Φέργκιουσον:Απέτυχαν κοινωνία-κράτος να διαχειριστούν τη δολοφονία

Κανείς από όσους παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο Φέργκιουσον των Ηνωμένων Πολιτειών από το περασμένο καλοκαίρι δεν εξεπλάγη από την απόφαση του δικαστηρίου να μην απαγγελθούν κατηγορίες στον αστυνομικό Ντάρεν Γουίλσον για τον θάνατο του 18χρονου Αφροαμερικανού Μάικλ Μπράουν. Σύμφωνα με άρθρο του Τζέισον Τζόνσον, καθηγητή Πολιτικής Επιστήμης στο Κολέγιο Χάιραμ στο Οχάιο των ΗΠΑ, στον ιστότοπο του αμερικανικού δικτύου CNN, πέρα από το γεγονός ότι το σώμα των ενόρκων αποτελούνταν κατά βάση από λευκούς, κάτι που θα μπορούσε να έχει επηρεάσει την απόφαση, και πέρα από το γεγονός ότι οι αστυνομικοί σπάνια λογοδοτούν όταν πυροβολούν μη λευκούς, υπάρχει και κάτι ακόμη που έκανε αυτή την απόφαση αναπόφευκτη: η ολοκληρωτική αποτυχία της κυβέρνησης σε πολιτειακό, τοπικό και εθνικό επίπεδο.

«Δυστυχώς αυτή η απόφαση» γράφει ο καθηγητής Τζόνσον «αντανακλά όσα είναι λάθος στην Αμερική σήμερα». «Στο λύκειο μαθαίνεις ότι ένα από τα σπουδαιότερα στοιχεία της Αμερικής είναι το πώς τα διάφορα επίπεδα της κυβέρνησης και της κοινωνίας συνεργάζονται για να επιλύουν προβλήματα. Η κοινωνία των πολιτών που αποτελείται από εκκλησίες και εθελοντικές οργανώσεις συνεργάζεται με τις τοπικές κυβερνήσεις, που δέχονται τη βοήθεια της πολιτειακής κυβέρνησης, η οποία με τη σειρά της εργάζεται σε συντονισμό ή από μόνη της με την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Αλλά στο Φέργκιουσον τίποτε δεν λειτούργησε. Πράγματι η ελλιπής αντίδραση της κοινωνίας των πολιτών στο Φέργκιουσον ήταν ένας από τους λόγους που συνέβη τόσο ο θάνατος του Μπράουν όσο και οι κοινωνικές αναταραχές που ακολούθησαν» αναφέρεται στο άρθρο. Οι ηγέτες της τοπικής κοινωνίας δεν ένωσαν τις δυνάμεις τους και δεν πίεσαν για πολιτική αλλαγή. Οι λευκοί προσποιούνταν ότι δεν συνέβη τίποτε, ενώ η κοινότητα των μαύρων είναι αποδιοργανωμένη, παρά το ιστορικό της αστυνομικής βίας εναντίον της.

«Μεγάλο μέρος της οργανωτικής ηγεσίας έπρεπε να έρθει εκτός του Φέργκιουσον επειδή η κοινότητα των μαύρων είχε τόσο χαμηλό ηθικό που δεν υπήρχαν δυνατές φωνές στην περιοχή. Ενας λόγος που ξέσπασαν αναταραχές στο Φέργκιουσον και γνωστοί καλλιτέχνες βρέθηκαν στην περιοχή ήταν επειδή υπήρχε κενό τοπικής ηγεσίας, η οποία θα μπορούσε να εκφράσει τον θυμό και τα αιτήματα» εξηγεί ο Τζόνσον. Η αντίδραση του δημάρχου του Φέργκιουσον Τζέιμς Νόουλς καθώς η πόλη βυθιζόταν στο χάος ήταν επίσης ασθενική. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο γιατί ο Νόουλς δεν απαίτησε αστυνομική αναφορά μετά το περιστατικό, όπως ορίζει η επίσημη διαδικασία έπειτα από κάθε πυροβολισμό.

Η τοποθέτηση του Ρόμπερτ Μακ Κάλοχ ως αρμόδιου εισαγγελέα για την υπόθεση προκάλεσε αντιδράσεις αφού ήταν γνωστό ότι ο συγκεκριμένος είχε στενούς δεσμούς με την αστυνομία. Τα λάθη δεν σταματούν εδώ: η πολιτειακή κυβέρνηση του Τζέι Νίξον «παρέδωσε μαθήματα του πώς να μην κυβερνά κανείς» αναφέρει χαρακτηριστικά ο καθηγητής Τζόνσον, τόσο σε συμβολικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Η εκπαιδευμένη Εθνική Φρουρά δεν εστάλη στο Φέργκιουσον αμέσως μόλις κατέστη σαφές ότι είχαν ξεσπάσει σοβαρές πολιτικές αναταραχές.

Δεν διορίστηκε ειδικός εισαγγελέας για την υπόθεση, ούτε όταν αμφισβητείτο η αντικειμενικότητα του Μακ Κάλοχ. Και κηρύχθηκε κατάσταση έκτακτης ανάγκης μία εβδομάδα προτού το σώμα ενόρκων ανακοινώσει την ετυμηγορία του.

Σε ομοσπονδιακό επίπεδο η αποτυχία του προέδρου Μπαράκ Ομπάμα να διαχειριστεί το Φέργκιουσον είναι πρωτοφανής. Δεν έκανε τίποτε για να βοηθήσει τους ανθρώπους που το είχαν ανάγκη, αντίθετα προέβη σε δύο άνευ σημασίας ομιλίες.

Αν οι θεσμοί στο Φέργκιουσον, καταλήγει ο καθηγητής Τζόνσον, είχαν λειτουργήσει όπως έπρεπε, «η βία θα είχε αποφευχθεί σε μεγάλο βαθμό και η κοινή γνώμη δεν θα είχε χάσει την εμπιστοσύνη της προς την ετυμηγορία των ενόρκων. (…) Είναι μια λυπηρή ημέρα για την Αμερική ως έθνος –στην πραγματικότητα για ολόκληρο τον κόσμο –που παρακολουθεί να εκτοξεύονται πυρά και δακρυγόνα κατά πολιτών. Είναι μια αποτυχία που αφορά κάθε επίπεδο της κοινωνίας».