«Όλος ο κόσμος έχει τα μάτια στραμμένα στη Σκωτία διότι γράφουμε Ιστορία», δήλωνε ο Άλεξ Σάλμοντ τις ημέρες πριν από το δημοψήφισμα της Πέμπτης που έφερνε το «Ναι» στην ανεξαρτησία της Σκωτίας να παλεύει ψήφο-ψήφο με το «Όχι». Τελικά ο Σάλμοντ δεν κατάφερε να γράψει Ιστορία διασπώντας το Ηνωμένο Βασίλειο αλλά το επίτευγμά του δεν είναι και μικρό. Παρέλαβε το Εθνικό Κόμμα της Σκωτίας (SNP) ως έναν εσμό μη εκλέξιμων εκκεντρικών και παραλίγο να παραδώσει τη Σκωτία ως ανεξάρτητο κράτος.
Στην πορεία κατόρθωσε να εξασφαλίσει ένα δημοψήφισμα, το οποίο πριν από μερικά χρόνια κανείς δεν μπορούσε να πιστέψει ότι θα γινόταν πραγματικότητα, και να παρακάμψει τους πολλούς πολιτικούς εχθρούς του στο Λονδίνο οι οποίοι έκαναν επανειλημμένως το λάθος να τον υποτιμήσουν.
Ο Σάλμοντ _ που την Πέμπτη ηττήθηκε στις κάλπες και την Παρασκευή ανακοίνωσε ότι θα παραιτηθεί από την πρωθυπουργία της Σκωτίας και την ηγεσία του SNP _ έχει ταυτιστεί με το κόμμα και με τον αγώνα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας.
«Πήρε μια ιδέα σχεδόν εξωφρενική, την οποία υπερασπίζονταν μια χούφτα ποιητές και ακτιβιστές στη δεκαετία του ’30, και την μετέτρεψε σε αξιόπιστη πολιτική πρόταση», έγραψε ο «Monde». Ασχέτως του αρνητικού αποτελέσματος του δημοψηφίσματος, ο Σάλμοντ έδωσε αυτοπεποίθηση στη Σκωτία η οποία θεωρούταν πάντα ο φτωχός συγγενής της Αγγλίας.
Τα χρόνια της Θάτσερ, το 1988, όταν ο Σάλμοντ πρωτοεξελέγη βουλευτής στο Ουεστμίνστερ, παραμέρισε την παλαιά φρουρά του SNP και σχηματοποίησε την ρητορική του περί ανεξαρτησίας: «Οι Σκωτσέζοι έχουν επιλογή μεταξύ του να συνεχίσουν να παίζουν δευτερεύοντα ρόλο σε μια Μεγάλη Βρετανία που παρακμάζει και του να βρουν ένα νέο ρόλο εντός της ΕΟΚ».
Οι ρίζες του εθνικισμού
Κανείς δεν έχει αμφισβητήσει την δέσμευσή του στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Πολλοί προσπάθησαν να βρουν από πού πηγάζει. Μερικοί την εξηγούν ταξικά: ο 59χρονος Σάλμοντ παραμένει πάντα το αγόρι της εργατικής τάξης που κατάφερε να γίνει δεκτός στο υψηλού κύρους πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους και είναι αποφασισμένος να δείξει ότι είναι πιο έξυπνος από τους άλλους.
Άλλοι δίνουν ψυχολογική εξήγηση: με την κατά 17 χρόνια μεγαλύτερη σύζυγό του Μόιρα, την οποία παντρεύτηκε όταν εκείνος ήταν 27 ετών και εκείνη 44, δεν απέκτησε παιδιά και αυτό τον έκανε πιο αποφασισμένο να αφήσει πίσω του κάτι που θα διαρκέσει.
Ο Σάλμοντ γεννήθηκε στο Λίνλιθγκοου, κωμόπολη της κεντρικής Σκωτίας. Από μικρό τον ενθουσίαζε το ποδόσφαιρο, το γκολφ _ παίζει συχνά με τον φίλο του Σον Κόνερι_ και οι ιπποδρομίες.
Αρχικά ήταν Εργατικός αλλά εντάχθηκε επισήμως στο SNP όταν μπήκε στο πανεπιστήμιο του Σεντ Άντριους όπου σπούδασε μεσαιωνική Ιστορία και οικονομικά. Όταν αποφοίτησε, πέρασε τις εξετάσεις για να γίνει δημόσιος υπάλληλος και προσελήφθη στην Υπηρεσία Γεωργίας και Αλιείας της Σκωτίας _ όπου γνώρισε τη Μόιρα. Σύντομα παραιτήθηκε από το Δημόσιο και έπιασε δουλειά ως οικονομολόγος στη Royal Bank of Scotland με ειδίκευση στην πετρελαϊκή αγορά.
Όπως δήλωσε στον «Guardian», η δουλειά του αυτή ενίσχυσε την υποστήριξή του προς την ανεξαρτησία γιατί «ανέτρεψε τον μύθο με τον οποίο είχα μεγαλώσει ότι η Σκωτία ήταν μια μικρή, φτωχή, εξαρτημένη χώρα που βασιζόταν στη γενναιοδωρία των τρίτων».
Το BBC τονίζει ότι οποτεδήποτε ερωτάται ο Σάλμοντ για τις ρίζες του εθνικισμού του, απαντάει ότι πηγάζει από την πεποίθηση που του δημιουργήθηκε ότι η Σκωτία έχει ό,τι χρειάζεται για να γίνει μια ανεξάρτητη χώρα «που θα κρατάει το κεφάλι ψηλά».
Ανεξαρτησία στα σκαριά
Αλλά το SNP στη δεκαετία του ’80 ήταν αξιοθρήνητο. Το 1990 ο Σάλμοντ εξελέγη στην ηγεσία του κόμματος και άρχισε να το οδηγεί σε μια πιο πραγματιστική κατεύθυνση.
Στις πρώτες εκλογές όμως για το κοινοβούλιο της Σκωτίας το 1999, το SNP έγινε αντιπολίτευση. Το 2000 ο Σάλμοντ παραιτήθηκε από την ηγεσία του SNP ύστερα από διαμάχες για τα οικονομικά και το «δικτατορικό» του στυλ ως ηγέτη αλλά ύστερα από τέσσερα χρόνια τον παρακάλεσαν να επιστρέψει.
Στις εκλογές του 2007 αύξησε το ποσοστό του SNP αλλά σε εκείνες του 2011 πραγματικά σάρωσε. Το δημοψήφισμα ήταν πλέον στο τραπέζι. Ο πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον, ένας από τους πολλούς που υποτίμησαν τον Σάλμοντ, συμφώνησε βέβαιος ότι η πλευρά του «Όχι» θα έκανε περίπατο.
Τελικά, Σάλμοντ έφθασε πολύ κοντά στο να πετύχει την ανεξαρτησία την οποία κανείς δεν θεωρούσε πιθανή όταν αποφασίστηκε το δημοψήφισμα. Τόσο κοντά, σύμφωνα με το BBC, που ανάγκασε την βρετανική κυβέρνηση και τα τρία μεγάλα κόμματα _ Συντηρητικούς, Εργατικούς και Φιλελεύθερους Δημοκράτες _ να δεσμευτούν για διευρυμένη αποκέντρωση της Σκωτίας και για την μεταφορά πολλών εξουσιών στο σκωτσέζικο κοινοβούλιο προτού ακόμη ανοίξουν οι κάλπες.
