ωστόσο έφερε μια μαζική απόσυρση της αμερικανικής παρουσίας στην Υεμένη, σκοπός της οποίας ήταν να αποφύγει η Ουάσιγκτον την ανάμειξή της σε έναν διαφαινόμενο εμφύλιο πόλεμο».


Η γνώμη της Αλεξάντρα Λουις του Πανεπιστημίου του Γιορκ
«Πάντα επέστρεφε από το χείλος του γκρεμού»

«Υπάρχουν όλες οι προϋποθέσεις για μια πλήρη κατάρρευση της Υεμένης, αλλά η ελπίδα δεν έχει σβήσει για τη χώρα» λέει μιλώντας στο «Βήμα» η δρ Αλεξάντρα Λούις του Πανεπιστημίου του Γιορκ.

Η σύγκρουση στην Υεμένη είναι σεκταριστικής φύσης; Ποιοι είναι οι βασικότεροι παίκτες εκτός από τους Χούτι;
«Η σύγκρουση στην Υεμένη, αν και έχει θρησκευτικά και φυλετικά στοιχεία, είναι πιο ακριβές να περιγραφεί ως πολιτική και όχι σεκταριστική. Ξέσπασε εξαιτίας της αποτυχίας του παρόντος καθεστώτος να εφαρμόσει αποτελεσματικά και δίκαια ένα σχέδιο συμφιλίωσης στο πλαίσιο της διαδικασίας Εθνικού Διαλόγου, που ξεκίνησε στον απόηχο της Αραβικής Ανοιξης το 2011. Οι λόγοι της σύγκρουσης έχουν να κάνουν με την εκπροσώπηση και την ανεργία, καθώς όλα τα μέρη μάχονται για έναν αυξημένο ρόλο στην κυβέρνηση. Από το 2011-12 η Υεμένη γνωρίζει μια μακρά σύγκρουση μεταξύ του προέδρου Χάντι, της πανίσχυρης φυλής των Χασίντ, της οποίας ηγείται η οικογένεια Αχμάρ, και του καλά εκπαιδευμένου και οργανωμένου στρατιωτικού κινήματος, του οποίου ηγείται η οικογένεια του πρώην προέδρου Σάλεχ. Περιπλέκοντας την κατάσταση ακόμη περισσότερο, η Υεμένη είναι η κύρια βάση των επιχειρήσεων της Αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο».
Θα γίνει η Υεμένη η επόμενη Λιβύη;
«Η Υεμένη βρίσκεται στα πρόθυρα ενός εμφυλίου πολέμου. Πιστεύω ότι υφίστανται όλες οι προϋποθέσεις και συνθήκες για τη δημιουργία μιας κατάστασης στην οποία το κράτος θα έχει καταρρεύσει και θα προκληθεί μακρά αστάθεια. Ωστόσο πιστεύω ότι η σύγκριση μεταξύ κρατών είναι προβληματική. Υπάρχει ακόμη ελπίδα για την Υεμένη. Πολιτικά, το νότιο τμήμα της χώρας είναι αρκετά οργανωμένο και μπορεί και θέλει να συμμετέχει σε ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Ο Βορράς είναι πιο κατακερματισμένος και το κράτος χάνει τον έλεγχο, αλλά εξαιτίας των πολύπλοκων φυλετικών δομών η Υεμένη κατάφερνε πάντοτε να επιστρέφει από το χείλος του γκρεμού. Οι επερχόμενες συνομιλίες υπό την αιγίδα του ΟΗΕ στην Ντόχα προσφέρουν την ευκαιρία διπλωματικής λύσης. Η πρόκληση τώρα είναι να πειστούν οι Χούτι ότι οι υποσχέσεις που θα δοθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα μεταφραστούν σε άμεσες ενέργειες από την κυβέρνηση Χάντι».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ