Ενδοαραβικός πόλεμος για τη σαρία

Το Ισλαμικό Κράτος (IS) έχει εμφανώς προσελκύσει νεαρούς μουσουλμάνους από όλον τον κόσμο στο βίαιο κίνημά του για τη δημιουργία ενός χαλιφάτου στο Ιράκ και στη Συρία. Αλλά ιδού κάτι λιγότερο εμφανές: νεαροί μουσουλμάνοι δηλώνουν στο Ιnternet την αντίθεσή τους στο IS και στον ισλαμικό νόμο της σαρίας, μερικοί μιλώντας με υπερηφάνεια ακόμη και για τον αθεϊσμό τους.

Η Νάντια Ογουεϊντάτ, ερευνήτρια στο New America Foundation, η οποία παρακολουθεί τον τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί η αραβική νεολαία το Διαδίκτυο, λέει ότι «το φαινόμενο διογκώνεται, η βαρβαρότητα του Ισλαμικού Κράτους επιδεινώνει το πρόβλημα και αποκακρύνει αρκετούς νεαρούς μουσουλμάνους από το σκληροπυρηνικό Ισλάμ».

Στις 24 Νοεμβρίου το BBC.com δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ για μια τάση στο Twitter. Αρχιζε ως εξής: «Στα αραβικά μέσα κοινωνικής δικτύωσης πληθαίνουν οι φωνές που ζητούν να καταργηθεί η εφαρμογή της σαρίας. Οι συζητήσεις για τον θρησκευτικό νόμο είναι ένα ευαίσθητο θέμα σε πολλές μουσουλμανικές χώρες. Αλλά στο Twitter ένα hashtag το οποίο μεταφράζεται ως «γιατί απορρίπτουμε την εφαρμογή της σαρίας» χρησιμοποιήθηκε 5.000 φορές σε 24 ώρες. Η συζήτηση γίνεται κυρίως στη Σαουδική Αραβία και στην Αίγυπτο και περιστρέφεται γύρω από το αν ο θρησκευτικός νόμος είναι κατάλληλος για τις ανάγκες των αραβικών χωρών και των σύγχρονων νομικών συστημάτων».

Το BBC τονίζει ότι πολλοί άλλοι προσχώρησαν στη συζήτηση χρησιμοποιώντας το hashtag και απαριθμώντας τους λόγους για τους οποίους οι Αραβες και οι μουσουλμάνοι θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη σαρία. «Επειδή δεν υπάρχει ούτε μία θετική περίπτωση όπου έφερε δικαιοσύνη και ισότητα» έγραψε ένας άνδρας. Και μια γυναίκα από τη Σαουδική Αραβία σχολίασε: «Τηρώντας τη σαρία τηρούμε απάνθρωπους νόμους. Η Σαουδική Αραβία έχει πνιγεί στο αίμα όσων έχουν εκτελεστεί βάσει του νόμου της σαρίας».

Ο Ισμαήλ Μοχάμεντ, ένας Αιγύπτιος που θέλει να δημιουργήσει ένα κίνημα για την ελευθερία της συνείδησης στη χώρα του, ξεκίνησε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται «Μαύρες Πάπιες» για να προσφέρει έναν χώρο όπου άθεοι και αγνωστικιστές Αραβες θα μπορούν να μιλάνε ελεύθερα για το δικαίωμά τους να επιλέξουν αυτό που πιστεύουν και να αντισταθούν στον καταναγκασμό και στον μισογυνισμό από τις θρησκευτικές αρχές.

Μια άλλη φωνή που έχει προσελκύσει το ενδιαφέρον είναι ο αδελφός Ρασίντ, ένας Μαροκινός που δημιούργησε το δικό του δίκτυο στο YouTube για να διαδώσει το μήνυμά του για την ανεκτικότητα και να εκθέσει τα παραδείγματα της μισαλλοδοξίας στην κοινότητα της μουσουλμανικής πίστης. (Μου είπε ότι έχει προσηλυτιστεί στον χριστιανισμό προτιμώντας τον «Θεό της αγάπης».)

Iσχυριζόμενο ότι μιλάει για όλους τους μουσουλμάνους –και προωθώντας μια πουριτανική μορφή του Ισλάμ που οδηγεί την ακραία κατήχηση στο λογικό πολιτικό συμπέρασμά της –το IS έχει ανοίξει το κουτί της Πανδώρας από όπου ξεπηδούν οι μεγάλες απογοητεύσεις που σιγοβράζουν στον αραβικό μουσουλμανικό κόσμο.

Ως ξένος δεν μπορώ να πω πόσο διαδεδομένη είναι αυτή η αντίδραση στο IS. Αλλά σαφώς υπάρχει μια σημαντική μερίδα μουσουλμάνων οι οποίοι αισθάνονται ότι οι ιεροκήρυκες που στηρίζονται από τις κυβερνήσεις τους και οι θρησκευτικές ιεραρχίες τους έχουν δώσει μια μορφή του Ισλάμ η οποία δεν τους εκφράζει.

Αυτές οι ίδιες αρχές είναι που τους έχουν επίσης αρνηθεί τα εργαλεία για την κριτική σκέψη και τον θρησκευτικό χώρο για να φανταστούν νέες ερμηνείες. Ετσι μερικοί, όπως ο αδελφός Ρασίντ, εγκαταλείπουν το Ισλάμ για μια διαφορετική πίστη καλώντας και άλλους να τους ακολουθήσουν.

Και φαίνεται ότι κάποιοι απομακρύνονται εντελώς από τη θρησκεία –δεν αντέχουν ούτε το κήρυγμα των Δυτικών που τους λένε, με πολιτική ορθότητα, «τι δεν είναι το Ισλάμ» ούτε την τυραννία από αυτόκλητους ισλαμιστές εξουσιαστές που τους λέει «τι είναι το Ισλάμ».

Τώρα που το Διαδίκτυο έχει δημιουργήσει ελεύθερους, ασφαλείς, εναλλακτικούς χώρους και πλατφόρμες για να συζητηθούν τα θέματα αυτά εκτός των τζαμιών και των κρατικών μέσων ενημέρωσης, ο πόλεμος των ιδεών έχει αρχίσει για τα καλά.