Τώρα ή ποτέ: Η εκστρατεία έκλεισε, τα δύο στρατόπεδα κινητοποίησαν κάθε μέσο που διέθεταν και η μοίρα της Σκωτίας, και κατ’ επέκταση του Ηνωμένου Βασιλείου, κρίνεται στην κάλπη. Τα εκλογικά τμήματα ετοιμάζονται για την ισχυρότερη προσέλευση ψηφοφόρων τις τελευταίες δεκαετίες, οι δημοσκοπήσεις σηκώνουν τα χέρια ψηλά και όλος ο κόσμος στρέφει το βλέμμα στο Εδιμβούργο.

Oι κάλπες άνοιξαν στις επτά το πρωί (τοπική, εννέα ώρα Ελλάδας) και κλείνουν στις δέκα το βράδυ (μεσάνυχτα ώρα Ελλάδας). Tα πρώτα αποτελέσματα αναμένονται το πρωί της Παρασκευής, και το ισχυρό ποσοστό όσων δήλωναν τις τελευταίες ημέρες αναποφάσιστοι προοιωνίζεται μάχη στο νήμα. Εχουν εγγραφεί για να ψηφίσουν 4.285.323 άτομα, το 97% του πληθυσμού πάνω από 16 ετών, κάτι που αποτελεί ρεκόρ συμμετοχής σε εκλογές στη Σκωτία. Επίσης άλλα 800.000 άτομα έχουν εγγραφεί σε καταλόγους για να ψηφίσουν με επιστολική ψήφο, η οποία θα πρέπει να φτάσει έως τις 22:00 τοπική ώρα.

Σύμφωνα με πληροφορίες δεν είναι προγραμματισμένα exit polls μετά το κλείσιμο της κάλπης και τα πρώτα αποτελέσματα θα αρχίσουν να γίνονται γνωστά μετά τις 2 το πρωί.

Την Τετάρτη, τα στρατόπεδα του «ναι» και του «όχι» είχαν πάρει φωτιά με ογκώδεις συγκεντρώσεις και ύστατες προσπάθειες να πειστούν οι αναποφάσιστοι: Ο Άλεξ Σάλμοντ, Πρώτος Υπουργός της Σκωτίας και επικεφαλής της πρωτοβουλίας για το δημοψήφισμα, έκλεισε με μία συγκέντρωση στο Περθ λέγοντας πως «είναι η ευκαιρία μίας ζωής, και πρέπει να την αρπάξουμε και με τα δύο χέρια».

Στην άλλη πλευρά, στο στρατόπεδο του «όχι», ο τέως πρωθυπουργός Γκόρντον Μπράουν (Σκωτσέζος ο ίδιος) κάλεσε την συγκέντρωση υπέρ της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο «να δώσουν το «παρών» στην κάλπη, να κινητοποιήσουν φίλους και συγγενείς και να ψηφίσουν «όχι»». Η εκστρατεία του Σάλμοντ, είπε, «μας οδηγεί σε παγίδα».

Οι έφηβοι της Σκωτίας για πρώτη φορά στην κάλπη

Οποιο και αν είναι το αποτέλεσμα της κάλπης στη Σκωτία, υπάρχουν ορισμένοι ψηφοφόροι που γράφουν ιστορία και μόνο με τη συμμετοχή τους. Είναι οι 16άρηδες και οι 17άρηδες Σκωτσέζοι, η πρώτη γενιά του Ηνωμένου Βασιλείου που αποφασίζει για το μέλλον της ασκώντας το εκλογικό της δικαίωμα προτού κλείσει τα 18.

Περίπου 120.000 έφηβοι εκτιμάται ότι θα ψηφίσουν «Ναι» ή «Οχι» στην απόσχιση της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο, εκτιμά ο Γκριμ Ουέστ από την οργάνωση Generation Yes, στόχος της οποίας ήταν να ενημερώσει και κυρίως να προσελκύσει το ενδιαφέρον των νέων ανθρώπων. Σύμφωνα με τον Ουέστ, σε μία αναμέτρηση ψήφο με ψήφο, αυτή η νέα γενιά θα μπορούσε ακόμη και να κρίνει το αποτέλεσμα. Ακόμη όμως και αν επιβεβαιωθούν οι μέχρι τώρα δημοσκοπήσεις, οι οποίες δείχνουν άνετο προβάδισμα του «όχι», το βέβαιο είναι ότι οι νέοι ψηφοφόροι επηρεάζουν το μέλλον της Σκωτίας.

Η προσέλευση των σκωτσέζων εφήβων στις κάλπες αποφασίστηκε το 2013. Τον Μάρτιο εκείνης της χρονιάς, η κυβέρνηση της Σκωτίας παρουσίασε το σχετικό νομοσχέδιο υποστηρίζοντας ότι οι νέοι άνθρωποι έχουν τον πρώτο λόγο στο μέλλον της χώρας. Οι επικριτές του νομοσχεδίου εξέφραζαν τότε – και αρκετοί εξακολουθούν – τις αμφιβολίες τους όσον αφορά την κριτική ικανότητα των νέων στη λήψη ιστορικών αποφάσεων.

Οι ίδιοι οι έφηβοι εμφανίζονταν διχασμένοι πριν από τη μεγάλη μέρα, απηχώντας τη γενικότερη τάση που χαρακτηρίζει το έθνος της Σκωτίας τον τελευταίο καιρό. Αρκετοί βγήκαν σήμερα ενθουσιασμένοι από τα εκλογικά κέντρα. Ο Μπράντιν Μέρφι είναι ένας από αυτούς. «Η αλήθεια είναι ότι στην αρχή δεν ήξερα τι να κάνω, γιατί ήταν η πρώτη φορά. Με βοήθησε η κοπέλα μου. Καταλαβαίνω πόσο μεγάλη ευθύνη ήταν και το πήρα στα σοβαρά», λέει ο Μέρφι στην Guardian. «Είναι καλό που οι πιο νέοι έχουν το δικαίωμα να ψηφίσουν. Εδώ μιλάμε για το μέλλον μας», προσθέτει.

Αλλοι πάλι, όπως ο Γκρέγκορ Λέιρμουρ, ανήκουν στη μεγάλη μερίδα των αναποφάσιστων. Παθιασμένος με τη μουσική, ο Λέιρμουρ θα προτιμούσε οι πολιτικοί να μην εμπλέκονταν στο δημοψήφισμα. «Θα ήταν πολύ πιο εύκολο να καταλάβουμε τα ζητήματα που αφορούν την ανεξαρτησία. Οσα υποστηρίζουν και οι δύο πλευρές ακούγονται καλά. Αλλά πώς ξέρεις ποια είναι η αλήθεια», υπογραμμίζει στο BBC. Περισσότερο και από το μέλλον της Σκωτίας, αυτό που απασχολεί τον Λέιρμουρ, όπως και τους περισσότερους συνομήλικούς του, είναι το μέλλον της εκπαίδευσης στη χώρα του. «Θέλω να μου πει κάποιος τι ακριβώς συμβαίνει στην Παιδεία», τονίζει. Αυτές οι απαντήσεις, εάν υπήρχαν και ήταν ξεκάθαρες, ίσως και να καθόριζαν την ψήφο του.

Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις

Φωτιά είχαν πάρει μέχρι και την τελευταία στιγμή τα γραφεία δημοσκοπήσεων: Στις επτά τελευταίες δημοσκοπήσεις, το «όχι» στην εκστρατεία εμφανίζεται μπροστά με προβάδισμα μεταξύ δύο και έξι μονάδων, αλλά σημαντικό τμήμα των ψηφοφόρων δήλωνε αναποφάσιστο.

Οι υποστηρικτές της παραμονής της Σκωτίας στους κόλπους του Ηνωμένου Βασιλείου έχουν προβάδισμα 6 ποσοστιαίων μονάδων σε μια τελευταία δημοσκόπηση.Σύμφωνα με τη δημοσκόπηση του ινστιτούτου Ipsos Mori για την εφημερίδα Evening Standard, η υποστήριξη της παραμονής στο Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται στο 53% και η υποστήριξη της ανεξαρτησίας στο 47%. Σύμφωνα με τα δημοσκοπικά ευρήματα, 4% των Σκωτσέζων που είναι σίγουροι ότι θα ψηφίσουν, παραμένουν αναποφάσιστοι.

Στο μεταξύ, σύμφωνα με άλλη δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε λίγες μόλις ώρες προτού οι πολίτες κληθούν να ψηφίσουν, οι Σκωτσέζοι που υποστηρίζουν την παραμονή της περιοχής στο Ηνωμένο Βασίλειο φαίνεται να έχουν προβάδισμα 4 ποσοστιαίων μονάδων.

Η δημοσκόπηση που διεξήχθη από την εταιρεία YouGov για λογαριασμό των εφημερίδων Times και Sun, έδειξε ότι η υποστήριξη για την παραμονή της Σκωτίας στο Ηνωμένο Βασίλειο ανέρχεται στο 52%, ενώ το ποσοστό αυτών που επιθυμούν την ανεξαρτητοποίησή της φτάνει το 48%, με εξαίρεση τους αναποφάσιστους που αριθμούν το 6% των πολιτών με δικαίωμα ψήφου.

Η YouGov αναφέρει ότι από τη δημοσκόπηση φαίνεται πως η πλειονότητα των ανδρών που ερωτήθηκαν τάσσονταν υπέρ της ανεξαρτησίας της Σκωτίας, ενώ οι περισσότερες γυναίκες υπέρ της παραμονής της στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η δημοσκόπηση της YouGov διεξήχθη σε δείγμα 3.237 ψηφοφόρων μεταξύ 15 και 17 Σεπτεμβρίου.

Μάχη του Λονδίνου να κρατήσει του Σκωτσέζους εντός

Το Λονδίνο έχει ρίξει στη μάχη κάθε μέσο που διαθέτει για να κρατήσει τους Σκωτσέζους εντός: Υπόσχεται μεγαλύτερες αρμοδιότητες εντός του Ηνωμένου Βασιλείου -σε σπάνια επίδειξη διακομματικής ενότητας- και προειδοποιεί πως o δρόμος «χωρίς επιστροφή» προς την ανεξαρτησία δεν θα έχει βρετανική.

Στους τελευταίους που έριξαν το βάρος τους στην εκστρατεία υπέρ του «όχι» ήταν και ο Μπαράκ Ομπάμα. Σε tweet του (από το λογαριασμό του Λευκού Οίκου), έγραψε: «Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι εξαιρετικός εταίρος της Αμερικής και δύναμη για το καλό σε έναν ασταθή κόσμο. Ελπίζω να μείνει ισχυρό, ακμαίο και ενωμένο».

Νωρίτερα, σε πιο ευθεία αναφορά του, και ο αμερικανός υπουργός Οικονομικών Τζακ Λιου είχε επισημάνει ότι η ψήφος έχει ενδεχομένως σημαντικές οικονομικές συνέπειες και υπογράμμισε πως μία ισχυρή Βρετανία είναι σημαντική για την ισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας.

Στη μάχη για το «ναι» ή «όχι» έχουν πάρει δημόσια θέση σημαίνουσες και λιγότερο σημαίνουσες προσωπικότητες εντός και εκτός της χώρας -της βασίλισσας εξαιρουμένης, που μένει ουδέτερη πριν το κλείσιμο της κάλπης.

Το πιο ενδεικτικό όμως του πόσο αμφίρροπος θεωρείται ο αγώνας είναι μάλλον η επιλογή της τάμπλοϊντ εφημερίδας Sun να μην διαλέξει στρατόπεδο: «Ναι ή όχι, η Σκωτία σήμερα ξεκινά με κενή σελίδα» είναι το πρωτοσέλιδο της εφημερίδας που έχει συνηθίσει τους Βρετανούς σε πολύ πιο παρακινδυνεύμενα εξώφυλλα, αλλά δεν τόλμησε να ρισκάρει αυτή τη φορά επειδή όλα θεωρούνται στο νήμα.