Αρμενικό, Κυπριακό και Κουρδικό, με μια μικρή δόση από εσωτερικές αλλαγές που θα κάνουν την Τουρκία… τσιφλίκι του. Αυτή την τετραπλή «συνταγή» αναμένεται να ακολουθήσει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν μετά τη διαφαινόμενη –εκτός συγκλονιστικού απροόπτου –νίκη του στις προεδρικές εκλογές της 10ης Αυγούστου. Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν ότι επιθυμεί να κυβερνήσει με τον ίδιο απολυταρχικό τρόπο δρομολογώντας λύσεις σε ακανθώδη γεωπολιτικά ζητήματα και υπονομεύοντας το κεμαλικό κοσμικό κράτος.
Ενα δημοφιλές σενάριο τον τελευταίο καιρό είναι ότι ο Ερντογάν θα ορκίσει μεταβατική κυβέρνηση, η οποία θα οδηγήσει τη χώρα (και) σε πρόωρες βουλευτικές εκλογές. Στην αναμέτρηση αυτή στόχος του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) θα είναι η εξασφάλιση περισσότερων από 330 έδρες στη νέα Βουλή ώστε να ψηφίσει μελλοντικά ένα προεδροκεντρικό σύστημα που θα καταστήσει τον Ερντογάν πανίσχυρο και άτρωτο περιορίζοντας την εξουσία του κεμαλικού κατεστημένου σε όλους τους τομείς, ακόμη και στην οικονομία.
«Το πρώτο μέλημα του Ερντογάν ως προέδρου θα είναι να επιβάλει στην Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μια σημαντική μείωση επιτοκίων» σημειώνει ο Ερντάλ Καραγκιόλ, καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Γιλντιρίμ Μπεγιαζίτ της Αγκυρας και αρθρογράφος της εφημερίδας «Daily Sabah». Η δικαιολογία θα είναι ότι τα υψηλά επιτόκια διώχνουν τις ξένες επενδύσεις.
Ωστόσο οι μεγαλύτερες επεμβάσεις του Ερντογάν ως προέδρου θα λάβουν χώρα στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα. Αρχής γενομένης από μια συμφιλιωτική προσέγγιση της αρμενικής ηγεσίας αλλά και μιας νέας διάθεσης της Τουρκίας για διάλογο –με το ενεργειακό αζημίωτο… –στο Κυπριακό, ο Ερντογάν θα στρέψει το ενδιαφέρον στο θέμα που τον «καίει» περισσότερο: το Κουρδικό. Οπως τονίζει σχετικό άρθρο του Βloomberg, «στενοί συνεργάτες του Ερντογάν ανέφεραν ότιη Τουρκία είναι πρόθυμη να ξεπεράσει την ιστορική της αντίδραση στη δημιουργία ανεξάρτητου κουρδικού κράτους στο Βόρειο Ιράκ».
Για τη φιλοκουρδική στροφή «υπάρχουν πολλοί λόγοι, με πιο επείγοντα τηνεκλογική αριθμητική (σ.σ.: για να εκλεγεί πρόεδρος ο Ερντογάν). Στις πρόσφατες τοπικές εκλογές του Μαρτίου το AKP κέρδισε το 43% των ψήφων, ενώ τα δύο βασικά κόμματα της αντιπολίτευσης μαζί συγκέντρωσαν ποσοστό 44%. Η ισοπαλία Ερντογάν και ενωμένης αντιπολίτευσης καθιστά ρυθμιστές στην αναμέτρηση της 10ης Αυγούστου τους Κούρδους, οι οποίοι στον βωμό της εξασφάλισης πολιτικών δικαιωμάτων μπορούν να παρακάμψουν τις αυταρχικές πολιτικές του Ερντογάν και να διαπραγματευθούν τη βελτίωση της θέσης τους εντός της Τουρκίας».
Με απλά λόγια, αν στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών οι ψήφοι του κούρδου προεδρικού υποψηφίου Σελαχατίν Ντεμιρτάς πάνε στον Ερντογάν και ο πρωθυπουργός γίνει πρόεδρος, θα είναι όλοι ευχαριστημένοι. Ο Ερντογάν φρόντισε για τον λόγο αυτόν να δελεάσει τους Κούρδους καταθέτοντας νομοσχέδιο για την παροχή αμνηστίας σε μεγάλο αριθμό κούρδων μαχητών, πρώην ή νυν.
Οι στόχοι
Ανεξάρτητο Κουρδιστάν
Με τους κούρδους ψηφοφόρους να είναι οι ρυθμιστές των προεδρικών εκλογών, ο Ερντογάν φέρεται πρόθυμος να διαπραγματευθεί τη δημιουργία ενός ανεξάρτητου κουρδικού κράτους ως «ανταμοιβή» στην κουρδική κοινότητα για τη βοήθειά της στον δεύτερο γύρο των εκλογών του Αυγούστου.
Ξερίζωμα των γκιουλενιστών
Ο πρωθυπουργός θεωρεί ότι ο πρώην πνευματικός καθοδηγητής του Φετουλάχ Γκιουλέν τού προξένησε αρκετή ζημιά τα τελευταία δύο χρόνια και θα επιδιώξει να ξεριζώσει εντελώς κάθε γκιουλενιστή. Ηδη από τις 25 Ιουνίου με εντολή του η Ασφάλεια ερευνά διεξοδικά και τις 30 επαρχίες της χώρας για μέλη της αδελφότητας Χιζμέτ.
Προσέγγιση με Αρμενίους
Με αφορμή την 100ή επέτειο της Γενοκτονίας των Αρμενίων το 1915 η Αγκυρα δεν αποκλείει εντυπωσιακή βελτίωση των σχέσεών της με την Αρμενία κατά τον πρώτο χρόνο της προεδρίας Ερντογάν. Η τουρκική εφημερίδα «Aydinlik» σημειώνει πως «ο Ερντογάν, αμέσως αφού εκλεγεί πρόεδρος, θα επιταχύνει τις προσπάθειές του για μια προσέγγιση με την αρμενική ηγεσία».
Κινητικότητα στο Κυπριακό
Ο Ερντογάν θα επιταχύνει μια διευθέτηση του Κυπριακού επιθυμώντας να βελτιώσει τη –σχετικά τεταμένη –σχέση του με τον αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν ανέφερε ότι, αν η Τουρκία δεν επιδείξει πρόθεση συνεννόησης, ενδέχεται να μείνει εκτός διεκδικήσεων τόσο του φυσικού αερίου της περιοχής όσο και των πλούσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στον Λίβανο.
Κεμάλ Σιλάι: «Θέλει να επιβάλει ισλαμοφασισμό ως το 2023»
Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα
Για τον Ερντογάν η δημοκρατία ήταν από παλιά ένα όχημα προς την προσωπική του επικράτηση, λέει στο «Βήμα» ο Κεμάλ Σιλάι (φωτογραφία), καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα.
–Τι θα κάνει ο Ερντογάν αν εκλεγεί πρόεδρος;
«Θα επιταχύνει τη διαδικασία για την εγκαθίδρυση μιας αληθινής ισλαμοφασιστικής (sic) δικτατορίας ως το σημαδιακό έτος 2023 (σ.σ: που συμπληρώνονται 100 χρόνια από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας). Επίσης θα βάλει τέρμα στη διαδικασία ένταξης της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Σχεδόν διέλαθε της προσοχής μας ο βαθύτερος στόχος όλης αυτής της «εμμονής» του Ερντογάν για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ: πως χρησιμοποίησε την ίδια την ενταξιακή διαδικασία προκειμένου να «σακατέψει» την πολιτική δύναμη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η «εφεύρεση» του Ερντογάν με τη δήθεν «τρομοκρατική οργάνωση Εργκενεκόν» ήταν η τελική επίθεσή του απέναντι στον ίδιο του τον στρατό. Κατόπιν η δικτατορία του Ερντογάν θα παγιωθεί με επίθεσή του στις σύγχρονες δομές του τουρκικού κράτους».
–Και στο εσωτερικό της Τουρκίας;
«Παραδοσιακά το προεδρικό αξίωμα στην Τουρκία έχει συμβολική σημασία. Ωστόσο, με τον Ερντογάν στον θώκο, η κατάσταση θα αλλάξει: ως το 2023 ο νέος πρόεδρος θα επιδιώξει να ξεριζώσει κάθε ίχνος κοσμικότητας από το κράτος που θεμελίωσε πριν από έναν αιώνα ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ. Από τότε που ο Ερντογάν ανήλθε στην εξουσία, το 2002, η χώρα κυβερνάται ως μια τυπικά μεσανατολική δικτατορία, αλλά υπό το πρόσχημα της «προηγμένης δημοκρατίας», του «πλουραλισμού» και του «δημοκρατικού ανοίγματος». Ωστόσο έχει γίνει σαφές ότι ο πρωθυπουργός δεν πιστεύει καθόλου σε έννοιες όπως δημοκρατία, πλουραλισμός και ελευθερία του λόγου και, όπως είχε δηλώσει με νόημα παλιότερα, όταν ήταν ακόμη δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, «η δημοκρατία είναι απλά ένα όχημα πάνω στο οποίο θα ανεβούμε για να φτάσουμε στον πραγματικό μας προορισμό»».
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ
