Τι πήγε στραβά στα Abenomics

Δύο τρίμηνα πτωτικού ΑΕΠ σίγουρα δεν ήταν μέσα στα σχέδια της συντηρητικής κυβέρνησης της Ιαπωνίας. Οταν την περασμένη εβδομάδα τα οικονομικά στοιχεία έδειξαν ότι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου εισήλθε σε ύφεση, ο πρωθυπουργός Σίνζο Αμπε προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τον ερχόμενο Δεκέμβριο, δύο χρόνια νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Παραδοχή της αποτυχίας της οικονομικής πολιτικής που ακολούθησε η κυβέρνηση Αμπε –τα λεγόμενα Abenomics –με στόχο την επανάκαμψη της οικονομίας της χώρας ή απόπειρα ανάληψης νέας εντολής για την εφαρμογή της; Και τα δύο. Τη στιγμή που το κυβερνών Φιλελεύθερο Δημοκρατικό Κόμμα (LDP) αναγνωρίζει ότι οι οικονομικές μεταρρυθμίσεις στην πραγματικότητα ποτέ δεν εφαρμόστηκαν πλήρως ή δεν απέδωσαν τα αναμενόμενα, ευελπιστεί να παγιώσει την εξουσία του όσο η αντιπολίτευση βρίσκεται σε αποδιοργάνωση.

«Δυστυχώς οι αριθμοί δεν ήταν καλοί» δήλωσε ο Αμπε σε εκδήλωση του κόμματος Κομέιτο, κυβερνητικού εταίρου του LDP. Πράγματι: τα επίσημα οικονομικά στοιχεία έδειξαν ότι η απόδοση της ιαπωνικής οικονομίας συρρικνώθηκε για δεύτερο συνεχές τρίμηνο, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι η χώρα βρίσκεται επίσημα σε ύφεση. Το διάστημα Ιουλίου – Σεπτεμβρίου το ΑΕΠ της Ιαπωνίας μειώθηκε κατά 1,6%, ενώ είχε προηγηθεί μείωση-σοκ κατά 7,3%. Παράλληλα η αύξηση στην ιδιωτική κατανάλωση, που αντιστοιχεί στο 60% της οικονομικής ευρωστίας της Ιαπωνίας, ήταν αρκετά χαμηλότερη από το αναμενόμενο. Αναλυτές δείχνουν ως κύριο υπαίτιο την αύξηση του φόρου κατανάλωσης από 5% σε 8% την περασμένη άνοιξη (και τα αρχικά σχέδια περαιτέρω αύξησής του σε 10% το ερχόμενο έτος, που αναβλήθηκαν), μέτρο το οποίο αντί να γεμίσει τα κρατικά ταμεία και να μειώσει το υπέρογκο δημόσιο χρέος της χώρας, οδήγησε σε μείωση της κατανάλωσης. Γεγονός που δεν προκαλεί έκπληξη καθώς από τη στιγμή που ο Αμπε ανέλαβε την εξουσία τον Δεκέμβριο του 2012, ο μέσος μισθός ανά εργαζόμενο μειώθηκε κατά 2%.

Εκτιμάται ότι το 17% των ανδρών εργαζομένων της Ιαπωνίας ηλικίας 25 έως 34 χρόνων κάνει δουλειές κατώτερες των προσόντων του, ενώ το 38% του συνολικού εργατικού δυναμικού της χώρας εργάζεται σε χαμηλόμισθες ή μερικής απασχόλησης θέσεις. Η ύφεση ήταν μόνο το κερασάκι στην τούρτα της αποτυχημένης πολιτικής που ακολούθησε ο Αμπε, ο οποίος εξελέγη πριν από δύο χρόνια με ένα φιλόδοξο σχέδιο επανάκαμψης της οικονομίας, φιλοδοξώντας να τη βγάλει από τον φαύλο κύκλο του αποπληθωρισμού των δύο τελευταίων δεκαετιών. Η απόφασή του να προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές, σύμφωνα με αναλυτές, οφείλεται στην πρόθεσή του να λάβει εκ νέου λαϊκή εντολή προκειμένου να προχωρήσει σε ακόμη πιο φιλόδοξες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, που φυσικά θα περιλαμβάνουν ορισμένα διόλου δημοφιλή μέτρα. Μεταξύ αυτών θα είναι η επιστροφή στην πυρηνική ενέργεια για παραγωγή ηλεκτρισμού, προκειμένου η Ιαπωνία να μειώσει τις ενεργειακές της δαπάνες –κάτι που σκοντάφτει στην αντίθεση της κοινής γνώμης μετά την πυρηνική καταστροφή στη Φουκουσίμα το 2011. Αν και η δημοτικότητα του Αμπε έπεσε για πρώτη φορά κάτω από το 50% από τότε που εξελέγη το 2012, είναι ακόμη ικανή να του εξασφαλίσει τη νίκη έναντι του κεντροαριστερού Δημοκρατικού Κόμματος, που παραμένει σε αποσύνθεση μετά την εκλογική του ήττα πριν από δύο χρόνια.