Στο έκτακτο συνέδριο του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) την ερχόμενη Τετάρτη ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου αναμένεται να εκλεγεί νέος ηγέτης του κόμματος καθώς την επομένη ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα αναλάβει πρόεδρος της χώρας. Παράλληλα ο Νταβούτογλου θα διαδεχθεί τον Ερντογάν στην πρωθυπουργία, όπου θα έχει δύο βασικά και μακροχρόνια καθήκοντα: πρώτον, να είναι μαριονέτα του Ερντογάν και, δεύτερον, να επιτύχει αύξηση του αριθμού των βουλευτών του ΑΚΡ στις εκλογές του 2015 προκειμένου ο Ερντογάν να μπορέσει να αλλάξει το Σύνταγμα της χώρας και το πολιτικό της σύστημα από κοινοβουλευτικό σε προεδρικό.
Ο κυριότερος λόγος που ο Ερντογάν επέλεξε τον Νταβούτογλου για πρωθυπουργό είναι η καλή συνεργασία που έχει μαζί του και η οποία έχει δοκιμαστεί στα 10 και πλέον χρόνια που συμπράττουν κυβερνητικά. Επίσης, όπως τόνισε και ο Ερντογάν όταν ανακοίνωσε το όνομα του εκλεκτού του, ο Νταβούτογλου θα συνεχίσει τον πόλεμο στο «παράλληλο κράτος», καθώς και την ειρηνευτική διαδικασία με τους Κούρδους (των οποίων τις ψήφους έχει ανάγκη ο Ερντογάν για να δώσει υπερεξουσίες στον πρόεδρο, που σήμερα είναι θεσμός εθιμοτυπικός).
Ως υπουργός Εξωτερικών ο Νταβούτογλου υπήρξε αμφιλεγόμενος. Η πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες» που εισήγαγε δεν άργησε να γυρίσει μπούμερανγκ καθώς πήραν το πάνω χέρι οι συναισθηματισμοί και η εύνοια προς τους σουνιτικούς «παίκτες» της περιοχής. Σήμερα η Τουρκία, από εκεί που ήταν υπολογίσιμη γέφυρα ανάμεσα στη Δύση και στη Μέση Ανατολή και παινευόταν ότι «μιλούσε με όλους», μιλάει μόνο με την Περιφερειακή Κυβέρνηση του Κουρδιστάν στο Βόρειο Ιράκ, με την εκτοπισμένη από το προσκήνιο Μουσουλμανική Αδελφότητα και με τη Χαμάς στη Γάζα. Χαρακτηριστικό είναι ότι ο αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι τηλεφωνιέται σχεδόν καθημερινά με τον Νταβούτογλου όχι για να του ζητήσει να μεσολαβήσει στον σχηματισμό νέας κυβέρνησης στη Βαγδάτη αλλά για τις τουρκικές επαφές με το Ισλαμικό Κράτος (πρώην ISIS) των τζιχαντιστών.
Ως ιδεολογικός υποστηρικτής του Ερντογάν όμως ο Νταβούτογλου υπήρξε άψογος. Ηταν και είναι απόλυτα αφοσιωμένος στον Ερντογάν. Τον στήριξε σε όλες τις δύσκολες εποχές: στην κρίση με το Ισραήλ και το «Μαβί Μαρμαρά» το 2008, στην αιματηρή καταστολή των διαδηλώσεων για το Πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη πέρυσι το καλοκαίρι, στον πόλεμο κατά του «παράλληλου κράτους», ενώ στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές, στις οποίες ο Ερντογάν σάρωσε από τον πρώτο γύρο με 52%, ο Νταβούτογλου έβαλε μεγάλη πλάτη.
Ο Ερντογάν δεν επιθυμεί να τον διαδεχθεί ένας αναλώσιμος πρωθυπουργός. Στο πρόσωπο του Νταβούτογλου αναζητεί ένα «δίδυμο» που θα τον πάει τουλάχιστον έως το τέλος της πρώτης πενταετούς θητείας του στην προεδρία το 2019.
Παρά τις επικρίσεις που δέχεται ο υπουργός Εξωτερικών από πολλές πλευρές, η πολιτική που ακολούθησε στη Γάζα, στη Συρία και στην Αίγυπτο έχει απήχηση σε μεγάλο μέρος της βάσης του ΑΚΡ. Ο Νταβούτογλου θεωρείται ικανός να την κινητοποιήσει και να κρατήσει το κόμμα ενωμένο.
Τέλος, έχει ένα ακόμη πλεονέκτημα για να διαδεχθεί στην πρωθυπουργία τον Ερντογάν, ο οποίος επέβαλε έναν αυστηρό κανόνα στα στελέχη του ΑΚΡ: έχουν δικαίωμα να εκλεγούν μόνο για τρεις θητείες στο κοινοβούλιο. Εξαιτίας του κανόνα αυτού, 70 βετεράνοι βουλευτές του ΑΚΡ (ορισμένοι από αυτούς αμφισβητίες της πολιτικής Ερντογάν) δεν θα έχουν δικαίωμα να θέσουν υποψηφιότητα στις εκλογές του 2015. Ο Νταβούτογλου όμως έχει εκλεγεί μόνο μία φορά στη Βουλή και διατηρεί το δικαίωμα για δύο ακόμη θητείες ως βουλευτής, αξίωμα απαραίτητο για να παραμείνει πρωθυπουργός.

Αμφιλεγόμενος Νεο-οθωμανιστής
  • Ο 55χρονος Αχμέτ Νταβούτογλου, από το Ικόνιο, είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών, παντρεμένος με γυναικολόγο και πατέρας τεσσάρων παιδιών. Ανέλαβε υπουργός Εξωτερικών το 2009, αλλά από το 2003 επηρέαζε την εξωτερική πολιτική της Τουρκίας ως σύμβουλος του Ερντογάν. Το βιβλίο του «Στρατηγικό βάθος» διαμόρφωσε τον προσανατολισμό της τουρκικής διπλωματίας.
  • Είναι ο αρχιτέκτονας του αμφιλεγόμενου «νεο-οθωμανισμού», ο οποίος προωθεί την Τουρκία ως περιφερειακή δύναμη στις περιοχές που ανήκαν κάποτε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, και της πολιτικής των «μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες». Το αποτέλεσμα δεν τον δικαιώνει αλλά λειτουργεί ως μηχανισμός προπαγάνδας στο εσωτερικό και σε μικρό τμήμα του σουνιτικού Ισλάμ.
Γιουσούφ Κανλί:
Είμαι βέβαιος ότι κάποια στιγμή θα επαναστατήσει

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο νέος πρωθυπουργός θα είναι μαριονέτα του Ερντογάν, λέει στο «Βήμα» ο Γιουσούφ Κανλί, αρθρογράφος της «Χουριέτ». Το ερώτημα όμως είναι αν ο Ερντογάν θα καταφέρει να κινεί τα νήματα του Νταβούτογλου για μεγάλο χρονικό διάστημα. «Στην αρχή, ναι. Οταν όμως οι άνθρωποι αποκτούν εξουσία, η αφοσίωση και ο σεβασμός συνεχίζουν για λίγο. Στη συνέχεια, όταν καλοσυνηθίσουν, αρχίζουν να αισθάνονται σαν ένα είδος Θεού. Οι άνθρωποι με φιλοδοξία όπως ο Νταβούτογλου επιθυμούν να ελέγχουν τους από κάτω. Συμβαίνει στη δημοκρατία, συνέβαινε και όταν είχαμε στρατιωτική εξουσία. Οποιον και να τοποθετούσε στη θέση του πρωθυπουργού ο Ερντογάν, κάποια μέρα θα ανακάλυπτε ότι δημιούργησε ένα τέρας, έναν μικρό τύραννο, κάποιον που θα τον αμφισβητήσει. Είναι δεδομένο» μας λέει.
«Κανένας δεν επιθυμεί να μοιράζεται την εξουσία, ιδίως όταν κατέχει το πόστο του πρωθυπουργού. Είναι ένα πολύ ισχυρό πόστο. Ελέγχει έναν τεράστιο προϋπολογισμό τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει όπως επιθυμεί. Διαθέτει επίσης έναν «στρατό» στο κοινοβούλιο ο οποίος σηκώνει ή όχι το χέρι του σύμφωνα με τις επιθυμίες του πρωθυπουργού. Κάποια στιγμή, όχι πολύ σύντομα αλλά ούτε και στο απώτερο μέλλον, καθώς ο Ερντογάν θα του υπαγορεύει τις πολιτικές και θα του συμπεριφέρεται σαν να είναι γραμματέας του, ο πρωθυπουργός θα «επαναστατήσει». Σας παραπέμπω άλλωστε στις δηλώσεις της κυρίας Γκιουλ πριν από λίγες ημέρες ότι «o Ερντογάν μάς έκανε τη ζωή μαύρη στην προεδρία»» τονίζει ο κ. Κανλί.
Θα επιχειρήσει ο Αμπντουλάχ Γκιουλ να διεκδικήσει την πρωθυπουργία; τον ρωτάμε. «Αν ο Νταβούτογλου αποδειχθεί ένας πετυχημένος πρωθυπουργός, δεν θα υπάρξουν πολλές προοπτικές για επιστροφή του Γκιουλ στην ενεργό πολιτική. Ο απερχόμενος πρόεδρος πρέπει να αποφασίσει αν επιθυμεί να επιστρέψει και να θέσει υποψηφιότητα στις βουλευτικές εκλογές του 2015. Αν μείνει παράμερα επί 11 μήνες, θα είναι καταστροφικό για την πολιτική καριέρα του. Δεν μπορεί να παραμείνει εκτός πολιτικής για τόσο καιρό» απαντά.
Και καταλήγει: «Ελπίζω να δω τον Γκιουλ να κινείται, να καθιστά σαφές στη βάση του κόμματος ότι επιστρέφει. Σε τρεις ή τέσσερις μήνες, αφού ο Νταβούτογλου αποδείξει τι πρωθυπουργός είναι, ο Γκιουλ μπορεί να ανακοινώσει ότι θα θέσει υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΑΚΡ. Ο Ερντογάν βεβαίως θα προσπαθήσει να τον εμποδίσει».

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ